Aktualności
Polscy Kompozytorzy Dzieciom: Grażyna Bacewicz
2025-02-11
Polscy Kompozytorzy Dzieciom to cykl artykułów z okazji 80 lat Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, w których przedstawiane są sylwetki związanych z Oficyną kompozytorów, tworzących wartościowe i ponadczasowe treści edukacyjne dla najmłodszych.
Od początku istnienia Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, serie pedagogiczne były bardzo poważnie traktowane, a do współpracy przy tworzeniu dziecięcych publikacji nutowych zapraszano cenionych twórców. Specjalna komisja czuwała nad doborem najlepszych treści, co ma pozytywny skutek do dnia dzisiejszego, gdyż wiele z wydanych przez PWM tytułów pedagogicznych stanowi trzon edukacji muzycznej w Polsce.
Drugą kompozytorką, której sylwetkę chcemy przybliżyć, jest wszechstronna artystka: skrzypaczka, kompozytorka, pisarka – Grażyna Bacewicz (5.02.1909-17.01.1969).
Dorastała w domu, w którym muzyka miała szczególne znaczenie. Pasję do muzyki zaszczepił u niej ojciec – Vincas Bacevičius, pod którego okiem, podobnie jak jej rodzeństwo, uczyła się gry na fortepianie i skrzypcach. Wspólnie z rodziną tworzyli domowe zespoły kameralne. Następnie edukację muzyczną kontynuowała w Konserwatorium Muzycznym H. Kijeńskiej-Dobkiewiczowej w Łodzi, a później w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Warszawie w klasie skrzypiec, fortepianu i teorii muzyki, gdzie uzyskała dwa dyplomy – z zakresu gry na skrzypcach oraz kompozycji. Dzięki wsparciu Ignacego Jana Padarewskiego otrzymała stypendium, które pozwoliło jej studiować kompozycję w Paryżu u Nadii Boulanger. Pobierała tam również prywatne lekcje gry na skrzypcach u Henri Toureta i u węgierskiego skrzypka Carla Flescha. Wkrótce zaczęła odnosić sukcesy jako kompozytorka oraz skrzypaczka.
Skrzypaczka i solistka
Pierwszy znaczący sukces odniosła w 1935 roku, otrzymując pierwsze wyróżnienie na I Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. H. Wieniawskiego w Warszawie. Występowała w Polsce i za granicą; przed II wojną światową odbyła liczne podróże artystyczne do Francji, Hiszpanii i krajów bałtyckich, często koncertowała ze swoim bratem Kiejstutem. W latach 1936-38 współpracowała z warszawską Orkiestrą Polskiego Radia, gdzie grała partię pierwszych skrzypiec.
W czasach okupacji niemieckiej występowała na jawnych i tajnych „Koncertach twórczości wojennej” organizowanych przez m.in. Edmunda Rudnickiego czy Tadeusza Ochlewskiego. Po zakończeniu II wojny światowej koncertowała w Belgii, Czechosłowacji, ZSRR, Rumunii oraz na Węgrzech. Wykonywała publicznie nie tylko swoje utwory skrzypcowe, ale i niekiedy fortepianowe.
Kompozytorka i pedagog
W 1945 roku rozpoczęła pracę w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Łodzi, gdzie prowadziła klasę skrzypiec oraz wykładała przedmioty teoretyczne. W latach 50. XX w. porzuciła karierę estradową i poświęciła się głównie komponowaniu. Od 1966 roku aż do śmierci pracowała w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie, gdzie prowadziła klasę kompozycji. Była również jurorem na wielu konkursach skrzypcowych i kompozytorskich, m.in. w Liège, Paryżu, Moskwie, Neapolu, Budapeszcie, Poznaniu i Warszawie. W latach 1955-57 i 1960-69 pełniła również funkcję wiceprezesa Związku Kompozytorów Polskich.
