Aktualności
Gdzie są granice niczego? Dźwiękowe uniwersum Krzysztofa Knittla
2024-09-10
Krzysztof Knittel to artysta nieustannie poszukujący – niezależny, eksperymentujący, który podąża własnymi ścieżkami. To człowiek o wielu obliczach, wyraźnych opiniach i bogaty w doświadczenia, którymi dzieli się w rozmowie z Michałem Mendykiem. Jej zapis, pod paradoksalnym tytułem Granice niczego, 19 września br. dołączy do serii Ludzie Świata Muzyki, która ukazuje się nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.
Czy wszystko, co jest dźwiękiem może stać się muzyką?
Dla Krzysztofa Knittla fundamentalne znaczenie zarówno w życiu, jak i w muzyce, ma potrzeba i poczucie wolności. Ujawniają się one w towarzyszącej kompozytorowi odwadze twórczej, śmiałości poszukiwań muzycznych i otwartości na niekonwencjonalne rozwiązania. W swoich dziełach Knittel sięga po najnowsze technologie i swobodnie łączy różne obszary sztuki.
Przedziwne jest odmawianie światowi muzyki prawa do poszukiwań brzmieniowych, do śmiałych eksperymentów z urządzeniami elektronicznymi (…). Przecież nikt z ludzi rozsądnych nie będzie kwestionował poszukiwań naukowych i eksperymentów w dziedzinach technicznych, w biologii, fizyce, astronomii. Skąd więc ta nieufność, niechęć (…) do poszukiwań w dziedzinie muzyki?
Fragment książki
Granice niczego to książka osobista, wielowątkowa, a przy tym niezwykle wciągająca. O swoim życiu, muzyce i otaczającym go świecie Knittel opowiada bezpośrednio i bez zadęcia, a na zadane pytania udziela odpowiedzi z dawką zadziorności. Jako kompozytor koncentruje się na muzyce – mówi o swoich utworach, projektach, ale też upodobaniach i inspiracjach. Nie brakuje wątków muzyki amerykańskiej, jazzowej, rockowej, czy kabaretowej. Nie brakuje również pytań o życie prywatne. Sporo uwagi Knittel poświęca rodzinie, przyjaciołom, wspomina o ukochanych psach. Wplata przy tym różne historie i anegdoty, choćby jak dwa razy udało mu się nie spotkać swojego idola muzycznego – Johna Cage’a. Rozmówcy nie uciekają również od tematów trudnych, ale aktualnych – wojny, pandemii, miejsca kobiet w świecie artystycznym, czy powracającego wątku kryzysu klimatycznego.
Granice niczego to portret bardzo ludzki i szczery. Ciekawym jego uzupełnieniem stały się opinie dwunastu bliskich kompozytorowi osób – z grona rodziny, przyjaciół i świata artystycznego. Dzięki nim czytelnik może spojrzeć na Krzysztofa Knittla z różnych, czasem zaskakujących perspektyw. W końcu, jak Jerzy Kornowicz zauważa:
Zasadniczo rzecz biorąc, ktoś taki jak Krzysztof Knittel istnieć nie może. Po pierwsze, za dużo talentów w jednej osobie, po drugie, za duże cnót i walorów rozwichrzenie. Takich ludzi albo nie ma, albo zdarzają się – jak rachunek prawdopodobieństwa pokazuje – bardzo rzadko.
Premierową książkę będzie można znaleźć w stacjonarnej księgarni PWM, księgarniach internetowych oraz dobrych księgarniach muzycznych w całym kraju już od 19 września. Dwa dni później Krzysztof Knittel i Michał Mendyk powrócą do swojej rozmowy podczas spotkania autorskiego wokół książki, na które Polskie Wydawnictwo Muzyczne zaprasza wraz z Biblioteką Naukową Związku Kompozytorów Polskich. Wydarzenie odbędzie się w ramach cyklu Spotkania u kompozytorów, 21 września o godzinie 17.00 w siedzibie ZKP (Rynek Starego Miasta 27 w Warszawie), jako impreza towarzysząca 67. Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”. Wstęp wolny.
O autorach:
Krzysztof Knittel (ur. 1947) – autor utworów orkiestrowych, chóralnych, kameralnych, muzyki dla baletu, teatru, filmu, wykonawca muzyki komputerowej i elektroakustycznej na żywo, twórca instalacji dźwiękowych. Studiował w PWSM im. F. Chopina w Warszawie na wydziałach reżyserii dźwięku oraz kompozycji, dyrygentury i teorii muzyki. Od 1973 roku współpracował ze Studiem Eksperymentalnym Polskiego Radia. W 1978 pracował w The Center of the Creative and Performing Arts w Buffalo. Jest współtwórcą grup muzyki improwizowanej: Grupy Kompozytorskiej KEW (1974–1976), Niezależnego Studia Muzyki Elektroakustycznej (1982–1984), Pociągu Towarowego (od 1986), European Improvisation Orchestra (1996–1998), tria CH & K & K (od 1999), Kawalerów Błotnych (od 2003). Jako kompozytor i wykonawca swoich utworów koncertował w większości krajów europejskich, w Azji, Ameryce Północnej i Południowej. Po 1989 roku współtworzył festiwal Audio Art, był dyrektorem Warszawskiej Jesieni, i Festiwalu Muzyki Improwizowanej „Ad Libitum”. W latach 1999–2003 był prezesem Związku Kompozytorów Polskich, od 2005 do 2017 przewodniczył Polskiej Radzie Muzycznej, był też członkiem zarządu Europejskiej Rady Muzycznej. Emerytowany profesor Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, wykładał też w akademiach muzycznych w Krakowie i Łodzi. Zdobywca nagród: NSZZ „Solidarność” (1985), nowojorskiej Foundation for Contemporary Performance Arts (1998), im. Cypriana Kamila Norwida (2003), Związku Kompozytorów Polskich (2003), Srebrnego Medalu „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2005), Gustav Mahler Kompositionspreis (2017).
