Aktualności
Polscy Kompozytorzy Dzieciom: Anna Maria Klechniowska
2025-04-08
Polscy Kompozytorzy Dzieciom to cykl artykułów z okazji 80 lat istnienia Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, w których przedstawiane są sylwetki związanych z Oficyną kompozytorów, tworzących wartościowe i ponadczasowe treści edukacyjne dla najmłodszych.
Od początku istnienia Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, serie pedagogiczne były bardzo poważnie traktowane, a do współpracy przy tworzeniu dziecięcych publikacji zapraszano cenionych twórców.
W kolejnym artykule z serii pragniemy wspomnieć kompozytorkę dobrze znaną większości pianistów w Polsce.
Anna Maria Klechniowska (15.04.1888-6.08.1973) to polska kompozytorka, pianistka i pedagog. Urodziła się w Wołyniu i to tam już w pierwszych latach życia ukazało się jej zamiłowanie do muzyki. Zafascynowana grą Dida, ogrodnika, który pielęgnował ich sad, za przysmaki przyniesione z kuchni, pobierała u niego lekcje gry na skrzypcach. W wieku 9 lat przeprowadziła się do Warszawy i tam po ośmiomiesięcznym, intensywnym przygotowaniu, dostała się do warszawskiego konserwatorium. Studiowała grę na fortepianie u K. Jaczynowskiej oraz teorię u G. Roguskiego. Ponadto kształciła się we Lwowie, w konserwatorium w Lipsku, w Krakowskim Instytucie Muzycznym oraz w Musikakademie w Wiedniu. To w trakcie tych ostatnich studiów, w 1916 roku napisała swoją największą pracę dydaktyczną - Szkołę na fortepian. W 1939 roku wyjechała do Paryża, gdzie kontynuowała studia w zakresie kompozycji pod kierunkiem Nadii Boulanger.
Pianistka
Doskonałe opanowanie sztuki pianistycznej i umiejętności improwizatorskie sprawiły, że jej występy cieszyły się dużym powodzeniem. Jedną z osób zaintrygowanych zdolnościami pianistki był Karol Szymanowski, który namówił ją do kształcenia się w konserwatorium w Lipsku. Od tego momentu łączyła ich przyjaźń, upamiętniona obszerną korespondencją. Szymanowski nie był jedynym, który docenił talent Klechniowskiej. W czasie drugiego roku studiów w Krakowie, podczas końcowego egzaminu, który odbył się publicznie, grała Sonatę c-moll Beethovena z własną kadencją. Wtedy nieznany jej ówczas mecenas sztuki Bazes, przysłał za kulisy wysłannika z propozycją finansowania jej dalszych studiów. Warunkiem wsparcia była natychmiastowa decyzja i wyjazd do Lipska.
Kompozytorka
Zdolności kompozytorskie objawiała od wczesnej młodości. Jako mała dziewczynka komponowała poemaciki i preludia tj. Kurhany czy Pogrzeb drzewka. W okresie walk legionowych napisała poemat symfoniczny na wielką orkiestrę pt. Wawel (Przebudzenie się Polski), będący jej pracą dyplomową w Wiedniu i pierwszym dużym utworem. Dzieło to powstało ze szczerego natchnienia oraz uniesienia patriotycznego. Podobne uczucia miała podczas okupacji niemieckiej. Angażowała się wtedy udzielając potajemnych lekcji muzyki. Ponadto opracowała na chór jedną z najbardziej popularnych piosenek Serce w plecaku, wydaną potajemnie w drukarni Gebethnera i Wolffa w roku 1943. Klechniowska pisała utwory symfoniczne, wokalno-instrumentalne i balety, które były jej bardzo bliskie. Jeden z nich, Bitilis z librettem P. Louisa opracowanym przez samą kompozytorkę, został wystawiony w 1935 roku w Chicago, odnosząc duży sukces. Zafascynowana światem teatru, pisała również balety całościowo – tworząc nie tylko muzykę, ale także libretta do dwóch z nich. Część dorobku kompozytorki w rękopisach znajduje się w Bibliotece Narodowej.
