Kompozytorzy

Zbigniew Penherski

*1935

Muzyka Penherskiego wyrasta z doświadczeń europejskiej awangardy postserialnej i sonoryzmu lat 60. XX w. Jedną z pryncypialnych zasad jest dla Penherskiego nadrzędność formy, będącej wynikiem pewnych wstępnych założeń. Mogą to być zarówno operacje matematyczne, jak i konwencjonalne procedury techn. (zagęszczanie brzmienia, progresje quasi-melodyczne, diminucje rytmiczne itp.), które w połączeniu z sonorystycznym materiałem pozwalają osiągnąć pożądany efekt dramaturgiczny. Bardzo ważnym elementem techniki dźwiękowej Penherskiego jest rytm, polirytmia i politemporalność, wymagające niejednokrotnie wprowadzenia do utworu metronomów (Kwartet instrumentalny, String Play). Przy zastosowaniu ostinata rytm. częste są przesunięcia akcentów powodujące chwiejność metrorytmiczną lub iluzję rytmiki synkopowanej (Muzyka uliczna). W technice sonorystycznej wyróżnić można zarówno operowanie brzmieniami homogenicznymi, przy jednoczesnym zróżnicowaniu faktury i zastosowaniu kontrapunktów fakturalnych (String Play), jak i poligenicznymi (Kroniki mazurskie II) oraz metodę transformacji brzmień. W wielu kompozycjach dochodzi do symbiozy różnych stylów i poetyk muz. (Muzyka uliczna), a także przenikania techniki montażu radiowego do utworów symf. (Kroniki mazurskie II). Dużą rozpiętością środków wyrazu charakteryzuje się również technika wokalna Penherskiego. Obok przebiegów o wyrazistej, złożonej rytmice, w jego muzyce spotykamy także fragmenty utrzymane w nastroju kontemplacyjnym (3 cz. Musica humana, Muzyczka na koniec wieku). Osobną dziedzinę twórczości Penherskiego stanowią utwory radiowe, w których tradycyjna gra na instrumentach wzbogacona jest operacjami techn. (np. multiplikacja nagranych partii instr. w Symfonii radiowej). W operze Sąd nad Samsonem, obok takich wyróżników gatunkowych, jak chóry, arie, ansamble, spotykamy elementy teatru radiowego i efekty dźwięk. zrealizowane studyjnie.

(M. Gąsiorowska, Encyklopedia Muzyczna PWM)