Opuszczasz polską wersję strony.
Na stronie anglojęzycznej nie będziesz mieć możliwości kontynuacji zakupów.
Czy chcesz przejść na wersję anglojęzyczną?
TAK NIE
Grzegorz Fitelberg, urodzony 18 października 1879 w Dźwińsku (obecnie Dyneburg), według zachowanego życiorysu i aktu zgonu – w 1874 roku w Warszawie, zmarł 10 czerwca 1953 roku w Katowicach, polski dyrygent, kompozytor i skrzypek. Był synem muzyka wojskowego Hozjasza Fitelberga. W latach 1891-1896 odbył studia w Instytucie Muzycznym w Warszawie pod kierunkiem S. Barcewicza (skrzypce) i Z. Noskowskiego (kompozycja). W 1896 roku został skrzypkiem orkiestry Teatru Wielkiego w Warszawie, a od 1901 był ponadto koncertmistrzem ( w drugiej grupie skrzypiec) Filharmonii Warszawskiej. Wówczas zwrócił na siebie uwagę jako kompozytor – w 1898 zdobył I nagrodę w konkursie im. I. Paderewskiego w Lipsku za „Sonatę a-moll” na skrzypce i fortepian, w 1901 roku analogiczny sukces przyniosło mu na konkursie hr. M. Zamoyskiego w Warszawie „Trio f-moll” na skrzypce, wiolonczelę i fortepian.
W sezonie 1904-1905 debiutował w Filharmonii Warszawskiej jako dyrygent. Dalsza działalność artystyczna Fitelberga rozwijała się pod znakiem znajomości (1901), a następnie przyjaźni i współpracy z Karolem Szymanowskim. W 1905 współorganizował z nim i prowadził Spółkę Nakładową Młodych Kompozytorów Polskich. W 1906 roku dyrygował pierwszymi koncertami Młodej Polski, a Warszawie ( 6 II) i Berlinie (30 III), na których – obok utworów Szymanowskiego, Karłowicza, Różyckiego i Szeluty – wykonał własny poemat symfoniczny „Pieśń o sokole”.
W latach 1906-1907 wystąpił kilkakrotnie w filharmonii w Berlinie, dyrygując poematami symfonicznymi R. Straussa, a w następnym sezonie prowadził polskie prawykonanie „Salome” tego kompozytora w Teatrze Wielkim w Warszawie. W latach 1908-1911 stał na czele Filharmonii Warszawskiej, występując razem gościnnie w Berlinie, Lipsku, Dreźnie i Wiedniu. Latem 1910 prowadził orkiestrę w Majorenhofie koło Rygi, gdzie 13 września wykonał próbnie I część nieukończonej jeszcze „II Symfonii” Szymanowskiego; w całości utwór ten (jemu dedykowany) przedstawił 7 kwietnia 1911 roku w Filharmonii Warszawskiej. W latach 1912-1913 był dyrygentem Hofoper w Wiedniu; występował tu także z orkiestrą Konzertverein, z którą 25 i 26 kwietnia 1912 gościł w Krakowie. W 1913 roku powrócił na krótko do Warszawy, a następnie na zaproszenie S. Kusewickiego udał się do Rosji.
W latach 1914-1919 działał w Piotrogrodzie: 19 listopada 1914 dyrygował koncertem muzyki polskiej (Moniuszko, Fitelberg, Karłowicz, Szymanowski), następnie prowadził orkiestrę teatru Muzykalnaja Drama oraz orkiestry Teatru Maryjskiego i Michajłowskiego. Od 1917 roku dyrygował również Orkiestrą Państwową, a po wyjeździe Kusewickiego (1920) stanął na jej czele. W latach 1920-1921 był dyrygentem Teatru Wielkiego w Moskwie. W 1921 roku – po krótkim pobycie w kraju – objął stanowisko dyrygenta Baletów Rosyjskich S. Diagilewa. Współpracował z tym zespołem do 1924, dyrygując na zmianę z E. Ansermetem i E. Goossensem m.in. w Paryżu, Londynie, Monte Carlo i Brukseli. 3 czerwca 1922 dyrygował prawykonaniem „Mawry” Strawińskiego w paryskiej Operze.
W latach 1926-1933 wystawił opery: „Złoty kogucik” Rimskiego-Korsakowa, „Beatrix Cenci” Różyckiego, „Demon” Rubinsteina, „Faust” Gounoda, „Carmen” Bizeta, „Eugeniusz Oniegin” Czajkowskiego, „Cyganeria” Pucciniego. W 1925 dał serię koncertów w Teatro Colón w Buenos Aires, a w 1929 wystawił opery Borodina, Musorgskiego i Rimskiego-Korsakowa w Opéra Privé de Paris, z która odbył tourneé po krajach Ameryki Łacińskiej. W latach 1934-1939 zorganizował i prowadził Orkiestrę Symfoniczną Polskiego Radia w Warszawie. Oprócz stałych koncertów radiowych występował z tym zespołem na koncertach publicznych w Warszawie i Krakowie (koncerty wawelskie w latach 1936-1939), a także na Wystawie Światowej w Paryżu (1937), gdzie orkiestra zdobyła złoty medal.
