• Czas trwania: 5'
• Obsada: B solo-3222-4331-batt (2esec) ar-archi
• Rok powstania utworu: 1951
• Autor libretta: Roman Brandstaetter

Król Zygmunt August ma podjąć poważną decyzję, czy poprzeć żądania żaków, którzy chcą zniesienia statutów piotrkowskich ograniczających prawo plebejuszy do nauki i ukarania samowoli możnowładców. Rozumie, że żądania żaków są słuszne, ale obawia się zrazić sobie szlachtę. ''Tu krzywda pauprów, tu ich łzy, tu sól narodu, słuszna sprawa, a tam zasługi możnych panów, stojących u mojego tronu''.