Opuszczasz polską wersję strony.
Na stronie anglojęzycznej nie będziesz mieć możliwości kontynuacji zakupów.
Czy chcesz przejść na wersję anglojęzyczną?
TAK NIE
Antonio Salieri
1750-1825
Antonio Salieri, urodzony 18 VIII 1750 w Legnago (k. Wenecji), zmarł 7 V 1825 w Wiedniu, włoski kompozytor. Gry na skrzypcach uczył go brat, Francesco Salieri, a na klawesynie i organach G. Simoni. Po śmierci rodziców, ok. 1765 Salieri przeniósł się do Wenecji, gdzie kontynuował naukę pod kierunkiem F. Paciniego (śpiew) i G.B. Pescettiego (kompozycja). W 1766 zabrał go do Wiednia przebywający w Wenecji kompozytor dworu cesarskiego F.L. Gassmann i zapewnił mu dalszą edukację muzyczną. W 1769 Salieri napisał swoją pierwszą operę, "Le donne letterate".
W krótkim czasie zyskał poparcie wpływowego już wówczas P. Metastasia, a rozgłos przyniosła mu wystawiona w VI 1771 w Wiedniu opera "Armida", nawiązująca do założeń reformy dramatycznej Glucka. Jako następca Gassmanna Salieri został 1774 dworskim Kammerkomponist, a także kapelmistrzem opery włoskiej. Poparcie cesarza Józefa II było mu pomocne również we Włoszech i Francji. Na uroczyste otwarcie 1778 La Scali w Mediolanie (ówcześnie pod panowaniem Austrii) napisał operę seria "L’Europa riconosciuta", a 1781 na zamówienie cesarza singspiel "Der Rauchfangkehrer dla Burgtheater" w Wiedniu.
W 1782 Gluck przekazał Salieriemu zamówienie Opery w Paryżu na tragedię liryczną; Salieri napisał wówczas "Danaidy" (Les Danaïdes), wystawione z sukcesem 1784, i otrzymał zamówienia na dwie następne francuskie opery, z których druga, "Tarare" do libr. P.A. de Beaumarchais, przyniosła mu wielki triumf. 1783 na dworze wiedeńskim zaangażowana została włoska trupa operowa, co podniosło rangę opery buffa. Salieri wystawił z tym zespołem w Burgtheater własną operę "La scuola de’gelosi", a następnie jako dyrygent brał udział w premierach oper m.in. G. Paisiella, V. Martína y Soler i W.A. Mozarta. Współpracował z L. Da Pontem oraz z G.B. Castim; 1788 Józef II zamówił u niego włoską wersję "Tarare" do libr. L. Da Pontego, a opera wystawiona 1788 pt. "Axur, re d’Ormus" uświetniła zaślubiny arcyksięcia Franciszka z ks. Elżbietą Wirtemberską. W tym samym roku Salieri objął funkcję kapelmistrza na dworze cesarskim, którą pełnił do emerytury (1824). Po śmierci Józefa II (1790) został zdymisjonowany ze stanowiska w teatrze dworskim, natomiast nadzorował rekrutację instrumentalistów, śpiewaków, a nawet budowniczych organów. Zajmował się gromadzeniem instrumentów oraz muzycznym archiwum dworskim, a przede wszystkim był odpowiedzialny za planowanie muzycznej oprawy wydarzeń, związanych m.in. z kongresem wiedeńskim (faworyzował utwory religijne J.G. Albrechtsbergera, J. i M. Haydnów, G. Reuttera mł., J. Eyblera, L. Hofmanna i W.A. Mozarta).
Jako prezydent Tonkünstler-Sozietät organizował i prowadził koncerty na cele charytatywne. Spośród wszystkich późnych oper (trzech do librett G. De Gamerry i trzech do librett C.P. Defranceschiego) największy sukces przyniosła mu "Palmira, regina di Persia", a także (wznawiany obecnie) "Falstaff". Ostatni ukończony utwór sceniczny Salierego singspiel" Die Neger", wystawiony 1804 — nie wzbudził już większego zainteresowania. Salieri wiele czasu poświęcał pracy pedagogicznej, szczególnie po 1804. Specjalizował się w kształceniu sopranów koloraturowych, uczył m.in. Catharinę Cavalieri i córki Gassmanna: Therese Rosenbaum i Marię Annę Fux. Do grona jego uczniów w zakresie kompozycji należeli m.in. L. van Beethoven, F. Schubert, J.N. Hummel, I. Moscheles, G. Meyerbeer, C. Czerny oraz F. Liszt.
