2011-12-05

Profesor Andrzej Rakowski obchodzi jubileusz 80. urodzin w Katedrze Muzykologii Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. 5 grudnia grono współpracowników i przyjaciół wręczy panu profesorowi Księgę Pamiątkową "Interdisciplinary Studies in Musicology". Andrzej Rakowski urodził się w Warszawie 16 czerwca 1931 roku. Ojciec jego był urzędnikiem państwowym, matka lekarzem. W roku 1948 ukończył Liceum im. Ks. J. Poniatowskiego w klasie matematyczno-fizycznej, po czym studiował na Wydziale Łączności Politechniki Warszawskiej (Sekcja Techniki Filmowo-Dźwiękowej), uzyskując dyplom magistra-inżyniera w roku 1957. Jednocześnie studiował w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie na Wydziale Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki (sekcji Teorii Muzyki) uzyskując z wyróżnieniem dyplom magistra w roku 1958. W latach 1958-59 przebywał na stypendium British Council w Wielkiej Brytanii studiując akustykę u prof. E. G. Richardsona.
      W roku 1963 obronił na Wydziale Łączności Politechniki Warszawskiej pracę doktorską o akustyce instrumentów muzycznych, pisaną pod kierunkiem prof. I. Maleckiego. Rok później uzyskał nominację na docenta w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej, gdzie w 1968 roku doprowadził do powstania Katedry Akustyki Muzycznej. Katedrą tą kierował do września 2001, obecnie nadal z nią współpracuje. Habilitację w zakresie muzykologii uzyskał na Uniwersytecie Warszawskim w roku 1977, tytuł profesora nadzwyczajnego w roku 1982, a tytuł profesora zwyczajnego w roku 1989.
      W latach 1972-74 pełnił w PWSM funkcję prorektora, w roku 1981 był przewodniczącym KZ NSZZ "Solidarność", a w latach 1981-1987 wybierany był przez dwie kolejne kadencje na stanowisko rektora Akademii Muzycznej im. F. Chopina (dawniej PWSM w Warszawie). W latach 1991-93 był członkiem Centralnej Komisji ds. Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych. W roku 1994 na trzyletnią kadencję został wybrany do Komisji Badań Podstawowych Komitetu Badań Naukowych. Jest od 1994 r. członkiem - korespondentem PAN, był od roku 1982 sekretarzem naukowym, od roku 1997 wiceprzewodniczącym, a od roku 1996 jest przewodniczącym Komitetu Akustyki PAN.
      W latach 1977-78 oraz w roku 1992 przebywał jako research fellow i visiting professor w Central Institute for the Deaf (St. Louis, MO, USA) i w roku 1991 w Hebrew University (Jerozolima, Izrael). W latach 1972-94 jako visiting professor prowadził kursy i wykłady na licznych uniwersytetach i w instytutach naukowych za granicą, jak m.in. Harvard (Cambridge - Mass.), Stanford (Calif.) i University of Illinois w USA, McGill University (Montreal) i National Research Council (Ottawa) w Kanadzie, uniwersytety w Hamburgu i Kolonii oraz Centre Nationale de la Recherche Scientifique w Marsylii. Był organizatorem lub współorganizatorem dziewięciu konferencji międzynarodowych i sesji naukowych na kongresach (w tym m.in.: Międzynarodowy Kongres Akustyczny ICA i Międzynarodowe Konferencje Akustyki Muzycznej).
      W latach 1952-53 pracował jako inżynier dźwięku w Wytwórni Filmów Dokumentalnych w Warszawie, a w latach 1956-58 jako reżyser dźwięku w P.P. Polskie Nagrania.
      W latach 1963-70 pełnił funkcję konsultanta akustycznego w Teatrze Wielkim w Warszawie; jest autorem projektów korygujących akustykę sceny i widowni tego teatru, autorem projektu akustycznego Sali Kameralnej Teatru Wielkiego oraz projektów kilku innych sal koncertowych. Zorganizował w PWSM "Zakład Artystyczno-Badawczy" wyspecjalizowany w rozwiązywaniu problemów naukowo-technicznych dotyczących poprawy jakości polskich instrumentów muzycznych. Jest redaktorem działu akustycznego wydawanej obecnie Wielkiej Encyklopedii Muzycznej PWM oraz autorem wielu haseł zarówno w tej, jak w kilku innych encyklopediach. Wchodzi w skład Rady Wydawniczej kwartalnika "Archives of Acoustics" i kwartalnika "Musicae Scientiae" Od roku 1987 jest na części etatu zatrudniony w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, a od roku 1998 w Zakładzie Muzykologii Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. W poprzednich okresach czasu, za wyjątkiem lat 1956-58, od roku 1953 jedynym stałym miejscem jego zatrudnienia była PWSM w Warszawie, a następnie Akademia Muzyczna im. Fryderyka Chopina.
