Aktualności
Żegnamy Zygmunta M. Szweykowskiego
2023-08-04
3 sierpnia 2023 roku w wieku 94 lat zmarł prof. dr hab. Zygmunt Marian Szweykowski – wybitna postać polskiej muzykologii, badacz muzyki dawnej, pedagog, a także redaktor i współpracownik Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, autor ponad 100 haseł Encyklopedii Muzycznej PWM.
Zygmunt Marian Szweykowski urodził się 12 maja 1929 roku w Krakowie. W czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie, zaś po powstaniu – w Częstochowie. W latach 1947-51 odbył studia muzykologiczne na Uniwersytecie Poznańskim pod kierunkiem Adolfa Chybińskiego. Jeszcze w trakcie studiów zaproponowano mu posadę asystenta na rodzimej uczelni:
Będąc jeszcze studentem (III roku) – jak gdyby na ironię – na prima aprilis roku 1950 dostałem etat asystenta na Uniwersytecie Poznańskim […]. I właśnie od tej daty, od prima aprilis 1950 roku rozpoczęła się moja kariera uniwersytecka, trwająca nieprzerwanie pięćdziesiąt pięć lat(!), do roku 1999 na etacie, a następnie do roku 2004 na kontrakcie – wspominał. [1]
W 1954 roku powrócił do rodzinnego Krakowa, gdzie podjął pracę redaktora w Polskim Wydawnictwie Muzycznym:
Ponieważ Tadeusz Strumiłło już wcześniej wrócił do swego rodzinnego Krakowa i znalazł pracę w reorganizującym się Polskim Wydawnictwie Muzycznym, zaproszono i mnie na stanowisko redaktora we wspomnianym wydawnictwie. Dopiero w kilkadziesiąt lat później, będąc już na emeryturze, dowiedziałem się, że ówczesny dyrektor Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, Tadeusz Ochlewski, który był w bardzo dobrych stosunkach z prof. Chybińskim prosił go, aby podał mu on nazwiska tych uczniów, którzy mogliby przyjechać do Krakowa i objąć stanowiska redaktorów w PWM. Okazuje się, że Chybiński podał dwa nazwiska: Strumiłły i moje. I tak, pierwszego stycznia 1954 roku, po dwudziestu pięciu latach, wróciłem do swego rodzinnego, a dotychczas przecież całkowicie nieznanego mi miasta. [2]
W tym samym roku objął etat asystenta przy Katedrze Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, na zaproszenie ówczesnej kierowniczki katedry Stefanii Łobaczewskiej. Z krakowską muzykologią związany był wiele lat – to właśnie na Uniwersytecie Jagiellońskim uzyskał tytuł doktora pod kierunkiem Józefa Chomińskiego (1964), a następnie habilitację (1976) i profesurę (1990). W latach 1971-99 sprawował też funkcję kierownika Katedry Historii i Teorii Muzyki, zaś w latach 1999-2005 stał na czele Zakładu Muzyki Dawnej w Instytucie Muzykologii UJ. W 1991 roku założył działające przy instytucie wydawnictwo Musica Iagiellonica. Współpracował z Uniwersytetem Warszawskim, Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytutem Sztuki Polskiej Akademii Nauk oraz licznymi uczelniami zagranicznymi, m.in. w Berlinie, Rzymie, Bazylei, Bolonii, Padwie, Uppsali, Salzburgu i Lublanie.
Po zakończeniu pracy etatowej w Polskim Wydawnictwie Muzycznym współpracował z Oficyną jako redaktor licznych serii wydawniczych, wiceprzewodniczący Rady Programowej, członek Kolegium i Komitetu Redakcyjnego oraz redaktor naukowy działu kompozytorzy, teoretycy i wykonawcy XVII w. w Encyklopedii Muzycznej PWM. Spod jego ręki wyszło ponad 100 haseł encyklopedii.
Główny obszar jego zainteresowań naukowych stanowiła historia dawnej muzyki i kultury muzycznej w Polsce i we Włoszech. Kontynuował rozpoczętą przez Adolfa Chybińskiego tradycję badań faktograficzno-źródłowych, co zaowocowało pracami o nieocenionym znaczeniu dla rekonstrukcji dziejów polskiego renesansu i baroku. Rezultaty badań publikował w postaci licznych artykułów i rozpraw naukowych – m.in. na łamach „Ruchu Muzycznego”, „Muzyki” oraz „The Musical Quarterly”. Zawdzięczamy mu też kilkadziesiąt źródłowo-krytycznych wydań utworów, m.in. C. Bazylika, Wacława z Szamotuł, M. Mielczewskiego, F. Liliusa, S. S. Szarzyńskiego, B. Pękiela czy M. Zieleńskiego. Edycje opatrywał szczegółowymi wstępami monograficznymi i komentarzami krytycznymi, tym samym tworząc wzór polskiego naukowego edytorstwa muzyki dawnej. Był także autorem licznych książek naukowych – do najważniejszych należą: Kultura wokalna XVI-wiecznej Polski (Kraków 1957), Musica Moderna w ujęciu Marka Scacchiego (Kraków 1977) czy seria Historia muzyki XVII wieku, której był współautorem.
