Aktualności
Polscy Kompozytorzy Dzieciom: Grażyna Bacewicz
2025-02-11
Polscy Kompozytorzy Dzieciom to cykl artykułów z okazji 80 lat Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, w których przedstawiane są sylwetki związanych z Oficyną kompozytorów, tworzących wartościowe i ponadczasowe treści edukacyjne dla najmłodszych.
Od początku istnienia Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, serie pedagogiczne były bardzo poważnie traktowane, a do współpracy przy tworzeniu dziecięcych publikacji nutowych zapraszano cenionych twórców. Specjalna komisja czuwała nad doborem najlepszych treści, co ma pozytywny skutek do dnia dzisiejszego, gdyż wiele z wydanych przez PWM tytułów pedagogicznych stanowi trzon edukacji muzycznej w Polsce.
Drugą kompozytorką, której sylwetkę chcemy przybliżyć, jest wszechstronna artystka: skrzypaczka, kompozytorka, pisarka – Grażyna Bacewicz (5.02.1909-17.01.1969).
Dorastała w domu, w którym muzyka miała szczególne znaczenie. Pasję do muzyki zaszczepił u niej ojciec – Vincas Bacevičius, pod którego okiem, podobnie jak jej rodzeństwo, uczyła się gry na fortepianie i skrzypcach. Wspólnie z rodziną tworzyli domowe zespoły kameralne. Następnie edukację muzyczną kontynuowała w Konserwatorium Muzycznym H. Kijeńskiej-Dobkiewiczowej w Łodzi, a później w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Warszawie w klasie skrzypiec, fortepianu i teorii muzyki, gdzie uzyskała dwa dyplomy – z zakresu gry na skrzypcach oraz kompozycji. Dzięki wsparciu Ignacego Jana Padarewskiego otrzymała stypendium, które pozwoliło jej studiować kompozycję w Paryżu u Nadii Boulanger. Pobierała tam również prywatne lekcje gry na skrzypcach u Henri Toureta i u węgierskiego skrzypka Carla Flescha. Wkrótce zaczęła odnosić sukcesy jako kompozytorka oraz skrzypaczka.
Skrzypaczka i solistka
Pierwszy znaczący sukces odniosła w 1935 roku, otrzymując pierwsze wyróżnienie na I Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. H. Wieniawskiego w Warszawie. Występowała w Polsce i za granicą; przed II wojną światową odbyła liczne podróże artystyczne do Francji, Hiszpanii i krajów bałtyckich, często koncertowała ze swoim bratem Kiejstutem. W latach 1936-38 współpracowała z warszawską Orkiestrą Polskiego Radia, gdzie grała partię pierwszych skrzypiec.
W czasach okupacji niemieckiej występowała na jawnych i tajnych „Koncertach twórczości wojennej” organizowanych przez m.in. Edmunda Rudnickiego czy Tadeusza Ochlewskiego. Po zakończeniu II wojny światowej koncertowała w Belgii, Czechosłowacji, ZSRR, Rumunii oraz na Węgrzech. Wykonywała publicznie nie tylko swoje utwory skrzypcowe, ale i niekiedy fortepianowe.
Kompozytorka i pedagog
W 1945 roku rozpoczęła pracę w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Łodzi, gdzie prowadziła klasę skrzypiec oraz wykładała przedmioty teoretyczne. W latach 50. XX w. porzuciła karierę estradową i poświęciła się głównie komponowaniu. Od 1966 roku aż do śmierci pracowała w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie, gdzie prowadziła klasę kompozycji. Była również jurorem na wielu konkursach skrzypcowych i kompozytorskich, m.in. w Liège, Paryżu, Moskwie, Neapolu, Budapeszcie, Poznaniu i Warszawie. W latach 1955-57 i 1960-69 pełniła również funkcję wiceprezesa Związku Kompozytorów Polskich.