Był jednym z założycieli Musikakademie (1817) oraz Gesellschaft für Musikfreunde w Wiedniu. W uznaniu zasług odznaczony został 1815 orderem Legii Honorowej oraz 1816 Złotym Medalem, przyznanym w 50. rocznicę jego przyjazdu do Wiednia.
Za życia Salieri cieszył się niezmiennie uznaniem i szacunkiem zarówno mocodawców, jak i słuchaczy i uczniów, a jego opery wystawiane były na wielu europejskich scenach. Po śmierci kompozytora zniknęły jednak niemal zupełnie z repertuaru, postrzegane jako przestarzałe stylistycznie. Rozpowszechniana w XIX w. pogłoska, jakoby Salieri kierowany zawiścią przyczynił się do przedwczesnej śmierci Mozarta, nigdy nie została udowodniona (mimo że Salieri, doznawszy w ostatnich latach życia załamania nerwowego, sam stał się źródłem owej pogłoski, świadkiem jego wyznań był A. Schindler), przesłoniła jednak niewątpliwe zasługi kompozytora dla austriackiej, włoskiej i francuskiej kultury muz., zaś w romantycznej literaturze przewinął się związany z nią motyw zemsty (A. Puszkin Mozart i Salieri), podjęty później w operze N. Rimskiego-Korsakowa. Do tego problemu powrócił P. Shaffer w sztuce teatralnej Amadeus (1979), zekranizowanej 1984 przez M. Formana. Autorzy obu dzieł, stawiając pytanie o istotę geniuszu muzycznego, wnikliwiej niż Puszkin penetrują psychologiczną sferę stosunków Mozart–Salieri, w wielu jednak momentach historyczne fakty zastępują fikcją.
Aleksandra Konieczna, Encyklopedia muzyczna PWM, S-Sł
W krótkim czasie zyskał poparcie wpływowego już wówczas P. Metastasia, a rozgłos przyniosła mu wystawiona w VI 1771 w Wiedniu opera "Armida", nawiązująca do założeń reformy dramatycznej Glucka. Jako następca Gassmanna Salieri został 1774 dworskim Kammerkomponist, a także kapelmistrzem opery włoskiej. Poparcie cesarza Józefa II było mu pomocne również we Włoszech i Francji. Na uroczyste otwarcie 1778 La Scali w Mediolanie (ówcześnie pod panowaniem Austrii) napisał operę seria "L’Europa riconosciuta", a 1781 na zamówienie cesarza singspiel "Der Rauchfangkehrer dla Burgtheater" w Wiedniu.
W 1782 Gluck przekazał Salieriemu zamówienie Opery w Paryżu na tragedię liryczną; Salieri napisał wówczas "Danaidy" (Les Danaïdes), wystawione z sukcesem 1784, i otrzymał zamówienia na dwie następne francuskie opery, z których druga, "Tarare" do libr. P.A. de Beaumarchais, przyniosła mu wielki triumf. 1783 na dworze wiedeńskim zaangażowana została włoska trupa operowa, co podniosło rangę opery buffa. Salieri wystawił z tym zespołem w Burgtheater własną operę "La scuola de’gelosi", a następnie jako dyrygent brał udział w premierach oper m.in. G. Paisiella, V. Martína y Soler i W.A. Mozarta. Współpracował z L. Da Pontem oraz z G.B. Castim; 1788 Józef II zamówił u niego włoską wersję "Tarare" do libr. L. Da Pontego, a opera wystawiona 1788 pt. "Axur, re d’Ormus" uświetniła zaślubiny arcyksięcia Franciszka z ks. Elżbietą Wirtemberską. W tym samym roku Salieri objął funkcję kapelmistrza na dworze cesarskim, którą pełnił do emerytury (1824). Po śmierci Józefa II (1790) został zdymisjonowany ze stanowiska w teatrze dworskim, natomiast nadzorował rekrutację instrumentalistów, śpiewaków, a nawet budowniczych organów. Zajmował się gromadzeniem instrumentów oraz muzycznym archiwum dworskim, a przede wszystkim był odpowiedzialny za planowanie muzycznej oprawy wydarzeń, związanych m.in. z kongresem wiedeńskim (faworyzował utwory religijne J.G. Albrechtsbergera, J. i M. Haydnów, G. Reuttera mł., J. Eyblera, L. Hofmanna i W.A. Mozarta).