W listopadzie 1939 roku Fitelberg opuścił Warszawę i w dramatycznych okolicznościach przez Wiedeń i Mediolan udał się do Paryża. W 1940 roku wystąpił tu kilkakrotnie oraz dał szereg koncertów w Bristolu (dla BBC), Londynie, Hadze na rzecz polskich ofiar wojny. W listopadzie 1940 roku wyjechał do Ameryki Pd., w latach 1940-1941 był dyrygentem w Teatro Colón w Buenos Aires, lata 1942-1945 spędził w USA, podejmując się różnych zajęć (dyrygowanie, instrumentowanie) i godząc się na artystyczne kompromisy. „Dobre koncerty” – jak pisał 6 listopada 1945 roku do S. Spiessa – miał jedynie w Montrealu, Toronto oraz w Nowym Jorku z W. Małcużyńskim i B. Hubermanem (Bach, Beethoven, Szymanowski).
W 1946 roku powrócił do Europy, gdzie rozwinął ożywioną działalność koncertową, zwłaszcza w Wielkiej Brytanii, krajach niderlandzkich i skandynawskich. W październiku 1946 roku w Krakowie poprowadził swój pierwszy koncert po powrocie do kraju („Epizod na maskaradzie” Karłowicza, „Koncert skrzypcowy” Palestra, „Harnasie” Szymanowskiego). W 1947 roku objął dyrekcję WOSPR w Katowicach. Z tą orkiestrą występował również w Warszawie, Wrocławiu, Krakowie oraz w Czechosłowacji (1948), Rumunii i na Węgrzech (1950). W ostatnich latach współpracował ze swoim następcą, J. Krenzem.
Fitelberg zajmował się także dydaktyką: w latach 1927-1930 prowadził klasę dyrygentury i orkiestry w konserwatorium w Warszawie, w roku akademickim 1950/1951 był profesorem PWSM w Katowicach. Do jego uczniów należeli m.in. M. Mierzejski, M. Neuteich, O. Straszyński oraz K. Stryja. Fitelberg był kawalerem wielu orderów: Krzyża Oficerskiego Polonia Restituta (1928), Złotego Krzyża Zasługi (1932), Komandorii z Gwiazdą Polonia Restituta (1947), Sztandaru Pracy I klasy (1950). Posiadał ponadto Krzyż Kawalerski Legii Honorowej, Krzyż Komandorski Corona Italia oraz odznaczenia greckie, jugosłowiańskie i rumuńskie. W 1951 roku otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia. W Katowicach nazwano jego imieniem Radiowy Dom Muzyki oraz dwa konkursy – Ogólnopolski Konkurs Kompozytorski i Międzynarodowy Konkurs Dyrygentów (od 1980).
Adam Neuer, Encyklopedia muzyczna PWM, EFG
W sezonie 1904-1905 debiutował w Filharmonii Warszawskiej jako dyrygent. Dalsza działalność artystyczna Fitelberga rozwijała się pod znakiem znajomości (1901), a następnie przyjaźni i współpracy z Karolem Szymanowskim. W 1905 współorganizował z nim i prowadził Spółkę Nakładową Młodych Kompozytorów Polskich. W 1906 roku dyrygował pierwszymi koncertami Młodej Polski, a Warszawie ( 6 II) i Berlinie (30 III), na których – obok utworów Szymanowskiego, Karłowicza, Różyckiego i Szeluty – wykonał własny poemat symfoniczny „Pieśń o sokole”.
W latach 1906-1907 wystąpił kilkakrotnie w filharmonii w Berlinie, dyrygując poematami symfonicznymi R. Straussa, a w następnym sezonie prowadził polskie prawykonanie „Salome” tego kompozytora w Teatrze Wielkim w Warszawie. W latach 1908-1911 stał na czele Filharmonii Warszawskiej, występując razem gościnnie w Berlinie, Lipsku, Dreźnie i Wiedniu. Latem 1910 prowadził orkiestrę w Majorenhofie koło Rygi, gdzie 13 września wykonał próbnie I część nieukończonej jeszcze „II Symfonii” Szymanowskiego; w całości utwór ten (jemu dedykowany) przedstawił 7 kwietnia 1911 roku w Filharmonii Warszawskiej. W latach 1912-1913 był dyrygentem Hofoper w Wiedniu; występował tu także z orkiestrą Konzertverein, z którą 25 i 26 kwietnia 1912 gościł w Krakowie. W 1913 roku powrócił na krótko do Warszawy, a następnie na zaproszenie S. Kusewickiego udał się do Rosji.
W latach 1914-1919 działał w Piotrogrodzie: 19 listopada 1914 dyrygował koncertem muzyki polskiej (Moniuszko, Fitelberg, Karłowicz, Szymanowski), następnie prowadził orkiestrę teatru Muzykalnaja Drama oraz orkiestry Teatru Maryjskiego i Michajłowskiego. Od 1917 roku dyrygował również Orkiestrą Państwową, a po wyjeździe Kusewickiego (1920) stanął na jej czele. W latach 1920-1921 był dyrygentem Teatru Wielkiego w Moskwie. W 1921 roku – po krótkim pobycie w kraju – objął stanowisko dyrygenta Baletów Rosyjskich S. Diagilewa. Współpracował z tym zespołem do 1924, dyrygując na zmianę z E. Ansermetem i E. Goossensem m.in. w Paryżu, Londynie, Monte Carlo i Brukseli. 3 czerwca 1922 dyrygował prawykonaniem „Mawry” Strawińskiego w paryskiej Operze.
