Aktualności
Juliusz Zarębski w katalogu PWM - w 170. rocznicę urodzin
2024-02-28
Na przełomie lutego i marca 2024 roku przypada 170. rocznica urodzin Juliusza Zarębskiego – jednego z najwybitniejszych kompozytorów polskich drugiej połowy XIX w. Ciekawy wybór twórczości fortepianowej tego twórcy – w tym dwie nowości wydawnicze – można znaleźć w katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.
Nauki Liszta, echo Chopina
Zarębski pozostawił po sobie stosunkowo niewielki dorobek, który jedynie zapowiadał udaremniony przez jego przedwczesną śmierć rozkwit. Pod względem talentu przyrównywany bywał – i bywa – do Fryderyka Chopina. Rzeczywiście, w twórczości Zarębskiego wyraźne są inspiracje Chopinowskie: sięganie po te same gatunki muzyki fortepianowej (etiuda, berceuse, tańce: polonez, mazurek, walc, tarantela, barkarola), czy też umiejętne wykorzystywanie elementów polskiego folkloru, przy zachowaniu indywidualnego sznytu. Zarębski nie cofał się jednak przed cytowaniem konkretnych melodii ludowych – polskich i ukraińskich. Z wielkim poprzednikiem łączą go także podobieństwa biograficzne: od dwóch prawdopodobnych dat urodzin (28 lutego lub 3 marca 1854) przez wyjazd z Polski, obiecującą karierę pianistyczną, po gruźlicę i przedwczesną śmierć.
W twórczości Zarębskiego widoczne są także wyraźne wpływy Ferenca Liszta, u którego odbył studia pianistyczne w Rzymie. Węgier wysoko oceniał umiejętności wykonawcze i kompozytorskie podopiecznego, a relacja mistrza i ucznia przerodziła się w głęboką przyjaźń. Lisztowskie inspiracje u Zarębskiego to zarówno przejęcie przezeń ogólnych założeń estetycznych mistrza, jak i konkretnych środków i rozwiązań składających się na element wirtuozowski. W oparciu o te dwa wzorce – Chopina i Liszta – dążył do wykształcenia własnego stylu.
Sylwetkę i twórczość Juliusza Zarębskiego przybliża opracowane przez Ryszarda Daniela Golianka hasło biograficzne w Encyklopedii Muzycznej PWM; można je znaleźć w zasobach Polskiej Biblioteki Muzycznej.
Nowości wydawnicze
W 170. rocznicę urodzin Juliusza Zarębskiego katalog PWM powiększa się o dwa zeszyty utworów fortepianowych tego kompozytora: Mazurki koncertowe w opracowaniu Piotra Sałajczyka oraz Utwory charakterystyczne opracowane przez Grzegorza Manię. Oba wydania dołączają do fioletowej serii Strumento.
W zeszycie Mazurki koncertowe znajdziemy dwa utwory – op. 8 oraz op. 15. Zawarty w tytułach przymiotnik „koncertowy” (Mazurka de concert) celnie odzwierciedla ich charakter, bowiem na pierwszy plan – oprócz cech gatunkowych – wysuwa się w nich element wirtuozowski. Wyróżniają się rozmiarem, poziomem komplikacji oraz rozbudowaniem fakturalnym. Pierwszy mazurek, w tonacji c-moll, ma wydźwięk patetyczny, a o jego formie decydują dwa skontrastowane tematy. Drugi, w tonacji gis-moll, silnie przesycony chromatyką i niejednoznacznością planu tonalnego, jest jednym z najbardziej skomplikowanych pod względem języka muzycznego utworów Zarębskiego.
Z kolei Utwory charakterystyczne pokazują Juliusza Zarębskiego jako twórcę poszukującego indywidualnego języka muzycznego, ale też zaznajomionego ze współczesnymi mu salonowymi trendami i oczekiwaniami słuchaczy. W zbiorze znajduje się 5 miniatur fortepianowych, m.in. mieniący się kalejdoskopem muzycznych pomysłów Novelette-Caprice op. 19 czy dowcipna Sérénade burlesque op. 20, która łączy zróżnicowanie artykulacyjne, dialogowanie rąk i wieloplanowość narracji, swobodę agogiczną, modulacje, a nawet drobne aberracje chromatyczne. Przeciwwagę stanowi intymna Berceuse op. 22 o ciekawej stronie harmonicznej wzbogaconej interesującą pedalizacją, zwieńczona onirycznym finałem.
Zarębski w katalogu PWM
W fioletowej serii Strumento ukazały się także 4 etiudy koncertowe, które obok walorów pedagogicznych odznaczają się dramaturgią oraz wirtuozerią wyróżniającą ten gatunek muzyczny w okresie romantyzmu. W zbiorze znajdują się Etiuda op. 3 oraz trzy Etiudy op. 7, o których Liszt pisał w liście do protegowanego: „Twoje trzy etiudy są niezwykłe, interesujące i udane. Druga – f-moll – równie dobrze mogłaby być dziełem Chopina. Ta wysoka ocena nie oznacza wcale, że popełniłeś plagiat, ponieważ Twoje dzieła cechuje swoista oryginalność”. Ponieważ rękopisy etiud nie zachowały się, zeszyt opracowany przez Piotra Sałajczyka opiera się na dostępnych dziewiętnastowiecznych pierwodrukach oraz późniejszych edycjach.
W przygotowaniu jest także zeszyt Polonezów op. 6, 10, 28, również w opracowaniu Piotra Sałajczyka.
