Aktualności
Polscy Kompozytorzy Dzieciom: Romuald Twardowski
2025-05-13
Od początku istnienia Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, serie pedagogiczne stanowiły istotną i liczną grupę powstających publikacji. Oficyna nawiązywała współpracę z cenionymi twórcami, dzięki czemu powstały utwory nie tylko licznie nagradzane na konkursach i festiwalach, budujące tym prestiż PWM-u, ale przede wszystkim ponadczasowe. Świadczą o tym wznowienia wielu tytułów.
Z okazji 80 lat istnienia PWM-u, powstał cykl artykułów Polscy Kompozytorzy Dzieciom, zadedykowany twórcom, którzy część swojej pracy artystycznej poświęcili młodym adeptom sztuki muzycznej. Kolejnym bohaterem tego cyklu jest polski kompozytor, pedagog i działacz społeczny - Romuald Twardowski (17 VI 1930-13 I 2024).
Urodził się w Wilnie, gdzie spędził dzieciństwo i młodość. W czasie okupacji uczył się gry na skrzypcach, a po wojnie na fortepianie i organach. W lutym 1945 r. zaczął pełnić obowiązki organisty w wileńskich kościołach, m.in. w uniwersyteckim kościele św. Jana, gdzie przed 100 laty grał Stanisław Moniuszko czy w kościele Bonifratrów oraz św. Piotra i Pawła. Od 1952 do 1957 studiował w Konserwatorium Muzycznym w Wilnie (kompozycję u J. Juzeliūnasa oraz fortepian), następnie do 1960 roku kompozycję u B. Woytowicza w PWSM w Warszawie, a w 1963 i 1966 chorał gregoriański i polifonię średniowiecza u N. Boulanger w Paryżu. W latach 1960–65 był recenzentem muzycznym „Życia Częstochowy”. W 1967 zamieszkał w Warszawie.
Działalność kompozytorska
Skomponował ponad 300 utworów, a wśród nich przeważała muzyka orkiestrowa, sceniczna i chóralna. W latach 60. Twardowski stworzył własny język muzyczny, który nazwał muzycznym „neoarchaizmem” – była to próba syntezy „nowego” i „starego”. Inspiracją dla kompozytora był przede wszystkim chorał gregoriański i polifonia średniowieczna, ale wykorzystywał również wyselekcjonowane elementy współczesnej techniki kompozytorskiej – dodekafonię, punktualizm, klastery, aleatoryzm. Jednymi z ważniejszych kompozycji w tym czasie są Antyfony, Cantus antiqui, Nomopedie, Tragedia o Janie i Herodzie, Mała liturgia prawosławna i Oda do młodości.
W latach 70. nastąpił zwrot w twórczości Twardowskiego, nazwany przez niego stylem ekspresyjno-romantycznym. Kompozytor nie zrezygnował z dotychczasowych doświadczeń, ale wprowadził do swych utworów większe napięcia emocjonalne, przy czym zachował prostotę i wyrazistość osobistej wypowiedzi. Przykładami są Studium in a oraz dramaty muzyczne Lord Jim i Maria Stuart.
Na początku lat 80. Twardowski zwrócił się ku muzyce cerkiewnej, która zainspirowała go do pisania utworów religijnych o charakterze ekumenicznym. W tych latach powstały też kolejne dzieła operowe Twardowskiego – Maria Stuart i Historya o św. Katarzynie. Jego kompozycje, wykonywane w kościołach katolickich, cerkwiach i synagogach, cieszą się dużym zainteresowaniem zespołów chóralnych na całym świecie. Cechy warsztatu twórczego Twardowskiego to umiarkowanie nowoczesny, komunikatywny język muzyczny, dominacja linii melodycznej, unikanie elementów ornamentacyjnych i bogaty zasób, ale oszczędny dobór środków wyrazu, przejrzysta instrumentacja oraz doskonała korelacja muzyki i tekstu. Muzyka Twardowskiego stanowi odrębne zjawisko w polskiej muzyce współczesnej.