Skomponowała ponad 150 utworów, a jako kompozytorka-skrzypaczka znaczną część swojej pracy twórczej poświęciła instrumentom smyczkowym. Była autorką m.in. siedmiu koncertów skrzypcowych, dwóch koncertów wiolonczelowych, koncertu altówkowego, dwóch sinfoniett, siedmiu kwartetów smyczkowych, pięciu sonat na skrzypce i fortepian oraz dwóch sonat na skrzypce solo. Ponadto komponowała utwory orkiestrowe, kameralne, fortepianowe, wokalno-instrumentalne, chóralne, balety oraz muzykę teatralną.
Nagrody i odznaczenia
Twórczość kompozytorska Grażyny Bacewicz zdobyła uznanie nie tylko w Polsce, ale i na rynkach zagranicznych. Za swoją działalność artystyczną zdobyła wiele znaczących nagród: m.in. w 1933 roku otrzymała I nagrodę na konkursie kompozytorskim Towarzystwa Aide aux femmes de professions libres w Paryżu za Kwintet na instrumenty dęte. Podczas konkursu kompozytorskiego Towarzystwa Wydawniczego Muzyki Polskiej w 1936 roku zdobyła dwie nagrody – jej Trio na obój, skrzypce i wiolonczelę zostało nagrodzone II nagrodą, a Sinfonietta na orkiestrę smyczkową wyróżnieniem. W 1950 roku przyznano jej nagrodę Państwową III stopnia za Koncert na orkiestrę smyczkową. Na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu w 1960 roku uzyskała III lokatę za utwór Muzyka na smyczki, trąbki i perkusję, a w 1965 roku za VII Koncert skrzypcowy otrzymała nagrodę Rządu Belgijskiego oraz złoty medal podczas Międzynarodowego Konkursu Kompozytorskiego w Brukseli. Ponadto, za całokształt twórczości, w 1949 roku przyznano jej Nagrodę Muzyczną Miasta Warszawy, a w 1960 roku – Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich za wybitne osiągnięcia w dziedzinie twórczości kompozytorskiej.
Twórczość literacka
Odrębnym nurtem twórczości Bacewicz były prace literackie. Pozostawiła kilka powieści i nowel w rękopisie, tj. Czy to pan doktor Potrowski?, Oporny hydraulik, tomik opowiadań Znak szczególny, sztukę wyróżnioną w 1963 roku na konkursie Ateneum pt. Jerzyki albo nie jestem ptakiem czy powieść kryminalną Sidła. Ponadto przez całe życie pisała listy do męża, rodziny i przyjaciół, które, wraz z fragmentami niepublikowanych utworów literackich Bacewicz, można przeczytać w książce Polskiego Wydawnictwa Muzycznego Grażyna Bacewicz. Życie w słowach i obrazach.
Twórczość pedagogiczna
Bardzo ważnym elementem dla edukacji muzycznej w Polsce, w szczególności dla literatury skrzypcowej, są utwory Bacewicz dedykowane dzieciom. Te małe-wielkie dzieła do dziś odgrywają istotną rolę w procesie nauczania młodych skrzypków i pianistów, stanowiąc wartościowe materiały do nauki gry solo, a także w duetach. Concertino na skrzypce i fortepian, Łatwe utwory na skrzypce i fortepian w dwóch zeszytach, Łatwe duety na tematy ludowe na dwoje skrzypiec, Łatwe utwory na klarnet i fortepian oraz Suita dziecięca na fortepian to publikacje, które do dnia dzisiejszego cieszą się dużą popularnością i przyczyniają do rozwoju umiejętności najmłodszych muzyków.
Więcej utworów z Serii Pedagogicznej PWM znajdziesz tutaj.
Najczęściej czytane:
Jeden z najciekawszych polskich kompozytorów – nietuzinkowy i wymykający się schematom. Czerpiąc z tradycji, od ponad 60 lat konsekwentnie wyznacza swoją własną ścieżkę twórczą. Krzysztof Meyer stworzył 130 opusowanych dzieł i wciąż komponuje. Jego życie i twórczość opisane zostały w najnowszej publikacji Polskiego Wydawnictwa Muzycznego – Krzysztof Meyer. Nowoczesny i romantyczny autorstwa Magdaleny Dziadek. Premierą książki PWM świętuje 82. urodziny kompozytora.
