Stanisław i Anna Oświecimowie
poemat symfoniczny op. 12
''Polską trawestacją Romea i Julii'' nazwał Karłowicz swój czwarty z kolei poemat symfoniczny w liście do Adolfa Chybińskiego z 2 kwietnia 1907 roku, zatajając zrazu przed przyjacielem-muzykologiem tytuł nowego dzieła. ''Do wybrania tego tematu skłoniła mię tragiczna piękność legendy o nieszczęśliwej miłości brata do siostry'' - pisze później w innym liście. Bardzo możliwe, iż w inspiracji Stanisława i Anny Oświecimów odegrały ważną rolę osobiste przeżycia kompozytora: jego młodzieńcza, gorąca miłość do kuzynki Ludki Śniadeckiej. Sugestię taką wysunął w swoich wspomnieniach o Karłowiczu przyjaciel kompozytora Stanisław Szumowski. W każdym razie myśl o owej legendzie nosił w sobie kompozytor wiele lat, bo mniej więcej od roku 1892, kiedy to ujrzał w Krakowie Stanisława Bergmanna Stanisław Oświecim przy zwłokach Anny. W krótkim streszczeniu legendy, podanym wiedeńskim słuchaczom dzieła, napisał twórca takie oto słowa: '' Oboje zapłonęli ku sobie gorącą miłością, ale zdając sobie sprawę z tego grzesznego uczucia walczyli z nim, lecz nadaremnie. (...) Kapliczka w Krośnie kryje zwłoki kochającej się pary, która nie zaznała szczęścia na ziemi i którą dopiero śmierć połączyła''. Dla muzycznej prezentacji miłosnego dramatu Oświecimów obrał kompozytor swobodną formę sonatową, formę silnie skontrastowaną, rozwijającą się w gwałtownych spięciach i konfliktach, wyładowaniach ekspresji. Dwie wersja głównej myśli tematycznej - pierwsza burzliwa i ekstatyczna, druga liryczno-iodyllyczna w charakterze, to jakby obraz brata i siostry, ich uczuć miłosnych. Temat Stanisława przypomina swym rysunkiem motyw ''upojenia napojem miłosnym'' z Tristana i Izoldy Wagnera, temat Anny - to Karłowiczowskie echo tematu Zygmunta i Zyglindy z Walkirii. Ogromnie ważną rolę w muzycznej fabule poematu odgrywają ponadto dwie jeszcze myśli: przeciwstawny temat ''fatum'' wybuchający w kulminacji utworu jako tragiczny marsz żałobny oraz chromatyczny motyw ''pragnienia miłosnego'' wprowadzony w przetworzeniu poematu. Leszek Polony
- Seria: Arcydzieła Muzyki Polskiej XX Wieku
- Oprawa: miękka
- Postaci: partytura
Inne tytuły w serii
Inne tytuły autora
Inne tytuły w kategorii - Orkiestra symfoniczna