Działalność pedagogiczna
Z działalnością pedagogiczną Klechniowskiej wiąże się jej twórczość dydaktyczna, w której szczególnie ważną pozycję stanowi wielokrotnie wznawiana Szkoła na fortepian. Autorka próbowała w niej rozwiązać problem równoczesnego czytania nut na obu pięcioliniach w początkowym etapie nauki gry na fortepianie. W tym celu stosowała system bez kluczy oraz stopniowo wprowadzała wiadomości z zakresu zasad muzyki. W utworach dydaktycznych sięgała po motywy ludowe, np. w 20 łatwych utworach na fortepian.
W latach 1918–39 prowadziła w Warszawie własne kursy muzyczne dla początkujących. Od roku 1945 przez dwa lata przebywała w Łodzi, gdzie była kierownikiem działu muzycznego w Wydziale Kultury i Sztuki oraz profesorem klasy fortepianu w Ludowym Instytucie Muzycznym. W roku 1947 przeniosła się do Warszawy, gdzie podjęła działalność twórczą, pedagogiczną i społeczną. Była wizytatorem szkół muzycznych przy MKiS i kierowała sekcją muzyki dla dzieci przy Zarządzie Głównym ZKP.
Nagrody
W 1950 została uhonorowana Nagrodą Muzyczną Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci, a w 1955 Medalem X-lecia PRL i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Kompozycje i prace
Kompozycje instrumentalne:
4 preludia na fortepian, 1907
Wawel, poemat symfoniczny, 1917
Elegia na wiolonczelę i fortepian, 1924
Legenda na skrzypce i fortepian, 1925
Wizje żeglarza, tryptyk na fortepian, 1925
Marsz krakowski na orkiestrę dętą, 1937
Uwertura weselna na tematy krakowskie, 1942
utwory dydaktyczne, m.in. 20 łatwych utworów na fortepian, wyd. Warszawa 1949
Pory roku, suita symfoniczna, 1953
Suita symfoniczna, 1955
Uwertura, 1955
Igraszki na fortepian, wyd. Kraków 1965, 3. wyd. 1993
Suita dziecięca na orkiestrę
Wokalno-instrumentalne:
Zaolziańska fantazja na chór chłopięcy i małą orkiestrę, 1938
4 kolędy na głos i małą orkiestrę, 1946
Lunatyczka na głos i fortepian, 1948
Mała kantata dziecięca, 1950
Uwielbienie matki, kantata dziecięca na sopran, chór chłopięcy i małą orkiestrę, sł. H. Januszewska, 1952
Piosenki dla dzieci na głos i fortepian, wyd. Warszawa 1952
Morze na głos i fortepian, sł. L. Nitschowa, 1953
Kantata symfoniczna, sł. Ody do młodości A. Mickiewicza, 1954
opracowania pieśni ludowych
Sceniczne:
Bilitis, balet na głos, chór i orkiestrę, libretto P. Louis w oprac. kompozytorki, 1930, wyst. Warszawa 1933, wyd. Chicago 1935
Juria, balet na głos, chór i orkiestrę, libretto E. Szelburg-Zarembina, 1939, wyst. Warszawa 1939
Intrada do baletu Bazyliszek na orkiestrę symfoniczną
muzyka baletowa Fantasma na orkiestrę symfoniczną, 1964
muzyka teatralna
Prace:
Szkoła na fortepian, 1916, 19. wyd. Kraków 1994
Pierwsze kroki, podręcznik do nauki gry na fortepianie dla nauczycieli, Warszawa 1935
Najczęściej czytane:
15 października podczas gali w De Vere Grand Connaught Rooms w Londynie odbyło się wręczenie prestiżowych nagród Gramophone Classical Music Awards. W kategorii Early Music statuetkę otrzymała płyta ‘The Krasiński Codex’ („Kodeks Krasińskich”) zespołów Ensemble Dragma i Ensemble Peregrina pod kierownictwem Agnieszki Budzińskiej-Bennett. Trzypłytowy album jest jednym z owoców projektu „Kras 52”, zrealizowanego przez Instytut Adama Mickiewicza we współpracy z Polskim Wydawnictwem Muzycznym.
