WYPOŻYCZENIA KATALOG KSIĘGARNIA PBM

Kompozytorzy

Mieczysław Karłowicz

1876-1909

Mieczysław Karłowicz - przedstawiciel nurtu nazywanego „Młoda Polską” w muzyce, wybitna postać kompozytorska przełomu XIX i XX w. Urodził się 11 grudnia 1876 r. w Wiszniewie na Litwie jako czwarte, najmłodsze dziecko polskiego etnologa Jana Karłowicza oraz Ireny z Sulistrowskich. Mieczysław Karłowicz był nie tylko wybitnym kompozytorem, ale także znakomitym taternikiem, pionierem narciarstwa, fotografikiem i publicystą. Zmarł tragicznie 8 lutego 1909 r. zasypany lawiną śnieżną w Tatrach podczas samotnej wycieczki górskiej. Miał wtedy 32 lata.

Od najmłodszych lat wychowywany był w atmosferze miłości do muzyki – jego ojciec grał na wiolonczeli i fortepianie, matka była wykształconą śpiewaczką, a w domu działał kwartet smyczkowy. W wieku 7 lat rozpoczął naukę gry na skrzypcach, najpierw w Dreźnie i Pradze, gdzie jego rodzina przebywała po sprzedaży majątku w Wiszniewie, a potem w Warszawie u Jana Jakowskiego. W latach 1889-95 był uczniem Stanisława Barcewicza, równocześnie zaś studiował harmonię u Zygmunta Noskowskiego i Piotra Maszyńskiego, następnie kontrapunkt i formy muzyczne u Gustawa Rogulskiego. W tych latach zaczął także komponować. Pierwszy zachowany utwór kompozytora - Chant de mai na fortepian, pochodzi z 1883/84 r.

W 1895 r. Karłowicz wyjechał do Berlina, gdzie studiował grę na skrzypcach u Floriana Zajica oraz kompozycję u Heinricha Urbana. Jednocześnie uczęszczał na wykłady z historii muzyki, historii filozofii, psychologii i fizyki na wydziale filozoficznym Uniwersytetu w Berlinie. Podczas pobytu w Berlinie powstała większość spośród 22 zachowanych jego pieśni solowych, w tym 10 do słów Kazimierza Przerwy-Tetmajera, oraz muzyka do dramatu Józefata Nowińskiego Biała gołąbka. Również w czasie studiów Karłowicz podjął pracę nad Symfonią „Odrodzenie”, którą skończył już samodzielnie po powrocie do kraju w 1901 r. W 1903 r. działał w Zarządzie Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego, przy którym założył i prowadził orkiestrę smyczkową.

W 1906 r. kompozytor osiedlił się w Zakopanem. Z Tatrami łączyła go od lat szczególna więź. Działał w Towarzystwie Tatrzańskim, pasjonował się wspinaczką, jazdą na nartach, fotografiką, publikował artykuły z wędrówek górskich. Stał się jednym z pionierów polskiego taternictwa oraz inicjatorem założonego już po jego śmierci Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego.

Od 1904 r. Mieczysław Karłowicz poświęcił się całkowicie twórczości w dziedzinie jednego gatunku: poematu symfonicznego. W latach 1904-09 powstało 6 poematów symfonicznych op. 9-14, które zapewniły mu miano twórcy nowoczesnej polskiej muzyki symfonicznej i najwybitniejszego polskiego przedstawiciela późnoromantycznego poematu symfonicznego. To właśnie Karłowicz przeniósł na rodzimy grunt najnowsze zdobycze w dziedzinie instrumentacji, w twórczy sposób adaptując odkrycia brzmieniowo-orkiestracyjne R. Straussa, oraz przyswoił muzyce polskiej harmonikę właściwą późnemu, kulminacyjnemu stadium rozwoju systemu dur-moll. Stworzył własny, oryginalny świat artystyczny o specyficznym typie ekspresji. Jego mistrzami byli Wagner i Strauss. Jak pisze wybitny polski muzykolog Leszek Polony Dzieło Karłowicza wykracza swym znaczeniem i uniwersalnością przesłania poza czas swego twórcy. Jego muzyka niesie ze sobą szczególny etos: skłania do zadumy nad ludzkim losem. Nad jego samotnością, tragizmem, a w tym wszystkim – wzniosłością.