Aktualności
Kompozytor miesiąca: urodziny Janiny Garści
2022-03-12
W marcu w ramach akcji Kompozytor miesiąca wspominamy Janinę Garścię – szczególnie dziś, w dniu urodzin artystki. Jakim była pedagogiem i kompozytorką? Czym wyróżnia się pisana przez nią muzyka?
Każdy młody pianista wie, kim jest Janina Garścia, zanim jeszcze porządnie nauczy się nazw nut i klawiszy. To kompozytorka, która poświęciła całe swoje życie pisząc dla dzieci (i doprowadziła tę wymagającą sztukę do mistrzostwa!), laureatka Orderu Uśmiechu, patronka szkół muzycznych oraz konkursu i festiwalu dla instrumentalistów. Jej muzyka ukształtowała wrażliwość całych pokoleń artystów i nie bez powodu Halina Pianowska nazwała ją „twórczynią powojennej polskiej szkoły pianistycznej”.
Garścia komponować zaczęła niejako z konieczności. Tuż po wojnie, gdy rozpoczynała pracę nauczycielki w Krakowie, brakowało materiałów do nauki muzyki. Jednak dla niej – utalentowanej pianistki i improwizatorki, studiującej równocześnie kompozycję i dyrygenturę w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej – nie stanowiło to większego problemu. Najpierw pisała tylko dla własnych podopiecznych, a później, przez blisko 70 lat twórczej i pedagogicznej kariery stworzyła około 900 miniatur, które trafiły do szkół i uczniów nie tylko w Polsce, ale i w wielu innych krajach.
Kompozytorka posiadała zdolność przemawiania muzyką wprost do wyobraźni młodych instrumentalistów. Każdy utwór, nawet najprostszy, opowiada jakąś historię, odmalowuje nastrój miejsca lub charakter bohatera. Wśród Obrazków muzycznych dla najmłodszych znajdziemy skaczące po zaledwie kilku klawiszach Cztery żabki oraz dokazujące Wiewiórki, ale też dostojną, zarysowaną dysonującymi współbrzmieniami Floriańską bramę. Szersze możliwości ilustracyjne i wyrazowe daje muzyka kameralna, z czego Garścia doskonale zdawała sobie sprawę. W utworach na cztery ręce udowodniła, że fortepian z powodzeniem może imitować wojskowy Bęben, a dźwiękami z odległych rejestrów odmalować igraszki Kotka i myszki.
Utwory Garści są tak sugestywne w swym charakterze często za sprawą intrygującej harmonii, drobnych dysonansowych dobarwień lub chromatyki. Orientalny koloryt utworom zawartym w zbiorze Ikebana op. 70: Sakura (kwiat wiśni), Matsuri (festiwal) i Wulkan Fuji nadaje wpleciona w tkankę dźwiękową pentatonika, a tytułowej Ikebanie – również skala całotonowa. Z kolei niektóre utwory z cyklu Graj ze mną na cztery ręce przywołują tony folklorystyczne. W Maćku i Na fujarce ludowym zaśpiewom towarzyszy burdon w basie lub puste kwinty rodem z góralskiej kapeli. Czasem, jak w Tańcu zbójnickim i Uciekła mi przepióreczka w proso, przez obie partie przewijają się taneczne rytmy i znane tradycyjne melodie.
Jednak dla Garści ważna była nie tylko zewnętrzna uroda muzyki. „Zawsze przemycałam jakiś problem techniczny, tak, by dziecko, słuchając melodii, treści, nawet nie wiedziało, że go pokonuje” – mówiła w jednym z wywiadów. Tak więc najładniejsze kolorystyczne fragmenty rozwijają biegłość palców, dowcipne rytmiczne przebiegi pozwalają ćwiczyć wyczucie tempa i dobrą artykulację, a inteligentnie przeprowadzone dialogi uczą słuchania innych w grze zespołowej. Garścia potrafiła zaintrygować dzieci i zaprosić je do zabawy – jak w zbiorze Łamigłówek, gdzie uczeń staje przed matematycznym wręcz problemem polirytmii, ale nie zostaje z nim pozostawiony samemu sobie. Kompozytorka przeprowadza go od prostych melodii, aż po bardziej złożone faktury, stawiając przed wykonawcą coraz bardziej wymagające zadania, które pobudzają nie tylko zmysł muzyczny, ale i intelekt.
Początkujących pianistów i kameralistów zapraszamy do korzystania z aplikacji con.sol.la, w której nagrane są utwory zawarte w dwóch zbiorach Graj ze mną na cztery ręce – to narzędzie z pewnością pozwoli na rozwój kameralistycznych umiejętności!
Natomiast zainteresowanych cyfrowym dostępem do materiałów nutowych zachęcamy do odkrywania muzyki Janiny Garści za pośrednictwem aplikacji nkoda. Dzięki niej najlepszą polską muzykę będziecie mieć zawsze pod ręką!