Nagrody i odznaczenia
Lata sześćdziesiąte i siedemdziesiąte należały do najbardziej płodnych w działalności kompozytora. Dzieła symfoniczne i chóralne przynoszą kompozytorowi deszcz nagród w kraju i za granicą – można tu wymienić dwukrotne Grand Prix w Monaco, I nagrodę na „Praskiej Wiośnie”, II miejsce na Trybunie Kompozytorskiej UNESCO w Paryżu, II nagrodę w Skopje, 2 nagrody w Tours za utwory chóralne i prestiżową nagrodę AGEC (Zachodnioeuropejska Federacja Chórów) za Mały Koncert. Ponadto kompozytor został uhonorowany wieloma orderami i odznaczeniami, do których należą Krzyż Kawalerwski i Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Nagroda Ministerstwa Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej, Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka, Nagroda im. Księcia Konstantego Ostrogskiego, Order św. Marii Magdaleny I stopnia Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, Złota Odznaka z Brylantem Polskiego Związku Chórów i Orkiestr, Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, Odznaka Honorowa Województwa Podlaskiego, Odznaka Honorowa Ukraińskiej Narodowej Akademii Muzycznej oraz Nagroda Specjalna Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Działalność pedagogiczna i społeczna
Działalność pedagogiczną rozpoczął w 1957 w Poniewierzu na Litwie. W latach 1958–65 uczył gry na fortepianie w PSM I i II st. w Częstochowie. Od 1972 do 1995 był starszym wykładowcą w PWSM w Warszawie, uczył kompozycji, instrumentacji i czytania partytur. W latach 1969–71 był prezesem Oddziału Warszawskiego ZKP. Aktywnie uczestniczył w animacji życia muzycznego jako organizator koncertów i innych wydarzeń muzycznych. W latach 80. nawiązał prekursorskie kontakty muzyczne z Litwą, Armenią i Gruzją. Od 1983 do 1986 pozostawał członkiem Narodowej Rady Kultury. Od 1983 był dyrektorem artystycznym i przewodniczącym jury Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej w Hajnówce (od 2003 w Białymstoku). Od 1991 był członkiem rady artystycznej Festiwalu Muzyki Sakralnej „Gaude Mater” w Częstochowie. W latach 1993–97 pełnił funkcję prezesa sekcji muzyki poważnej w Stowarzyszeniu Autorów ZAiKS. Wystąpił w 2 filmach TVP pt. Autoportret (1981 i 1989). Opublikował wspomnienia Było, nie minęło (Warszawa 2000).
Romuald Twardowski mimo swoich wielkich sukcesów, część swojej pracy artystycznej dedykował najmłodszym, tworząc wartościowe utwory dla początkujących. Dzięki współpracy z Polskim Wydawnictwem Muzycznym wydał publikacje pedagogiczne tj. Śpiewające wiolonczele, Wesołe miasteczko na fortepian, Na czterech strunach na skrzypce i fortepian, Kolorowe nutki na skrzypce i fortepian czy Mały wirtuoz łatwe utwory na fortepian, dzięki czemu wzbogacił serię pedagogiczną PWM. Ponadto pisał również utwory na chóry dziecięce Dwie piosenki ludowe, A jak śpiewać, a także na chóry żeńskie lub chłopięce tj. Miniatury chóralne, Pieśni o wiośnie. Dwie pieśni żartobliwe. Wszystkie publikacje pedagogiczne Twardowskiego cieszą się dużą popularnością do dnia dzisiejszego i wciąż przyczyniają się do rozwoju umiejętności najmłodszych muzyków.
Więcej utworów z Serii Pedagogicznej PWM znajdziesz tutaj.
Najczęściej czytane:
Z okazji jubileuszu 80-lecia Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, zasłużeni pracownicy Oficyny oraz związani z nią autorzy i przedstawiciele polskiego środowiska muzycznego zostali uhonorowani odznaczeniami państwowymi. Samo wydawnictwo otrzymało też Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
I Koncert fortepianowy e-moll op. 11 w rzeczywistości powstał kilka miesięcy po II Koncercie f-moll op. 21; „zamieniona” opusowa numeracja wynika z dat wydań obu utworów. Dziś pochylimy się nad późniejszym z tych dwóch z dzieł, dojrzalszym i kreślonym pewniejszą ręką. W kolejnej odsłonie cyklu „Historia pewnego utworu” przyjrzymy się koncertowym programom, sztambuchowym wyznaniom i pożegnaniu z Ojczyzną.