Skomponowała ponad 150 utworów, a jako kompozytorka-skrzypaczka znaczną część swojej pracy twórczej poświęciła instrumentom smyczkowym. Była autorką m.in. siedmiu koncertów skrzypcowych, dwóch koncertów wiolonczelowych, koncertu altówkowego, dwóch sinfoniett, siedmiu kwartetów smyczkowych, pięciu sonat na skrzypce i fortepian oraz dwóch sonat na skrzypce solo. Ponadto komponowała utwory orkiestrowe, kameralne, fortepianowe, wokalno-instrumentalne, chóralne, balety oraz muzykę teatralną.
Nagrody i odznaczenia
Twórczość kompozytorska Grażyny Bacewicz zdobyła uznanie nie tylko w Polsce, ale i na rynkach zagranicznych. Za swoją działalność artystyczną zdobyła wiele znaczących nagród: m.in. w 1933 roku otrzymała I nagrodę na konkursie kompozytorskim Towarzystwa Aide aux femmes de professions libres w Paryżu za Kwintet na instrumenty dęte. Podczas konkursu kompozytorskiego Towarzystwa Wydawniczego Muzyki Polskiej w 1936 roku zdobyła dwie nagrody – jej Trio na obój, skrzypce i wiolonczelę zostało nagrodzone II nagrodą, a Sinfonietta na orkiestrę smyczkową wyróżnieniem. W 1950 roku przyznano jej nagrodę Państwową III stopnia za Koncert na orkiestrę smyczkową. Na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu w 1960 roku uzyskała III lokatę za utwór Muzyka na smyczki, trąbki i perkusję, a w 1965 roku za VII Koncert skrzypcowy otrzymała nagrodę Rządu Belgijskiego oraz złoty medal podczas Międzynarodowego Konkursu Kompozytorskiego w Brukseli. Ponadto, za całokształt twórczości, w 1949 roku przyznano jej Nagrodę Muzyczną Miasta Warszawy, a w 1960 roku – Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich za wybitne osiągnięcia w dziedzinie twórczości kompozytorskiej.
Twórczość literacka
Odrębnym nurtem twórczości Bacewicz były prace literackie. Pozostawiła kilka powieści i nowel w rękopisie, tj. Czy to pan doktor Potrowski?, Oporny hydraulik, tomik opowiadań Znak szczególny, sztukę wyróżnioną w 1963 roku na konkursie Ateneum pt. Jerzyki albo nie jestem ptakiem czy powieść kryminalną Sidła. Ponadto przez całe życie pisała listy do męża, rodziny i przyjaciół, które, wraz z fragmentami niepublikowanych utworów literackich Bacewicz, można przeczytać w książce Polskiego Wydawnictwa Muzycznego Grażyna Bacewicz. Życie w słowach i obrazach.
Twórczość pedagogiczna
Bardzo ważnym elementem dla edukacji muzycznej w Polsce, w szczególności dla literatury skrzypcowej, są utwory Bacewicz dedykowane dzieciom. Te małe-wielkie dzieła do dziś odgrywają istotną rolę w procesie nauczania młodych skrzypków i pianistów, stanowiąc wartościowe materiały do nauki gry solo, a także w duetach. Concertino na skrzypce i fortepian, Łatwe utwory na skrzypce i fortepian w dwóch zeszytach, Łatwe duety na tematy ludowe na dwoje skrzypiec, Łatwe utwory na klarnet i fortepian oraz Suita dziecięca na fortepian to publikacje, które do dnia dzisiejszego cieszą się dużą popularnością i przyczyniają do rozwoju umiejętności najmłodszych muzyków.
Więcej utworów z Serii Pedagogicznej PWM znajdziesz tutaj.
Najczęściej czytane:
Tematem przewodnim 37. edycji Krakowskiego Międzynarodowego Festiwalu Kompozytorów jest muzyka w muzyce. Festiwal, który został objęty patronatem honorowym Aleksandra Miszalskiego, Prezydenta Miasta Krakowa, rozpocznie się już 10 maja koncertem inauguracyjnym w Filharmonii Krakowskiej. Polskie Wydawnictwo Muzyczne jest partnerem wydarzenia.
Już 09 maja 2025 roku Polskie Wydawnictwo Muzyczne zaprasza do wspólnego świętowania podczas Dni Funduszy Europejskich w PWM. Sprawdź, co zaplanowaliśmy na ten dzień!