Michał Mendyk (ur. 1981) – kurator, producent, publicysta i dziennikarz muzyczny. Redaktor „Ruchu Muzycznego” oraz niezależny ekspert współpracujący między innymi z Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie i zespołem Klangforum Wien. Okazjonalnie współtworzy eksperymentalne spektakle muzyczno-teatralne (Opera dla Głuchych, Teatr Studio w Warszawie, 2018) oraz wystawy o tematyce muzycznej (między innymi w ZKM | Center for Art and Media Karlsruhe). Wraz z Michałem Liberą napisał książkę dla dzieci M.U.Z.Y.K.A., która została przetłumaczona na języki czeski, niemiecki i koreański. Współautor wywiadu rzeki z Zygmuntem Krauzem (Wywiad o niczym, 2021), która ukazała się w serii „Ludzie Świata Muzyki” PWM-u. Redaktor serii książkowej „Biblioteka SEPR” (Muzeum Sztuki w Łodzi, 2009–2021).
Najczęściej czytane:
Polskie Wydawnictwo Muzyczne przedstawiło swoją działalność podczas konferencji Instytutu Polskiego w Rzymie pt. „Musica e Memoria: 1945-2025. Tra reminiscenze e nuove prospettive/Muzyka i pamięć 1945-2025. Reminiscencje i nowe perspektywy”.
Dziś, 2 grudnia, rozpoczyna się osiemnasta odsłona jednego z najbardziej prestiżowych europejskich konkursów dyrygenckich: Donatella Flick – London Symphony Orchestra Conducting Competition. W bogatym przekroju repertuarowym jako utwór obowiązkowy znalazł się także Koncert na orkiestrę smyczkową Grażyny Bacewicz.
3 miasta, blisko 40 wydarzeń, koncertów, spotkań i warsztatów edukacyjnych, ponad 800 wykonawców, dzieła 38 kompozytorów związanych z PWM, 1 statuetka „Koryfeusz Muzyki Polskiej” oraz tysiące melomanów w salach koncertowych, miejskiej sonosferze i na radiowej antenie. Polskie Wydawnictwo Muzyczne uczciło 80-lecie swojej działalności wyjątkowym cyklem „Muzyczne spotkania”. Całoroczne obchody jubileuszu Oficyny zwieńczył uroczysty koncert w Filharmonii Krakowskiej z udziałem Laureatki IV Nagrody XIX Konkursu Chopinowskiego Tianyao Lyu.
Refleksje i mistyka nad różnymi obszarami życia to wątki towarzyszące utworom, których prawykonania odbędą się w grudniu. Nowych dzieł kompozytorów współpracujących z Polskim Wydawnictwem Muzycznym będzie można posłuchać w Katowicach oraz Bydgoszczy.
Już 7 grudnia w Studiu S1 w Warszawie specjalnym koncertem swoje osiemdziesiąte urodziny będzie obchodził „Ruch Muzyczny” – najstarsze czasopismo o muzyce klasycznej w Polsce. W programie znajdą się m.in. kompozycje dawnych, legendarnych redaktorów naczelnych – Stefana Kisielewskiego i Zygmunta Mycielskiego
Dziedzictwo muzyczne w nowym formacie — prezentacja portalu Polska Biblioteka Muzyczna podczas XVI Ogólnopolskiej Konferencji Bibliotekarzy Muzycznych pod hasłem "Muzykalia w zmieniającym się otoczeniu bibliotecznym – integracja, współpraca, harmonia".
Z okazji jubileuszu 80-lecia Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, zasłużeni pracownicy Oficyny oraz związani z nią autorzy i przedstawiciele polskiego środowiska muzycznego zostali uhonorowani odznaczeniami państwowymi. Samo wydawnictwo otrzymało też Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
I Koncert fortepianowy e-moll op. 11 w rzeczywistości powstał kilka miesięcy po II Koncercie f-moll op. 21; „zamieniona” opusowa numeracja wynika z dat wydań obu utworów. Dziś pochylimy się nad późniejszym z tych dwóch z dzieł, dojrzalszym i kreślonym pewniejszą ręką. W kolejnej odsłonie cyklu „Historia pewnego utworu” przyjrzymy się koncertowym programom, sztambuchowym wyznaniom i pożegnaniu z Ojczyzną.
Choć o życiu i twórczości Fryderyka Chopina napisano już niemal wszystko, jego dwie podróże do Brytanii wciąż pozostają mało znanym epizodem biografii. Książka Petera Willisa „Chopin w Brytanii” rzuca nowe światło na ten fragment życia kompozytora, wypełniając lukę w dotychczasowych badaniach. Teraz nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego ukazuje się po raz pierwszy w polskim tłumaczeniu.
Problemy z librettem, kolejne niezrealizowane premiery, konflikt z Londynem i wreszcie zaginięcie partytury – Philaenis, pierwsza opera Romana Statkowskiego, zdawała się nie mieć szczęścia… W kolejnej odsłonie cyklu „Historia pewnego utworu” przyjrzymy się zrządzeniom losu, Pyrrusowym zwycięstwom i długiej drodze na Parnas.
