2021-01-05

Konstanty Regamey, Roman Palester i Stefan Kisielewski to jedni z najważniejszych polskich paryskich emigrantów muzycznych XX wieku. Zapraszamy do wysłuchania koncertu poświęconego kompozytorom, w którego programie znalazły się ich kwartety smyczkowe w wykonaniu znakomitego Meccore String Quartet. Materiały nutowe wydało Polskie Wydawnictwo Muzyczne, partner wydarzenia. 
 

W podparyskim Maisons-Laffitte, przy 91, avenue de Poissy, stoi okazała willa. Mieści się tu siedziba Instytutu Literackiego, jednej z najważniejszych instytucji polskiej emigracji okresu po II wojnie światowej. Najbardziej znana działalność Instytutu to miesięcznik „Kultura”, zwany w kraju „Kulturą” paryską, wydawany nieprzerwanie od 1947 do 2000 roku, którym kierował red. Jerzy Giedroyc. To właśnie w Instytucie miał odbyć się poświęcony polskim emigrantom koncert Meccore String Quartet, który jednak ze względu na obostrzenia miał miejsce w krakowskiej „Floriance”, gdzie został zarejestrowany. Zapraszamy do wysłuchania kwartetów smyczkowych Konstantego Regameya, Romana Palestra i Stefana Kisielewskiego wykonanych z nut wydanych przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne.

Regamey spędził okupację w Warszawie, prowadząc ryzykowną działalność konspiracyjną. Korzystając ze swego szwajcarskiego obywatelstwa, w listopadzie 1945 roku osiadł w Lozannie i tam spędził resztę życia, dzieląc je między pracę naukową (był cenionym indologiem), a komponowanie. Utrzymywał kontakty z krajem, nigdy oficjalnie z Polską nie zerwał. Jednak kiedy w 1948 roku opublikował w „Kulturze” artykuł pt. Rzut oka na muzykę współczesną (nr 6/1948), będący przeglądem życia muzycznego w Polsce, w kraju obrzucono go błotem, a rodzinę spotkały nieprzyjemności. Dlatego kolejne teksty ogłosił już u Giedroycia pod pseudonimem, jako Jerzy Zawadzki (nr 2-3 i nr 4/1950). Pod własnym nazwiskiem wystąpił ponownie dopiero w listopadzie 1954 roku, publikując ważny tekst o Andrzeju Panufniku, po jego ucieczce na Zachód. 
 

Palester, po wojnie uznawany w kraju za następcę Karola Szymanowskiego, w 1947 roku wyjechał do Paryża, a w 1950 ogłosił decyzję o pozostaniu na emigracji. W rezultacie komunistyczna ojczyzna obłożyła go zmową milczenia – zakazano wykonywania jego utworów i wymieniania nazwiska w prasie. Jego kompozycje na długie lata zniknęły z polskich estrad. W 1951 Palester opublikował w „Kulturze” dwa ważne teksty, mówiące o sytuacji artysty w komunistycznej Polsce (Konflikt Marsjasza, nr 7-8/1951 oraz Uwagi o muzyce, nr 12/1951). 
 

Kisielewski to jedyny w tym gronie twórca, który nie wyemigrował z Polski.  Do „Kultury” nie pisywał w ogóle o muzyce, ale o polityce. Giedroyc publikował nie tylko jego przenikliwe teksty dotyczące bieżącej sytuacji w Polsce, ale i ogłaszał drukiem jego książki – wszystko pod pseudonimem, by rozbudowane kontakty z wrogim pismem nie zaszkodziły autorowi. Nawet prowadzona latami z Giedroyciem korespondencja pisana jest kodem – Kisielewski oficjalnie wysyłał ją na nazwisko współpracującej z Giedroyciem Zofii Hertz, więc redaktor odpisywał mu jako kobieta… Tak omijano komunistyczną cenzurę. 

Wszyscy trzej kompozytorowie swą postawą wyrażali głębokie umiłowanie wolności, kochali Paryż i Francję – spędzili tu sporo czasu przed wojną, pogłębiając muzyczną edukację – i dla wszystkich idea wolności, równości i braterstwa oznaczała jednocześnie głęboką niezgodę na sowiecką niewolę swej ojczyzny po 1945 roku. Ich wolny, niezależny głos słychać także w muzyce. Poświęcony im koncert Meccore String Quartet został zarejestrowany i opublikowany na kanale YouTube Association Institut Littéraire Kultura – Musique. Zachęcamy do wysłuchania kwartetów smyczkowych Konstantego Regameya i Stefana Kisielewskiego oraz II Kwartetu smyczkowego Romana Palestra w świetnym wykonaniu.
 

Organizatorem wydarzenia „Kisielewski – Palester – Regamey” jest Krakowskie Towarzystwo Przemysłowe. Koncert dofinansowano ze środków programu „Kulturalne pomosty” Instytutu Adam Mickiewicza. Partnerami wydarzenia są: Kultura Paryska, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Polskie Centrum Informacji Muzycznej POLMIC.