2025-01-14

Feliks Rybicki, kompozytor i pedagog, wywarł ogromny wpływ na edukację muzyczną w Polsce, szczególnie dzięki swoim pedagogicznym utworom fortepianowym. Z okazji 80-lecia Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, przypominamy jego twórczość, która nadal inspiruje młodych muzyków i nauczycieli.

Od początku istnienia Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, serie pedagogiczne stanowiły istotną oraz liczną grupę powstających publikacji. Nagradzane na konkursach i festiwalach budowały prestiż Oficyny, ponadto wnosiły wielką wartość pedagogiczną do szkolnictwa muzycznego w Polsce, o czym świadczyć mogą wznowienia wielu tytułów. Z okazji 80 lat istnienia PWM-u, powstał cykl artykułów Polscy Kompozytorzy Dzieciom, poświęcony twórcom, którzy dużą część swojej pracy artystycznej poświęcili młodym adeptom sztuki muzycznej.

Pierwszym z kompozytorów, którego sylwetkę chcemy przybliżyć, jest Feliks Rybicki (24.01.1899-4.08.1978) – polski kompozytor, pedagog i dyrygent, znany pod pseudonimami Alban Ryks i Zbigniew Szarecki.

Debiutował na stanowisku dyrygenta w Filharmonii Warszawskiej. Współpracował również z amatorskimi i szkolnymi zespołami instrumentalnymi i chóralnymi: Towarzystwem Śpiewaczym „Lutnia”, chórem i orkiestrą w Centralnych Zakładach Wojskowych w Rembertowie, Chórem Oratoryjnym przy Filharmonii Warszawskiej oraz z teatrami warszawskimi. Równolegle pracował jako pedagog – uczył śpiewu chóralnego w gimnazjach Warszawy oraz wykładał w Szkole Muzycznej im. Mieczysława Karłowicza i Kolegium Muzycznym, które współtworzył. Był również profesorem dyrygentury w PWSM w Sopocie, prowadził kurs dyrygentury dla kapelmistrzów wojskowych przy PWSM w Warszawie oraz kierował orkiestrą i chórem PLM w Warszawie. Dodatkowo w okresie okupacji uczył gry na fortepianie, występował w kawiarniach warszawskich, kierował chórem i przedstawieniami operetkowymi w Teatrze Miasta Warszawy.

Za swoją twórczość Rybicki otrzymał liczne nagrody: I nagrodę na konkursie Liry Polskiej w Warszawie za Jej obraz – kartka z albumu (przed 1929), III nagrodę na konkursie Liry Polskiej za Petite valse (przed 1929), I nagrodę na konkursie Towarzystwa Śpiewaczego „Echo-Macierz” za Opowieść o tęskniącej królewnie na chór męski (1931), Nagrodę Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci (1952, 1977), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1956), Nagrodę PR i ZAiKS za pieśni młodzieżowe (1956), wyróżnienie MKiS za pracę pedagogiczną (1959), nagrodę państwową III stopnia za twórczość artystyczną (1962).

Twórczość kompozytorska Rybickiego obejmuje ponad 50 opusów, a szczególne znaczenie zyskały kompozycje fortepianowe o charakterze pedagogicznym, przeznaczone dla dzieci i młodzieży. Najbardziej znanym dziełem Feliksa Rybickiego jest wydany w 1936 r. zbiór Gram wszystko, który doczekał się sześciu wznowień oraz nowej, kolorowej szaty graficznej, a także zbiory Mały modernista czy Już wszystko gram. Ważnym elementem twórczości Rybickiego są Etiudy na lewą rękę oraz Pierwsze kroki – 100 czytanek dla początkujących na 2 i 4 ręce, które są pomocne w rozwijaniu umiejętności technicznych gry na fortepianie. W swoich kompozycjach Rybicki wykorzystywał klasyczne modele formalne, tonalność dur-moll oraz elementy inspirowane polskim folklorem, co nadawało jego kompozycjom charakterystyczny i rozpoznawalny styl.

Feliks Rybicki pozostawił trwały ślad w historii edukacji muzycznej w Polsce. Jego utwory nadal są wykorzystywane w procesie nauczania gry na fortepianie, stanowiąc cenny zasób dla nauczycieli oraz uczniów poszukujących wartościowych materiałów edukacyjnych. Utwory Rybickiego o programowych tytułach, takich jak Karuzela, Skakanka czy Wróbelki, nawiązują do otaczającego nas świata i bardzo pobudzają wyobraźnię młodych instrumentalistów. Kompozycje te znane są również poza Polską. W 2022 roku Polskie Wydawnictwo Muzyczne doprowadziło do nagrania serii utworów Rybickiego, które były elementem towarzyszącym Konkursowi pianistycznemu dla dzieci i młodzieży w Japonii „Muzyka z kraju Chopina”, realizowanemu w ramach Programu „Kultura inspirująca”. Nagrania dostępne są na platformie YouTube PWM.

Zbiory utworów dziecięcych i pedagogicznych:

Gram wszystko op. 22,
Mały modernista op. 23,
Już gram op. 24,
Pierwsze kroki op. 19,
100 czytanek dla początkujących na 2 i 4 ręce w obrębie 5 tonów,
Zaczynam grać op. 20, łatwe utwory dla początkujących,
Album dla młodzieży na fortepian,
Pieśni ludowe w łatwym układzie,
Etiudy na lewą rękę, z. 1-3.

Więcej utworów z Serii Pedagogicznej PWM znajdziesz tutaj.