Piąty miesiąc roku zwiastuje nadejście wiosennego sezonu festiwalowego. W Krakowie, Warszawie i we Wrocławiu zabrzmią kompozycje Joanny Wnuk-Nazarowej, Pawła Malinowskiego, Wojciecha Widłaka, Macieja Zielińskiego, Pawła Hendricha i Agaty Zubel. Najnowszej muzyce polskiej będziemy przysłuchiwać się podczas koncertów specjalnych, na festiwalowych estradach, a także na zakończenie sezonu artystycznego.
Blisko 400 muzyków i chórzystów, boska interwencja i absolutny triumf kompozytora – prawykonanie oratorium pasyjnego Męka Pana naszego Jezusa Chrystusa w 1838 r. wprost zelektryzowało muzyczną Warszawę. Dzieło to uznaje się za najwybitniejsze osiągnięcie polskiej muzyki religijnej XIX wieku. Dlaczego jednak do premierowego wykonania doszło dopiero w czerwcu, nie zaś – jak zamierzał twórca – w czasie Wielkiego Tygodnia? W kolejnej odsłonie cyklu Historia pewnego utworu przyjrzymy się niedotrzymanym obietnicom i przetrzymanym nutom.
Fundacja Pamięci Johna Simona Guggenheima (The John Simon Guggenheim Memorial Foundation) ogłosiła tegorocznych stypendystów Guggenheima – 198 wybitnych osób ze świata nauki i sztuki współczesnej, reprezentujących 53 dyscypliny, wybranych w rygorystycznym procesie aplikacji spośród prawie 3500 kandydatów. Wśród stypendystów, którzy otrzymali grant na realizację swojej działalności, jest Krzysztof Wołek – kompozytor związany z Polskim Wydawnictwem Muzycznym.
Écoute na sopran i kwartet smyczkowy jest nową wersją kompozycji Słuchaj na sopran, klarnet, skrzypce, perkusję i fortepian, której prawykonanie odbyło się w grudniu ubiegłego roku w podczas bydgoskiego Festiwalu Art Mintaka. 22 kwietnia dzieło zostanie wykonane po raz pierwszy podczas paryskiego festiwalu, prezentującego najnowszą muzykę europejską.
Jagoda Szmytka jest kompozytorką, artystką i badaczką artystyczną. Muzykę łączy ze sztukami pięknymi i głęboką refleksją z zakresu takich dziedzin humanistyki, jak filozofia, estetyka czy historia sztuki. W katalogu jej twórczości znajdziemy m.in. dzieła solowe, utwory pisane na amplifikowane zespoły kameralne, instalacje performatywne, a także kompozycje wpisujące się w konwencję teatru muzycznego. W kwietniu, jako nasza Kompozytorka Miesiąca, odkrywa przed nami tajemnice procesu twórczego i zaprasza w gościnne progi swojej pracowni kompozytorskiej.
Aż trzy publikacje książkowe wydane przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne w minionym roku zostały nominowane w konkursie PTWK Najpiękniejsze Książki Roku 2024. Jury doceniło pozycje: Muzyka Polska po Szymanowskim Adriana Thomasa, Estetyka muzyki Rogera Scrutona oraz Karnawał zwierząt Piotra Kamińskiego.
Jean-Philippe Rameau (1683-1764) wzbudzał wiele emocji. Wywarł nieoceniony wpływ na bieg historii i teorii muzyki, a jego spojrzenie na zasady rządzące kompozycją było – jak na XVIII wiek – innowacyjne. Postać francuskiego muzyka o wszechstronnych zainteresowaniach i oświeceniowym umyśle przybliża Christophe Rousset w najnowszej Małej Monografii wydanej przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne. Premiera książki już dziś.
Natura, budząca się znów do życia feerią barw i zapachów, przynosi nam także nowe, wiosenne bogactwo dźwięków i muzycznych inspiracji. Kwiecień witamy prawykonaniami dwóch dzieł z katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego: Karatachi no Hana Marcela Chyrzyńskiego we Wrocławiu i SurVanTutti Hanny Kulenty w Krakowie.
