2011-09-23

Prawykonanie I Symfonii Andrzeja Krzanowskiego (1951-1990), wybitnego kompozytora i akordeonisty będzie z pewnością należało do najważniejszych wydarzeń tegorocznej Warszawskiej Jesieni. Ma ono wymiar szczególny, albowiem dzieło powstało przed 36 laty, do tego czasu pozostając całkowicie nieznane.
Kompozytor wykorzystał w nim olbrzymie instrumentarium, w którym obok smyczków, poczwórnej obsady instrumentów dętych drewnianych, sześciu waltorni czy dwóch tub znalazło się m.in. pięć akordeonów, dwa fortepiany, trzy saksofony i gitara elektryczna, a oprócz tego szczególnie rozbudowana sekcja instrumentów perkusyjnych! Przygotowania utworu podjął się holenderski dyrygent Lucas Vis wraz z Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Narodowej.
 
Komponowanie I Symfonii Krzanowski ukończył w kwietniu 1975 roku w Czechowicach-Dziedzicach, na co wskazuje adnotacja na końcu partytury. Według Macieja Jabłońskiego utwór ten jest „jednym z najbardziej monumentalnych przykładów współczesnego symfonizmu i należy ubolewać, że nie został wykonany wkrótce po ukończeniu. Zważywszy nie tylko na rozmiary dzieła, ale na skład aparatu wykonawczego oraz - a raczej przede wszystkim! - na muzyczną zawartość, byłaby to z pewnością bardzo głośna premiera, bowiem dzieło stanowiło wyjątkową propozycję artystyczną dla przeżywającej wówczas kryzys współczesnej muzyki polskiej”. Utwór składa się z trzech rozbudowanych części, każda z nich zaskakuje nowatorskimi rozwiązaniami kompozytorskimi i ciekawymi efektami brzmieniowymi.
 
Szczególną uwagę zwraca wprowadzenie pięciu akordeonów, co jednak nie dziwi w kontekście całego dorobku Krzanowskiego, wielkiego miłośnika tego instrumentu. Sam mówił o sobie: „zamarzyłem sobie zostać akordeonistą (…) Angażuję całe ciało wykonawcy do grania. W swoich poczynaniach kompozytorskich staram się robić coś … nowego. Maurizio Kagel, mieszkając w Argentynie ‘żył i oddychał w rytm akordeonu’. Ja bym chciał powiedzieć, że mieszkając w Czechowicach po prostu żyję i oddycham w rytm miecha akordeonu”. I Symfonia jest jedną z dwóch kompozycji tego gatunku w twórczości Krzanowskiego. Druga, z roku 1984, powstała na zamówienie Elżbiety i Krzysztofa Pendereckich i miała swoje prawykonanie od razu po napisaniu. Dla odróżnienia przeznaczona jest na skład bardzo kameralny, a mianowicie 13 instrumentów smyczkowych. Prawykonanie I Symfonii nastąpi podczas koncertu finałowego tegorocznej Warszawskiej Jesieni, który odbędzie się 24 września 2011 o godz. 19.00 w Filharmonii Narodowej i będzie również transmitowane przez Program II Polskiego Radia.