Kompozytorzy

Zbigniew Pniewski

*1946

Zbigniew Ryszard Pniewski urodził się 27 sierpnia 1946 r. w Wermelskirchen w Niemczech. Polski kompozytor, pedagog i organizator muzycznego ruchu amatorskiego. Absolwent Wydziału Kompozycji i Teorii Muzyki PWSM w Gdańsku w klasie kompozycji Konrada Pałubickiego (dyplom 1971 r.). Pierwsze samodzielne próby kompozytorskie P. pochodzą z okresu jego nauki w gdańskim Liceum Muzycznym (w klasie skrzypiec Stefana Hermana); pierwsze lekcje kompozycji pobierał u znanego gdańskiego kompozytora Henryka Jabłońskiego. Zachęcony przez niego podjął studia kompozycji w gdańskiej PWSM.

Pierwszym sukcesem Pniewskiego po ukończeniu studiów była I nagroda w Ogólnopolskim Konkursie Młodych Kompozytorów (1972 r.) za „Muzykę na smyczki, chór, flet, klawesyn i perkusję”. Utwór został wykonany pod dyrekcją Zygmunta Rycherta z orkiestrą Filharmonii Narodowej w Warszawie i otrzymał bardzo przychylną recenzję Stefana Kisielewskiego (RM, 1974 nr 11). Kolejnym sukcesem było prawykonanie utworu „Grawitacje” na orkiestrę przez FN pod dyrekcją Witolda Rowickiego, a następnie Kazimierza Korda.

Pracę zawodową Pniewski związał głównie z amatorskim ruchem artystycznym. W 1atach 1974-1975 zaczął działać w gdańskim studio piosenki Klubu „SSAK", dla potrzeb którego pisał piosenki dla dzieci i młodzieży oraz utwory tzw. „poezji śpiewanej" do słów m.in. Gałczyńskiego i Tuwima (opublikowane w Biuletynie Metodycznym „Ziemia Gdańska" 1975, nr 112). W1atach 1975-1976 przebywał w Paryżu na stypendium Rządu Francuskiego, które było nagrodą za zajęcie I miejsca w Konkursie Młodych Kompozytorów w Warszawie. Studiował u Nadii Boulanger, jednocześnie zapoznawał się z muzyką konkretną i elektroakustyczną u J. S. Pequeño (Studio Muzyki Eksperymentalnej i Elektroakustycznej).

Kontakt z Witoldem Lutosławskim, któremu Pniewski przedstawił swoje dotychczasowe kompozycje, zaowocował otrzymaniem u niego prywatnego stypendium, umożliwiającego kontynuację studiów w Paryżu. Zbigniew Pniewski poznał bliżej twórczość m.in. Messiaena, Bouleza i Xenakisa. Po powrocie z Francji był w latach 1977-1978 kierownikiem muzycznym Zespołu Estradowego Wojsk Ochrony Pogranicza „Granica" dla którego komponował piosenki i utwory instrumentalne. Pod jego kierownictwem zespół zdobył III nagrodę na festiwalu Zespołów Estradowych Wojska Polskiego w Połczynie. Za osiągnięcia w pracy Pniewski został odznaczony medalem dowództwa Wojsk Ochrony Pogranicza „Za Zasługi w Obronie Granic PRL" oraz Ministerstwa Obrony Narodowej - brązowym medalem „Za Zasługi dla Obronności Kraju" Z tego okresu pochodzi kilkanaście utworów skomponowanych dla potrzeb orkiestry koncertowej Wojska Polskiego.

W latach 1978-1983 był nauczycielem muzyki w Gdańskim Pałacu Młodzieży, a od 1983 w Młodzieżowym Domu Kultury w Sopocie. Twórczość Zbigniewa Pniewskiego obejmowała początkowo dwa odrębne nurty: muzykę artystyczną (z predylekcją do muzyki instrumentalnej, symfonicznej i kameralnej) i rozrywkową. Z czasem granica ta zaciera się, zaczyna dominować muzyka „środka", często o funkcjach użytkowych (piosenki dziecięce i młodzieżowe, wojskowe, „poezja śpiewana", muzyka do widowisk teatralnych, muzyka dla radia i telewizji), a w nurcie artystycznym kompozytor chętnie korzysta z elementów jazzu tradycyjnego, stosuje pastisz, stylizację tańców, ilustracyjność. Cytat: „Uważam, że muzyka powinna budzić jakieś emocje i związane z tym napięcia. Z jednej strony może być relaksująca, a innym razem mocno energetyczna lub rubaszna i groteskowa". W celu osiągnięcia raczej zróżnicowanych efektów dźwiękowych (a nie dążenia do wypracowania indywidualnego stylu) sięga Pniewski po różne środki wyrazu i techniki kompozytorskie: serializm, aleatoryzm, sonoryzm, modalizm, a także komponowanie z wykorzystaniem syntezatora dźwięku. Cytat: „Podstawowym tworzywu jest dla mnie sam dźwięk, a muzyka jest dramatem samym w sobie. Po wcześniejszych próbach z awangardowymi technikami kompozytor skłania się ostatecznie ku tradycyjnemu myśleniu o muzyce. Cytat: „Staram się nie tracić kontroli nad materiałem muzycznym w sensie rozwoju linii melodycznych, kontrapunktycznych, rytmu i spinającego całość brzmienia harmonicznego (...) Ważne jest dla mnie, aby każdej kulminacji towarzyszyło jej przeciwieństwo, aby nasycenie ruchem i intensywność brzmienia nie pozostawały bez oddechu".

W swojej twórczości Pniewski sam wyróżnia pięć okresów: I - (od 1963) obejmujący próby kompozytorskie na różne składy instrumentalne; II - (od 1969, „Sonata na altówkę i fortepian”) związany z okresem studiów w PWSM w Gdańsku; III - (od 1972, „Muzyka na smyczki, chór, flet, klawesyn i perkusję”) obejmujący utwory sonorystyczne; IV - (od 1979, „Suita” na 2 flety i kwartet smyczkowy, Wyd. AA); V - (od 1988, „Points du jour”), którego początek wyznacza powstanie pierwszego utworu nagranego z zastosowaniem syntezatora dźwięku. Kompozycje Pniewskiego uzyskały szereg nagród: I nagroda na XV Ogólnopolskim Konkursie Młodych Kompozytorów (Warszawa 1972) za „Muzykę na smyczki, chór, flet, klawesyn i perkusję”; dwie drugie nagrody na festiwalach Pieśni Sakralnej „Sacrosong" w Toruniu (1973) i Lublinie (1976); III nagroda na I Ogólnopolskim Konkursie na utwór kameralny z okazji „Dni Muzyki Kameralnej" w Łańcucie (1980) za „Suitę” na 2 flety i kwartet smyczkowy; Nagroda Teatralna Wojewody Gdańskiego (1982) za muzykę do spektaklu „Musikkraker” Teatru Muzycznego w Gdyni; I nagroda na Konkursie Kompozytorskim z okazji 700-lecia Sopotu (1983) za „Stella Maris” na orkiestrę smyczkową. Zbigniew Pniewski jest członkiem zwyczajnym ZKP oraz Stowarzyszenia Autorów ZAiKS, a także członkiem Stowarzyszenia Polskich Artystów Wykonawców Muzyki Rozrywkowej.

Publikacje dostępne w sprzedaży