Aktualności
Historia potrójnej tożsamości. Burzliwe losy Mieczysława Wajnberga
2024-10-29
Sylwetka Mieczysława Wajnberga umyka szerokiej opinii publicznej. Przez lata pomijany i niedoceniany, prawdziwy sukces osiągnął dopiero po śmierci, wpisując się na stałe w repertuary filharmonii i teatrów operowych na całym świecie. Jego burzliwe losy przybliża czytelnikom muzykolożka Danuta Gwizdalanka w najnowszej książce z serii Małe Monografie pt. Wajnberg.
Żył muzyką. Nieustannie komponował, chociaż jego twórczość często trafiała do szuflady. Swoją pracę traktował jako „spłacenie długu” za ocalenie w 1939 roku, a podejmowanie w utworach tematu wojny uważał za swój obowiązek. Przez całe życie mierzył się z kwestią potrójnej tożsamości – jako Polak o żydowskich korzeniach, który w młodości zmuszony do ucieczki przed terrorem nazizmu, osiadł w ZSRR. Borykał się z systemem totalitarnym, intensywną cenzurą, zarzutami o „formalizm”, a nawet potępiany w krajach Związku Radzieckiego – „kosmopolityzm”.
Co tworzył przyjaciel Szostakowicza?
Wajnberg to kompozytor do niedawna nieznany, za życia często pomijany – tylko połowa dzieł doczekała się wtedy publicznych wykonań. Odkryty w XXI wieku, zyskał wielu entuzjastów, jednak prawdziwą sławę przyniosła mu wykonana w 2010 roku na Festiwalu w Bregencji Pasażerka w reżyserii Davida Poutneya. Pierwsza opera kompozytora, której akcja rozgrywa się w obozie koncentracyjnym, wywołała wówczas sensację, a inscenizacja zagościła na scenach całego świata.
Twórczość Wajnberga, uznawana za zachowawczą, odbiega od dominującej w jego czasach muzyki awangardowej. Zakorzenienie w tradycji i przyjemne dla ucha współbrzmienia zapewniające słuchaczom estetyczne przeżycie, przyniosło mu powodzenie w programach sal koncertowych. Sam kompozytor uważał, że stosowany przez niego język muzyczny jest dla niego naturalny:
Problem współczesności mego języka muzycznego nigdy dla mnie nie istniał – tłumaczył pod koniec lat osiemdziesiątych, gdy w upadającym Związku Radzieckim bardzo żywa stała się kwestia nowatorstwa w sztuce. – Nigdy się nad tym nie zastanawiałem.
Zawsze pisałem i nadal piszę tak, jak słyszę i czuję.
Fragment książki
Wajnberg to już dziewiętnasta książka z serii Małe Monografie Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, przybliżającej sylwetki zarówno znanych, jak i tych mniej popularnych kompozytorów. To również czwarta pozycja serii, której autorką jest Danuta Gwizdalanka – spod jej pióra dotychczas ukazały się: Lutosławski, Mozart i Szymanowska. Jej najnowszą książkę można znaleźć w stacjonarnej księgarni PWM, księgarniach internetowych: pwm.sklep.pl, empik.com, alenuty.pl, liber.pl oraz dobrych księgarniach muzycznych w całym kraju.
O autorce:
Danuta Gwizdalanka – absolwentka muzykologii i filologii angielskiej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 1990 roku obroniła doktorat poświęcony kwartetom Beethovena. Jest autorką ponad 20 książek o muzyce, z których część ukazała się w przekładach na angielski, japoński, litewski, niemiecki, rosyjski i włoski, oraz licznych artykułów, haseł encyklopedycznych, przyczynków. Jako pierwsza w Polsce zajęła się wątkiem genderowym w pracy Muzyka i płeć (2001). Po biografii Witolda Lutosławskiego, napisanej wspólnie z Krzysztofem Meyerem (Droga do dojrzałości, 2003; Droga do mistrzostwa, 2004), wzięła pod lupę żywot Karola Szymanowskiego, co zaowocowało książką Uwodziciel (2021), wyróżnioną Koryfeuszem Muzyki Polskiej. Rozległa wiedza, szerokie konteksty, atrakcyjna narracja, dowcip i swada to znaki rozpoznawcze jej prac.