      Jest członkiem następujących towarzystw naukowych: Polskie Towarzystwo Akustyczne (czł. założyciel w 1963 r., wiceprzewodniczący 1972-74), Polskie Towarzystwo Fonetyczne (od r. 1984, od roku 2001 członek honorowy), Sekcja Muzykologów Związku Kompozytorów Polskich (od r. 1963), Acoustical Society of America (od r. 1979, od roku 2001 Fellow - członek wyróżniony), International Society of Psychophysics (od r. 1986), International Society for Music Education (od r. 1985), European Society for Cognitive Sciences of Music - ESCOM (członek założyciel i członek Zarządu od r. 1991, od roku 2000 prezes). Jest członkiem rad naukowych Instytutu Muzykologii UW, Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN oraz Rad Wydziałów Historycznych Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu im. A. Mickiewicza. Jest członkiem komitetów naukowych PAN: Akustyki (od r. 1963), Nauk o Sztuce (od r. 1994) i Naukoznawstwa (od r. 1996).
      Działalność naukowa prof. Rakowskiego koncentruje się od wielu lat na psychoakustycznych pomiarach elementarnych wrażeń słuchowych z obszaru wysokości i barwy dźwięku oraz na badaniu mechnizmów umożliwiających strukturowanie tych wrażeń w ramach kodu komunikacyjnego muzyki. W obrębie wspomnianej tematyki badał intonację interwałów intonowanych swobodnie i w kontekstach melodycznych; wprowadził pojęcia strefy kategorialnej intonacji i wariantu intonacyjnego oraz ustaliłem niektóre paramentry funkcjonowania krótko- i długotrwałej pamięci wysokości (w tym słuchu absolutnego). Zdefiniował pojęcie częstości słyszalnej oraz pojęcia siły wysokości i siły pamięci interwału muzycznego proponując i wdrażając odpowiednie metody pomiaru tych wielkości. Prowadzi badania skal wrażeniowych wyodrębnionych wymiarów wysokości i barwy dźwięku, w tym wysokości naturalnej i chromatycznej, dysonansu sensorycznego, szorstkości, jasności oraz uciążliwości dźwięku. Prowadzi eksperymenty dotyczące zdolności dyskryminacyjnej słuchu w zakresie barwy i wysokości. Opracował model wielowymiarowej struktury kodu komunikacji muzycznej i jego relacji do fonologicznego kodu języka.
      Wykonał szereg prac o charakterze teoretycznym i aplikacyjnym dotyczących analizy funkcjonowania i poprawy jakości instrumentów muzycznych oraz prac dotyczących projektowania i oceny akustyki sal koncertowych. Prowadził badania dotyczące zagrożenia słuchu muzyków narażonych na długotrwałe działanie silnych dźwięków muzycznych. W ciągu wielu lat był aktywnie zaangażowany w  studia dotyczące poprawy funkcjonowania w Polsce modelu upowszechniania kultury muzycznej wśród dzieci i młodzieży. Jako rektor Akademii Muzycznej im. F. Chopina zainicjował i wraz z zespołem 50 specjalistów wykonał w latach 1982-84 ekspertyzę naukową dotyczącą stanu upowszechnienia muzyki w Polsce. W latach 1985-87 kierował badawczym Programem Rządowym pt. Edukacja Muzyczna w Polsce, a w latach 1995-97 z ramienia Komitetu Badań Naukowych nadzorował realizację tematu zamówionego w KBN przez resort kultury i sztuki, dotyczącego optymalizacji modelu nauczyciela muzyki w szkolnictwie ogólnokształcącym.
      Wyniki swoich prac opublikował w ponad 200 artykułach zamieszczonych w czasopismach naukowych i w zbiorach referatów podstawowych na kongresach i sympozjach naukowych (z czego 50 za granicą). Wypromował 15 doktorów; w kierowanej przeze niego Katedrze Akustyki Muzycznej wykonano 6 prac habilitacyjnych; 4 jego wychowanków otrzymało tytuły naukowe, dwóch spośród nich kieruje zakładami naukowymi w USA i Kanadzie.

fot. Daniel Wierzejski