W latach 1926-1933 wystawił opery: „Złoty kogucik” Rimskiego-Korsakowa, „Beatrix Cenci” Różyckiego, „Demon” Rubinsteina, „Faust” Gounoda, „Carmen” Bizeta, „Eugeniusz Oniegin” Czajkowskiego, „Cyganeria” Pucciniego. W 1925 dał serię koncertów w Teatro Colón w Buenos Aires, a w 1929 wystawił opery Borodina, Musorgskiego i Rimskiego-Korsakowa w Opéra Privé de Paris, z która odbył tourneé po krajach Ameryki Łacińskiej. W latach 1934-1939 zorganizował i prowadził Orkiestrę Symfoniczną Polskiego Radia w Warszawie. Oprócz stałych koncertów radiowych występował z tym zespołem na koncertach publicznych w Warszawie i Krakowie (koncerty wawelskie w latach 1936-1939), a także na Wystawie Światowej w Paryżu (1937), gdzie orkiestra zdobyła złoty medal.
W listopadzie 1939 roku Fitelberg opuścił Warszawę i w dramatycznych okolicznościach przez Wiedeń i Mediolan udał się do Paryża. W 1940 roku wystąpił tu kilkakrotnie oraz dał szereg koncertów w Bristolu (dla BBC), Londynie, Hadze na rzecz polskich ofiar wojny. W listopadzie 1940 roku wyjechał do Ameryki Pd., w latach 1940-1941 był dyrygentem w Teatro Colón w Buenos Aires, lata 1942-1945 spędził w USA, podejmując się różnych zajęć (dyrygowanie, instrumentowanie) i godząc się na artystyczne kompromisy. „Dobre koncerty” – jak pisał 6 listopada 1945 roku do S. Spiessa – miał jedynie w Montrealu, Toronto oraz w Nowym Jorku z W. Małcużyńskim i B. Hubermanem (Bach, Beethoven, Szymanowski).
W 1946 roku powrócił do Europy, gdzie rozwinął ożywioną działalność koncertową, zwłaszcza w Wielkiej Brytanii, krajach niderlandzkich i skandynawskich. W październiku 1946 roku w Krakowie poprowadził swój pierwszy koncert po powrocie do kraju („Epizod na maskaradzie” Karłowicza, „Koncert skrzypcowy” Palestra, „Harnasie” Szymanowskiego). W 1947 roku objął dyrekcję WOSPR w Katowicach. Z tą orkiestrą występował również w Warszawie, Wrocławiu, Krakowie oraz w Czechosłowacji (1948), Rumunii i na Węgrzech (1950). W ostatnich latach współpracował ze swoim następcą, J. Krenzem.
Fitelberg zajmował się także dydaktyką: w latach 1927-1930 prowadził klasę dyrygentury i orkiestry w konserwatorium w Warszawie, w roku akademickim 1950/1951 był profesorem PWSM w Katowicach. Do jego uczniów należeli m.in. M. Mierzejski, M. Neuteich, O. Straszyński oraz K. Stryja. Fitelberg był kawalerem wielu orderów: Krzyża Oficerskiego Polonia Restituta (1928), Złotego Krzyża Zasługi (1932), Komandorii z Gwiazdą Polonia Restituta (1947), Sztandaru Pracy I klasy (1950). Posiadał ponadto Krzyż Kawalerski Legii Honorowej, Krzyż Komandorski Corona Italia oraz odznaczenia greckie, jugosłowiańskie i rumuńskie. W 1951 roku otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia. W Katowicach nazwano jego imieniem Radiowy Dom Muzyki oraz dwa konkursy – Ogólnopolski Konkurs Kompozytorski i Międzynarodowy Konkurs Dyrygentów (od 1980).
Adam Neuer, Encyklopedia muzyczna PWM, EFG
Dzień Edukacji Muzycznej
Sprawdź
Kompozytor miesiąca
Sprawdź
Newsletter PWM
Zapisz się
Newsletter dla partnerów
Zapisz się
Materiały dla nauczyciela
Zobacz
Copyright © 2013 PWM


Administratorem dobrowolnie podanych danych osobowych jest Polskie Wydawnictwo Muzyczne z siedzibą w Krakowie (31-111) przy Al. Krasińskiego 11A. Twoje dane osobowe będą przetwarzane w celu wysyłki Newslettera zawierającego informacje marketingowe administratora danych. Posiada Pani/Pan prawo dostępu do treści oraz poprawiania swoich danych osobowych. Informujemy, iż poza podmiotami uprawnionymi na podstawie przepisów prawa, zebrane dane osobowe nie będą udostępniane.
Zamknij