Najczęściej czytane:
Jagoda Szmytka jest kompozytorką, artystką i badaczką artystyczną. Muzykę łączy ze sztukami pięknymi i głęboką refleksją z zakresu takich dziedzin humanistyki, jak filozofia, estetyka czy historia sztuki. W katalogu jej twórczości znajdziemy m.in. dzieła solowe, utwory pisane na amplifikowane zespoły kameralne, instalacje performatywne, a także kompozycje wpisujące się w konwencję teatru muzycznego. W kwietniu, jako nasza Kompozytorka Miesiąca, odkrywa przed nami tajemnice procesu twórczego i zaprasza w gościnne progi swojej pracowni kompozytorskiej.
Aż trzy publikacje książkowe wydane przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne w minionym roku zostały nominowane w konkursie PTWK Najpiękniejsze Książki Roku 2024. Jury doceniło pozycje: Muzyka Polska po Szymanowskim Adriana Thomasa, Estetyka muzyki Rogera Scrutona oraz Karnawał zwierząt Piotra Kamińskiego.
Jean-Philippe Rameau (1683-1764) wzbudzał wiele emocji. Wywarł nieoceniony wpływ na bieg historii i teorii muzyki, a jego spojrzenie na zasady rządzące kompozycją było – jak na XVIII wiek – innowacyjne. Postać francuskiego muzyka o wszechstronnych zainteresowaniach i oświeceniowym umyśle przybliża Christophe Rousset w najnowszej Małej Monografii wydanej przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne. Premiera książki już dziś.
Natura, budząca się znów do życia feerią barw i zapachów, przynosi nam także nowe, wiosenne bogactwo dźwięków i muzycznych inspiracji. Kwiecień witamy prawykonaniami dwóch dzieł z katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego: Karatachi no Hana Marcela Chyrzyńskiego we Wrocławiu i SurVanTutti Hanny Kulenty w Krakowie.
Filharmonia Świętokrzyska im. Oskara Kolberga w Kielcach ogłasza konkurs kompozytorski na utwór symfoniczny inspirowany nowelą Stefana Żeromskiego „Puszcza jodłowa”, a w szczególności jednym z zawartych w niej wątków: historycznym, przyrodniczym lub magicznym. Konkurs wpisuje się w Rok Stefana Żeromskiego – 20 listopada 2025 minie bowiem setna rocznica śmierci pisarza.
Podczas Gali Muzyki Klasycznej, która odbyła się w 30 marca w siedzibie Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, poznaliśmy laureatów Fryderyków – najważniejszych polskich nagród fonograficznych, przyznanych w dwunastu kategoriach. ANAKLASIS, marka prężnie działającą pod auspicjami Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, została uhonorowana aż trzema statuetkami.
Józef Koffler uznawany dziś za „pierwszego polskiego dodekafonistę” będzie bohaterem spotkania organizowanego przez Związek Kompozytorów Polskich, które zwieńczy prawykonanie odnalezionego po dziewięćdziesięciu latach od powstania Kwartetu smyczkowego op. 20.
Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi rozpoczyna obchody 80-lecia Uczelni. Długą listę jubileuszowych uroczystości otworzą w poniedziałek 24 marca 2025 roku dwa wydarzenia: w południe – uroczyste posiedzenie Senatu Akademii oraz wieczorem – koncert z premierowym wykonaniem suity jazzowej „Sidła” według powieści kryminalnej Grażyny Bacewicz, wydanej przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Kompozytor, aranżer i producent muzyczny. Eksploruje szeroki wachlarz stylów, nurtów i gatunków – od muzyki współczesnej, przez filmową, aż do rozrywkowej. Jego kompozycje współczesne zwracają uwagę inwencją formalną, przemyślaną dramaturgią, ekspresją oraz indywidualnym podejściem do postmodernizmu.
Motywem dzieła Krzysztofa Knittla jest uchodźstwo i związana z nim niepewność oraz niepokój przed nieznanym, a także druga strona tego tematu, czyli konieczność udzielenia pomocy i schronienia. Tekst oratorium opiera się na wierszach Tadeusza Sławka. W utworze znajdziemy śpiew, recytacje, partie chóralne oraz improwizacje oparte na tradycjach Bliskiego Wschodu. Premiera albumu już 15 marca podczas 11. Festiwalu Prawykonań.