W ramach trwającego w Edynburgu pasma Focus on Poland poświęconego polskiej muzyce podczas Edinburgh International Festival, odbędzie się przedpremierowy pokaz krótkometrażowego filmu dokumentalnego „Bacewicz x Bomsori”, który przybliża dwie wybitne artystki: południowokoreańską skrzypaczkę Bomsori Kim oraz Grażynę Bacewicz, jedną z najważniejszych postaci polskiej muzyki XX wieku. Co łączy obie te postaci? Wyjątkowy obraz stworzony przez reżysera Jakuba Piątka.
Krzysztof Knittel jest autorem utworów orkiestrowych, chóralnych, kameralnych, muzyki dla baletu, teatru, filmu, wykonawcą muzyki komputerowej i elektroakustycznej na żywo, twórcą instalacji dźwiękowych. To artysta nieustannie poszukujący – niezależny, eksperymentujący, który podąża własnymi ścieżkami. Człowiek o wielu obliczach, wyraźnych opiniach i bogaty w doświadczenia. W sierpniu jest naszym Kompozytorem miesiąca i zaprasza nas do swojej pracowni, w której opowiada o procesie twórczym i swoich dziełach.
Już 1 sierpnia 2025 roku w Edynburgu rozpoczęła się 78. edycja Edinburgh International Festival – jednego z najbardziej renomowanych i najstarszych festiwali w Wielkiej Brytanii. Tegoroczny program, realizowany pod hasłem „The Truth We Seek”, po raz pierwszy w historii festiwalu wzbogaci się o Focus on Poland – wyjątkową sekcję poświęconą polskiej muzyce.
Festiwal Stolica Języka Polskiego w Szczebrzeszynie to już stały punkt letnich aktywności Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Zrodzony jako owoc pasji do słowa, festiwal rokrocznie gromadzi miłośników języka polskiego i polskiej sztuki. W tym roku Polskie Wydawnictwo Muzycznego, które po raz czwarty stało się partnerem festiwalu, planuje aż trzy wydarzenia. Z myślą o najmłodszych uczestnikach proponuje warsztaty muzyczne; starsza publiczność natomiast ujrzy w nowym świetle postać najsłynniejszego polskiego kompozytora – Fryderyka Chopina.
Ponadczasowe spotkanie z muzyką ostatniego polskiego romantyka, Tadeusza Bairda i dźwiękową historią Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia na dwupłytowym wydaniu ANAKLASIS. Trzy symfonie, czterech wybitnych dyrygentów w nagraniach najnowszych i archiwalnych, ponownie odkrytych.
To bez wątpienia jedna z najbardziej znanych i najczęściej wykonywanych kompozycji Henryka Wieniawskiego. Niezmiennie pobudza wyobraźnię melomanów – nie tylko siłą muzycznego wyrazu, lecz także okolicznościami powstania, które obrosły własną – nomen omen – legendą. W kolejnej odsłonie cyklu „Historia pewnego utworu”, z okazji 190. rocznicy urodzin Wieniawskiego, pod lupę weźmiemy Legendę op. 17, badając granice między historią a… fan fiction?
Pięcioodcinkowe słuchowisko o Karolu Szymanowskim w reżyserii Mateusza Pakuły dostępne jest w sprzedaży. Odnaleźć je można na www.pwm.sklep.pl oraz w serwisie Audioteka. Premiera słuchowiska odbyła się w czerwcu na antenie Radia Kraków, wywołując poruszenie w środowisku muzycznym.
Alicja Majewska to ikona polskiej sceny muzycznej. Od ponad pół wieku artystka zachwyca słuchaczy swoim głosem, koncertując w kraju i za granicą. Jej utwory są ponadczasowe i stały się standardami muzyki rozrywkowej. Od 8 lipca śpiewanie i granie jej piosenek w domu staje się możliwe dzięki najnowszej publikacji Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.
Organista i kompozytor wszechstronny, który może pochwalić się znaczącym pod względem liczby kompozycji portfolio, imponującym również pod względem różnorodności form. Dariusz Przybylski jest autorem oper, utworów symfonicznych, kameralnych oraz wokalnych. W lipcu, jako kompozytor miesiąca, zdradza nam m.in., co trzyma na swoim biurku, przy którym komponuje.