Nie zapominajcie, że do końca miesiąca publikacje Janiny Garści możecie kupić w naszej księgarni stacjonarnej oraz za pośrednictwem strony internetowej z atrakcyjnym rabatem.
Autorką artykułu o Janinie Garści jest Karolina Dąbek.
Najczęściej czytane:
Tematem przewodnim 37. edycji Krakowskiego Międzynarodowego Festiwalu Kompozytorów jest muzyka w muzyce. Festiwal, który został objęty patronatem honorowym Aleksandra Miszalskiego, Prezydenta Miasta Krakowa, rozpocznie się już 10 maja koncertem inauguracyjnym w Filharmonii Krakowskiej. Polskie Wydawnictwo Muzyczne jest partnerem wydarzenia.
Już 09 maja 2025 roku Polskie Wydawnictwo Muzyczne zaprasza do wspólnego świętowania podczas Dni Funduszy Europejskich w PWM. Sprawdź, co zaplanowaliśmy na ten dzień!
Piąty miesiąc roku zwiastuje nadejście wiosennego sezonu festiwalowego. W Krakowie, Warszawie i we Wrocławiu zabrzmią kompozycje Joanny Wnuk-Nazarowej, Pawła Malinowskiego, Wojciecha Widłaka, Macieja Zielińskiego, Pawła Hendricha i Agaty Zubel. Najnowszej muzyce polskiej będziemy przysłuchiwać się podczas koncertów specjalnych, na festiwalowych estradach, a także na zakończenie sezonu artystycznego.
Blisko 400 muzyków i chórzystów, boska interwencja i absolutny triumf kompozytora – prawykonanie oratorium pasyjnego Męka Pana naszego Jezusa Chrystusa w 1838 r. wprost zelektryzowało muzyczną Warszawę. Dzieło to uznaje się za najwybitniejsze osiągnięcie polskiej muzyki religijnej XIX wieku. Dlaczego jednak do premierowego wykonania doszło dopiero w czerwcu, nie zaś – jak zamierzał twórca – w czasie Wielkiego Tygodnia? W kolejnej odsłonie cyklu Historia pewnego utworu przyjrzymy się niedotrzymanym obietnicom i przetrzymanym nutom.
Fundacja Pamięci Johna Simona Guggenheima (The John Simon Guggenheim Memorial Foundation) ogłosiła tegorocznych stypendystów Guggenheima – 198 wybitnych osób ze świata nauki i sztuki współczesnej, reprezentujących 53 dyscypliny, wybranych w rygorystycznym procesie aplikacji spośród prawie 3500 kandydatów. Wśród stypendystów, którzy otrzymali grant na realizację swojej działalności, jest Krzysztof Wołek – kompozytor związany z Polskim Wydawnictwem Muzycznym.
Écoute na sopran i kwartet smyczkowy jest nową wersją kompozycji Słuchaj na sopran, klarnet, skrzypce, perkusję i fortepian, której prawykonanie odbyło się w grudniu ubiegłego roku w podczas bydgoskiego Festiwalu Art Mintaka. 22 kwietnia dzieło zostanie wykonane po raz pierwszy podczas paryskiego festiwalu, prezentującego najnowszą muzykę europejską.
Jagoda Szmytka jest kompozytorką, artystką i badaczką artystyczną. Muzykę łączy ze sztukami pięknymi i głęboką refleksją z zakresu takich dziedzin humanistyki, jak filozofia, estetyka czy historia sztuki. W katalogu jej twórczości znajdziemy m.in. dzieła solowe, utwory pisane na amplifikowane zespoły kameralne, instalacje performatywne, a także kompozycje wpisujące się w konwencję teatru muzycznego. W kwietniu, jako nasza Kompozytorka Miesiąca, odkrywa przed nami tajemnice procesu twórczego i zaprasza w gościnne progi swojej pracowni kompozytorskiej.
Aż trzy publikacje książkowe wydane przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne w minionym roku zostały nominowane w konkursie PTWK Najpiękniejsze Książki Roku 2024. Jury doceniło pozycje: Muzyka Polska po Szymanowskim Adriana Thomasa, Estetyka muzyki Rogera Scrutona oraz Karnawał zwierząt Piotra Kamińskiego.
Jean-Philippe Rameau (1683-1764) wzbudzał wiele emocji. Wywarł nieoceniony wpływ na bieg historii i teorii muzyki, a jego spojrzenie na zasady rządzące kompozycją było – jak na XVIII wiek – innowacyjne. Postać francuskiego muzyka o wszechstronnych zainteresowaniach i oświeceniowym umyśle przybliża Christophe Rousset w najnowszej Małej Monografii wydanej przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne. Premiera książki już dziś.
Natura, budząca się znów do życia feerią barw i zapachów, przynosi nam także nowe, wiosenne bogactwo dźwięków i muzycznych inspiracji. Kwiecień witamy prawykonaniami dwóch dzieł z katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego: Karatachi no Hana Marcela Chyrzyńskiego we Wrocławiu i SurVanTutti Hanny Kulenty w Krakowie.