Jako prezydent Tonkünstler-Sozietät organizował i prowadził koncerty na cele charytatywne. Spośród wszystkich późnych oper (trzech do librett G. De Gamerry i trzech do librett C.P. Defranceschiego) największy sukces przyniosła mu "Palmira, regina di Persia", a także (wznawiany obecnie) "Falstaff". Ostatni ukończony utwór sceniczny Salierego singspiel" Die Neger", wystawiony 1804 — nie wzbudził już większego zainteresowania. Salieri wiele czasu poświęcał pracy pedagogicznej, szczególnie po 1804. Specjalizował się w kształceniu sopranów koloraturowych, uczył m.in. Catharinę Cavalieri i córki Gassmanna: Therese Rosenbaum i Marię Annę Fux. Do grona jego uczniów w zakresie kompozycji należeli m.in. L. van Beethoven, F. Schubert, J.N. Hummel, I. Moscheles, G. Meyerbeer, C. Czerny oraz F. Liszt.
Był jednym z założycieli Musikakademie (1817) oraz Gesellschaft für Musikfreunde w Wiedniu. W uznaniu zasług odznaczony został 1815 orderem Legii Honorowej oraz 1816 Złotym Medalem, przyznanym w 50. rocznicę jego przyjazdu do Wiednia.
Za życia Salieri cieszył się niezmiennie uznaniem i szacunkiem zarówno mocodawców, jak i słuchaczy i uczniów, a jego opery wystawiane były na wielu europejskich scenach. Po śmierci kompozytora zniknęły jednak niemal zupełnie z repertuaru, postrzegane jako przestarzałe stylistycznie. Rozpowszechniana w XIX w. pogłoska, jakoby Salieri kierowany zawiścią przyczynił się do przedwczesnej śmierci Mozarta, nigdy nie została udowodniona (mimo że Salieri, doznawszy w ostatnich latach życia załamania nerwowego, sam stał się źródłem owej pogłoski, świadkiem jego wyznań był A. Schindler), przesłoniła jednak niewątpliwe zasługi kompozytora dla austriackiej, włoskiej i francuskiej kultury muz., zaś w romantycznej literaturze przewinął się związany z nią motyw zemsty (A. Puszkin Mozart i Salieri), podjęty później w operze N. Rimskiego-Korsakowa. Do tego problemu powrócił P. Shaffer w sztuce teatralnej Amadeus (1979), zekranizowanej 1984 przez M. Formana. Autorzy obu dzieł, stawiając pytanie o istotę geniuszu muzycznego, wnikliwiej niż Puszkin penetrują psychologiczną sferę stosunków Mozart–Salieri, w wielu jednak momentach historyczne fakty zastępują fikcją.
Aleksandra Konieczna, Encyklopedia muzyczna PWM, S-Sł
Copyright © 2013 PWM
x
Administratorem dobrowolnie podanych danych osobowych jest Polskie Wydawnictwo Muzyczne z siedzibą w Krakowie (31-111) przy Al. Krasińskiego 11A. Twoje dane osobowe będą przetwarzane w celu wysyłki Newslettera zawierającego informacje marketingowe administratora danych. Posiada Pani/Pan prawo dostępu do treści oraz poprawiania swoich danych osobowych. Informujemy, iż poza podmiotami uprawnionymi na podstawie przepisów prawa, zebrane dane osobowe nie będą udostępniane.
Zamknij