Kompozytorzy

Józef Elsner

1769-1854

Kompozytor, pedagog i działacz kultury muzycznej. Wcześnie zaczął komponować, w 1782 został wykonany jego motet Ave Maria gratiae plena na 2 głosy solowe z towarzyszeniem instrumentu. Dysponując pięknym głosem Elsner odnosił sukcesy jako solista, muzykował też jako skrzypek kameralista. W roku 1791 mieszkał w Brnie, gdzie grał na skrzypcach w orkiestrze teatralnej. Rok później udał się do Lwowa, gdzie objął stanowisko kapelmistrza tamtejszego teatru. Wystawił w nim swoje dwie opery. Od 1795 r. Był współpracownikiem W. Bogusławskiego, od tej pory komponował opery do jego tekstów. W 1799 Elsner osiadł na stałe w Warszawie, gdzie przez z górą pół wieku rozwijał szeroką i wszechstronną działalność: prowadził operę w Teatrze Narodowym, miał własną sztycharnię nut, wydawał pierwszy w Polsce miesięcznik nutowy, był członkiem Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, był czynny w Resursie Muzycznej, pisywał recenzje i artykuły do czasopism polskich. Przez wszystkie te lata rozwijał działalność pedagogiczną, ucząc śpiewu w Szkole Dramatycznej Bogusławskiego, wykładał też teorię i kompozycję w prowadzonych przez siebie szkołach muzycznych (w Szkole Głównej Muzyki uczył także Fryderyka Chopina). Uniwersalizm zainteresowań Elsnera wyraził się także w jego żywym stosunku do zagadnień polskiego folkloru.

Elsner reprezentuje w muzyce polskiej styl klasyczny doby przedchopinowskiej, wykształcony z połączenia środków formalnych i wyrazowych charaktersytycznych dla muzyki klasyków wiedeńskich z elementami polskiej muzyki ludowej. Ważne miejsce w twórczości Elsnera zajmuje także muzyka religijna: skomponował on ok. 130 dzieł religijnych, w tym oratorium. Uprawiał także różne gatunki muzyki operowej. Honorowe miejsce, które zajął w historii muzyki jako nauczyciel Chopina nie może jednak przesłaniać jego wkładu pracy i zasług dla rozwoju narodowej kultury muzycznej. Jego działalność kompozytorska, organizacyjna i publicystyczna stanowi ważny etap w dziejach polskiej muzyki, etap obejmujący ponad 50 lat.