Polskie Wydawnictwo Muzyczne oraz Instytut Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego zapraszają na spotkanie autorskie z Magdaleną Dziadek. Gościem specjalnym wieczoru będzie Krzysztof Meyer – kompozytor i bohater książki Krzysztof Meyer. Nowoczesny i romantyczny. Publikacja ta stanie się punktem wyjścia do rozmowy, którą poprowadzi Agnieszka Malatyńska-Stankiewicz. To wszystko już 21 października o godz. 18:30 w Sali Kameralnej Instytutu Muzykologii UJ.
Już od osiemdziesięciu lat Polskie Wydawnictwo Muzyczne wspiera rozwój polskiej kultury muzycznej w kraju i na świecie. Oficyna świętuje swój jubileusz przez cały 2025 rok, organizując serię koncertów pod hasłem „Muzyczne spotkania”. Najbliższa odsłona już 14 i 15 listopada w Filharmonii Narodowej. Będzie to podwójny jubileusz – 80-lecie PWM oraz 100-lecie Związku Kompozytorów Polskich. Zapraszamy do wspólnego świętowania!
Związek Kompozytorów Polskich został partnerem trzeciego etapu prowadzonego od 2017 roku programu kompleksowej digitalizacji unikatowych zasobów Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. W ramach projektu „Digitalizacja i udostępnianie cyfrowych zasobów Polskiego Wydawnictwa Muzycznego oraz Związku Kompozytorów Polskich”, dofinansowanego w obrębie Działania FERC.02.03, zbiory Polskiej Biblioteki Muzycznej wzbogaci m.in. kolekcja materiałów ZKP związana z festiwalem „Warszawska Jesień”. Dzięki współpracy wyjątkowe dziedzictwo polskiej muzyki współczesnej zyska na trwałości i dostępności.
Uroczystości pogrzebowe odbędą się w poniedziałek 13 października 2025 roku o godz. 13:00 na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie. Ceremonia będzie miała charakter państwowy.
9 października br. w Bielsku-Białej rozpocznie się 28. Festiwal Kompozytorów Polskich im. H.M. Góreckiego. Bohaterem tegorocznej jest Fryderyk Chopin. Polskie Wydawnictwo Muzyczne i „Ruch Muzyczny” są Partnerami wydarzenia.
Rada Programowa Narodowego Instytutu Muzyki i Tańca wytypowała nominowanych do nagrody polskiego środowiska muzycznego – Koryfeusz Muzyki Polskiej. Nagroda przyznawana jest co roku w czterech kategoriach: Osobowość roku, Wydarzenie roku, Nagroda honorowa oraz Odkrycie roku. W kategorii Wydarzenie Roku nominację otrzymały Muzyczne spotkania, organizowane przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne z okazji tegorocznego jubileuszu 80-lecia w Narodowym Forum Muzyki.
Ceniony kompozytor muzyki instrumentalnej i wokalno-instrumentalnej, oper i dramatów. W jego twórczości istotne miejsce zajmują utwory pisane do tekstów m.in. takich pisarzy, jak Olga Tokarczuk, Radek Rak, Stanisław Lem, czy Szczepan Twardoch. W tym miesiącu po raz pierwszy zabrzmiała opera Nowaka: Kontakt. Sonoromanza, a na muzyczne półki trafił najnowszy album ANAKLASIS z rejestracją „Febry arktycznej”, skomponowanej do słów Marcina Wichy. To więc dobry moment, by zajrzeć do pracowni kompozytora i by przyjrzeć się jego pracy.
Muzyczna opowieść o dwóch polarnikach czekających na ratunek. O próbie przetrwania na grenlandzkim pustkowiu i o melancholii polarnej nocy. FEBRA ARKTYCZNA. COMEDIA HARMONICA – opera Alka Nowaka do oryginalnego libretta Marcina Wichy jest już dostępna na najnowszym albumie ANAKLASIS. W rolach głównych: AUKSO Orkiestra Kameralna Miasta Tychy i śpiewacy Capelli Cracoviensis.
Chociaż pod względem prawykonań październik wydaje się spokojniejszy niż ubiegły miesiąc trzeba jednak podkreślić, że zakres gatunkowy i obsadowy nowych utworów zapowiada się bogato. Najnowsze dzieła z katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w tym miesiącu usłyszymy po raz pierwszy w Warszawie, Kolonii, Tychach, Gdańsku, Zielonej Górze, Poznaniu, Elblągu oraz Pszczynie.
