Kompozytorzy

Stanisław Skrowaczewski

1923-2017

Stanisław Skrowaczewski, urodził się 3 października 1923 we Lwowie, zmarł 21 lutego 2017 w Minneapolis. Był światowej sławy kompozytorem i dyrygentem. Uczył się gry na fortepianie u H. Ottawowej i F. Listowskiej we Lwowie, tamże 1934 dał pierwszy recital fortepianowy, transmitowany przez radio, a 1936 wystąpił w podwójnej roli pianisty i dyrygenta (III Koncert fortepianowy Beethovena). 1940–1944 studiował we Lwowie filozofię u R. Ingardena na tajnych kompletach, 1945 uzyskał jako eksternista dyplomy ukończenia studiów kompozytorskich i dyrygenckich u A. Sołtysa i L. Bragińskiego w tamtejszym konserwatorium; od 1945 kontynuował studia kompozycji u R. Palestra i dyrygentury u W. Bierdiajewa. W latach 1946–1947 był asystentem Bierdiajewa i równocześnie drugim dyrygentem filharmonii we Wrocławiu. 1947–1949 jako stypendysta Ministerstwa Kultury i Sztuki studiował kompozycję i dyrygenturę u N. Boulanger, A. Honeggera i P. Kleckiego w Paryżu; dyrygował tam Orchestre Radio-Symphonique, Orchestre de Musicophiles i Orchestre de Club d’Essai, był też jednym z założycieli awangardowej grupy Zodiaque.

W latach 1949–1954 Skrowaczewski był dyrektorem artystycznym i pierwszym dyrygentem Filharmonii Śląskiej w Katowicach, 1954–1956 pierwszym dyrygentem filharmonii w Krakowie, 1956–1959 dyrygentem Filharmonii Narodowej w Warszawie. 1958, zaproszony przez G. Szella, debiutował w Stanach Zjednoczonych z Cleveland Orchestra. W 1959 dyrygował orkiestrami filharmonii w N. Jorku, Filadelfii, Pittsburghu i Cincinnati. 1960 po śmierci D. Mitropoulosa prowadził serię koncertów z New York Philharmonic Orchestra i osiadł na stałe w Stanach Zjednoczonych.

Jako następca A. Doratiego był 1960–1979 pierwszym dyrygentem i dyrektorem artystycznym Minneapolis Symphony Orchestra (1968 przemianowanej na Minnesota Orchestra), która dzięki jego staraniom otrzymała 1974 nową salę koncertową na 2500 miejsc. Regularnie występował też z innymi orkiestrami, m.in. z Cleveland Orchestra odbył tournée po Australii, a z Philadelphia Orchestra po Ameryce Południowej. W 1964 debiutował w Wiener Staatsoper w Fideliu Beethovena, 1970 w Metropolitan Opera House ("Eugeniusz Oniegin" Czajkowskiego). 1983–1991 był pierwszym dyrygentem Hallé Orchestra w Manchesterze, a potem jako główny dyrygent gościnny odbywał z nią tourneés i nagrywał płyty. 1987–1988 prowadził Milwaukee Symphony Orchestra i St. Paul Chamber Orchestra w Minnesocie. Działał także jako pedagog, wykładając na dorocznych letnich kursach dyrygenckich w Tanglewood, Curtis Institute of Music w Filadelfii, w New England Conservatory w Bostonie i w uczelniach muzycznych Nowego Jorku.

W V 2002 przyjął stanowisko pierwszego dyrygenta gościnnego Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, był także głównym dyrygentem gościnnym Saarlaendischer Rundfunk Orchester. Skrowaczewski otrzymał liczne nagrody i wyróżnienia, m.in. 1947 II nagrodę na konkursie kompozytorskim im. K. Szymanowskiego w Warszawie za "Uwerturę radosną", 1949 nagrodę radia francuskiego za "Cantiques des Cantiques", 1953 II nagrodę na międzynarodowym konkursie kompozytorskim w Liège za "III Kwartet smyczkowy", 1955 Krzyż Kawalerski, 1956 Komandorski, 1999 Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, tytuły doktora honoris causa: 1963 Hamline University w St. Paul (Minnesota) i 1979 University of Minnesota w Minneapolis, 1986 tytuł Doctor of Human Arts Royal College of Music w Manchesterze, 2005 honorowe członkostwo ZKP.

Jego bogaty dorobek kompozytorski charakteryzuje dobre rzemiosło oraz umiarkowanie nowoczesny język dźwiękowy. Skrowaczewski powiedział o sobie: „Moje życie jest nieustającą walką między dwoma profesjami, które są zupełnie przeciwne. Dyrygowanie jest oddawaniem swoich doświadczeń, wiedzy i przemyśleń [...]. Komponowanie to proces zupełnie odwrotny — pobieranie doświadczeń czy tradycji z zewnątrz do siebie”.