Choć o życiu i twórczości Fryderyka Chopina napisano już niemal wszystko, jego dwie podróże do Brytanii wciąż pozostają mało znanym epizodem biografii. Książka Petera Willisa „Chopin w Brytanii” rzuca nowe światło na ten fragment życia kompozytora, wypełniając lukę w dotychczasowych badaniach. Teraz nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego ukazuje się po raz pierwszy w polskim tłumaczeniu.
Problemy z librettem, kolejne niezrealizowane premiery, konflikt z Londynem i wreszcie zaginięcie partytury – Philaenis, pierwsza opera Romana Statkowskiego, zdawała się nie mieć szczęścia… W kolejnej odsłonie cyklu „Historia pewnego utworu” przyjrzymy się zrządzeniom losu, Pyrrusowym zwycięstwom i długiej drodze na Parnas.
12 listopada 2025 roku przypada setna rocznica śmierci Romana Statkowskiego – polskiego kompozytora nurtu późnoromantycznego i pedagoga, ucznia m.in. Władysława Żeleńskiego, Nikołaja Sołowiowa i Antona Rubinsteina, a (wedle niektórych źródeł) także Nikołaja Rimskiego-Korsakowa. Ciekawy wybór twórczości fortepianowej tego kompozytora, nową instrumentację jego opery Philaenis oraz album z jazzowymi impresjami inspirowanymi operą Maria można znaleźć w katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.
Marcel Chyrzyński tworzy muzykę akustyczną, elektroakustyczną i elektroniczną. Jest również twórcą muzyki do spektakli teatralnych – jego zainteresowania skierowane są głównie na teatr współczesny. W listopadzie jest naszym Kompozytorem Miesiąca i uchyla drzwi do swojej pracowni, w której odnajdziemy m.in. partytury najnowszych utworów, niezwykłe kolekcje japońskich drzeworytów, czy imponujący zestaw… fajek.
Dorian Gray – operowa odsłona jedynej powieści Oscara Wilde’a na scenie Teatru Wielkiego w Poznaniu. Niewinność i niczym nieskażone piękno w pułapce kultu młodości w operze skomponowanej przez Elżbietę Sikorę i w inscenizacji Davida Pountneya. Za pulpitem dyrygenckim maestro Jacek Kaspszyk.
Za Wydarzenie roku uznano Muzyczne Spotkania z okazji 80-lecia Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w Narodowym Forum Muzyki – za dwudniowe święto polskiej muzyki we Wrocławiu, które zgromadziło liczną publiczność i ponad pięciuset wykonawców podczas 34 koncertów, warsztatów i spotkań.
7 dni, 7 koncertów w Studiu im. Romany Bobrowskiej Radia Kraków, w tym 6 w formule recitali fortepianowych. 7 nowych programów zbudowanych wokół twórczości wybitnych kompozytorek i kompozytorów XX oraz XXI wieku. Polskie Wydawnictwo Muzyczne, wytwórnia ANAKLASIS i Radio Kraków zapraszają na drugą odsłonę cyklu koncertów ANAKLASIS NA FALI 2.0, która odbędzie się 24–30 listopada 2025 r.
Polska muzyka najnowsza zabrzmi w przedostatnim miesiącu 2025 roku w Warszawie, Krakowie, Łodzi i Katowicach. Usłyszymy kompozycje Marcela Chyrzyńskiego, Wojciecha Widłaka, Pawła Malinowskiego, Aleksandra Lasonia, Krzysztofa Wołka, Hanny Kulenty, Pawła Hendricha oraz Zbigniewa Bargielskiego. Szczególna prapremiera szykuje się także w Poznaniu, gdzie zobaczymy i usłyszymy najnowszą operę Elżbiety Sikory. Tych premier nie można przegapić!