Bodaj najwybitniejszym dziełem Zarębskiego jest Kwintet fortepianowy g-moll op. 34, napisany na krótko przed śmiercią kompozytora i dedykowany Lisztowi. Pomimo zewnętrznego podobieństwa do klasycznych form i pewnych elementów stylu szkoły nowoniemieckiej, jest on utworem wysoce oryginalnym, łączącym instrumentalną wirtuozerię (zwłaszcza w partii fortepianowej) z wielką inwencją melodyczną, harmoniczną, rytmiczną i kolorystyczną. Wydanie wykonawcze kompozycji, zawierające partyturę i głosy, ukazało się nakładem PWM w serii Camera.
To właśnie dzięki twórczości Zarębskiego można mówić o pewnej ciągłości pomiędzy dziełem Chopina a przypadającymi na początek XX w. osiągnięciami artystycznymi Karłowicza i Szymanowskiego. Uznanie, jakim cieszył się już za życia, oraz ciekawy dorobek sytuują go wśród najważniejszych kompozytorów polskich drugiej połowy XIX wieku, których spuścizna odkrywana jest dziś na nowo.
Powyższe wydania utworów fortepianowych Juliusza Zarębskiego zostały zrealizowane ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.
Najczęściej czytane:
Celne i bezkompromisowe komentarze w błyskotliwym stylu, czyli Roman Palester o muzyce, sztuce oraz literaturze. Ostatni tom trylogii „Pisma” trafił na półki księgarń. Zbiór myśli kompozytora i wieloletniego redaktora audycji kulturalnych Radia Wolna Europa to doskonała propozycja dla miłośników sztuki, będąc przyjemną, a równocześnie skłaniającą do refleksji lekturą.
Czy współczesny jazz i XV-wieczna polifonia mogą wypracować wspólny język muzyczny? LAETA MUNDUS to najnowszy album wytwórni ANAKLASIS, który splata ze sobą dwa – z pozoru niemożliwe do pogodzenia – światy, tworząc swoistą harmonię sfer. Premiera płyty połączona z koncertem z cyklu „ANAKLASIS na fali” już 12 grudnia.
Teatr Wielki w Poznaniu zaprasza 22 listopada na prapremierę opery Ślub z muzyką skomponowaną przez Zygmunta Krauze. Spektakl uświetniający 120-lecie urodzin oraz 55. rocznicę śmierci Witolda Gombrowicza, tuż po premierze zostanie zaprezentowany także w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej.
Elīna Garanča 15 listopada podczas otwarcia festiwalu Eufonie wystąpi w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej. Wydarzenie wpisuje się w festiwalowy nurt Wielkich Dzieł, który obejmuje wykonanie ważnych dla polskiej muzyki współczesnej kompozycji Krzysztofa Pendereckiego, Karola Szymanowskiego, Pawła Mykietyna oraz Pawła Szymańskiego i Joanny Wnuk-Nazarowej. Dwa ostatnie koncerty mają szczególnych charakter – jubileuszowy.
Listopadowa INTERAKCJA, piąta w tegorocznym cyklu Spółdzielni Muzycznej Contemporary Ensemble, zabrzmi dziełami twórców uznanych, mających bezsprzecznie swoje miejsce w historii muzyki. Zaproponujemy doświadczenie kameralistycznej claritas Pendereckiego, refleksyjnej brzmieniowej kruchości muzyki Andre oraz polskiej awangardy lat 50., reprezentowanej przez dzieło Góreckiego.
Czteropłytowe wydanie albumu z pieśniami i kompozycjami instrumentalnymi śląskiego mistrza w sprzedaży już od 8 listopada. Wydawcą płyty jest wytwórnia płytowa ANAKLASIS. Premiera albumu odbędzie się 3 grudnia podczas Koncertu specjalnego Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w ramach XII Międzynarodowych Dni Henryka Mikołaja Góreckiego w Filharmonii Śląskiej w Katowicach.
Konkurs pianistyczny „Muzyka z kraju Chopina (ChopinLand)” w Tokio dobiegł końca, a my poznaliśmy grono utalentowanych laureatów. Z japońskimi pianistami spotkaliśmy się przy polskiej muzyce już po raz trzeci. Z dużą satysfakcją obserwujemy nie tylko wzrost zainteresowania konkursem (z roku na rok wzrasta liczba uczestników), ale i repertuarem polskich kompozytorów innych niż Fryderyk Chopin.
Szósta edycja Eufonii otwiera nowy rozdział w historii tego festiwalu. Tegoroczna odsłona to wielkie dzieła, muzyka dawna i współczesna, eksperymenty, transformacje i nowoczesne interpretacje. Po raz pierwszy festiwal wykracza poza Warszawę – koncerty odbędą się w Krakowie, Lusławicach, Lublinie, Katowicach i Dębicy. Polskie Wydawnictwo Muzyczne jest partnerem wydarzenia i współorganizatorem jednego z koncertów.
W tym miesiącu aż 7 różnorodnych utworów zabrzmi po raz pierwszy w Katowicach, Krakowie, Poznaniu i Warszawie. Jest w czym wybierać, gdyż przekrój gatunkowy jest wyjątkowo szeroki – od pełnych rozmachu oper, przez koncertujące dzieła orkiestrowe, po kameralistykę o różnorodnym obliczu i obsadzie.
Ceniony amerykańsko-kanadyjski jazzman Michael Bates ze swoim zespołem Acrobat i z udziałem Lutosławski Quartet wystąpią w Polsce podczas trzech listopadowych koncertów. W programie zabrzmi materiał nagrany przez muzyków na płycie METAMORPHOSES: VARIATIONS ON LUTOSŁAWSKI wydanej nakładem ANAKLASIS w serii REVISIONS.
Artyści z sukcesem prezentowali go już w Lincoln Center oraz Barbès Jazz Club w Nowym Jorku. Jesienią 2024 roku po raz pierwszy będziemy mieli okazję posłuchać ich na żywo w Polsce: 14.11 – Kraków, 15.11 – Lublin, 17.11 – Wrocław.