Należał do krajowych i zagranicznych stowarzyszeń naukowych, m.in. Związku Kompozytorów Polskich, American Musicological Society, Accademia Filarmonica di Bologna i International Musicological Society. Odznaczono go m.in. Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej.
Zmarł 3 sierpnia 2023 roku. O jego śmierci poinformował Instytut Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
_____
[1] Szweykowski, Z.M., Całe życie z muzykologią. Wspomnienia uniwersyteckie z Poznania i Krakowa, w: „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sectio L, Vol. XII, 2, 2014, s. 127.
[2] Ibidem, s. 130.
Najczęściej czytane:
Blisko 400 muzyków i chórzystów, boska interwencja i absolutny triumf kompozytora – prawykonanie oratorium pasyjnego Męka Pana naszego Jezusa Chrystusa w 1838 r. wprost zelektryzowało muzyczną Warszawę. Dzieło to uznaje się za najwybitniejsze osiągnięcie polskiej muzyki religijnej XIX wieku. Dlaczego jednak do premierowego wykonania doszło dopiero w czerwcu, nie zaś – jak zamierzał twórca – w czasie Wielkiego Tygodnia? W kolejnej odsłonie cyklu Historia pewnego utworu przyjrzymy się niedotrzymanym obietnicom i przetrzymanym nutom.
Fundacja Pamięci Johna Simona Guggenheima (The John Simon Guggenheim Memorial Foundation) ogłosiła tegorocznych stypendystów Guggenheima – 198 wybitnych osób ze świata nauki i sztuki współczesnej, reprezentujących 53 dyscypliny, wybranych w rygorystycznym procesie aplikacji spośród prawie 3500 kandydatów. Wśród stypendystów, którzy otrzymali grant na realizację swojej działalności, jest Krzysztof Wołek – kompozytor związany z Polskim Wydawnictwem Muzycznym.
Écoute na sopran i kwartet smyczkowy jest nową wersją kompozycji Słuchaj na sopran, klarnet, skrzypce, perkusję i fortepian, której prawykonanie odbyło się w grudniu ubiegłego roku w podczas bydgoskiego Festiwalu Art Mintaka. 22 kwietnia dzieło zostanie wykonane po raz pierwszy podczas paryskiego festiwalu, prezentującego najnowszą muzykę europejską.
Jagoda Szmytka jest kompozytorką, artystką i badaczką artystyczną. Muzykę łączy ze sztukami pięknymi i głęboką refleksją z zakresu takich dziedzin humanistyki, jak filozofia, estetyka czy historia sztuki. W katalogu jej twórczości znajdziemy m.in. dzieła solowe, utwory pisane na amplifikowane zespoły kameralne, instalacje performatywne, a także kompozycje wpisujące się w konwencję teatru muzycznego. W kwietniu, jako nasza Kompozytorka Miesiąca, odkrywa przed nami tajemnice procesu twórczego i zaprasza w gościnne progi swojej pracowni kompozytorskiej.
Aż trzy publikacje książkowe wydane przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne w minionym roku zostały nominowane w konkursie PTWK Najpiękniejsze Książki Roku 2024. Jury doceniło pozycje: Muzyka Polska po Szymanowskim Adriana Thomasa, Estetyka muzyki Rogera Scrutona oraz Karnawał zwierząt Piotra Kamińskiego.
Jean-Philippe Rameau (1683-1764) wzbudzał wiele emocji. Wywarł nieoceniony wpływ na bieg historii i teorii muzyki, a jego spojrzenie na zasady rządzące kompozycją było – jak na XVIII wiek – innowacyjne. Postać francuskiego muzyka o wszechstronnych zainteresowaniach i oświeceniowym umyśle przybliża Christophe Rousset w najnowszej Małej Monografii wydanej przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne. Premiera książki już dziś.
Natura, budząca się znów do życia feerią barw i zapachów, przynosi nam także nowe, wiosenne bogactwo dźwięków i muzycznych inspiracji. Kwiecień witamy prawykonaniami dwóch dzieł z katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego: Karatachi no Hana Marcela Chyrzyńskiego we Wrocławiu i SurVanTutti Hanny Kulenty w Krakowie.
Filharmonia Świętokrzyska im. Oskara Kolberga w Kielcach ogłasza konkurs kompozytorski na utwór symfoniczny inspirowany nowelą Stefana Żeromskiego „Puszcza jodłowa”, a w szczególności jednym z zawartych w niej wątków: historycznym, przyrodniczym lub magicznym. Konkurs wpisuje się w Rok Stefana Żeromskiego – 20 listopada 2025 minie bowiem setna rocznica śmierci pisarza.
Podczas Gali Muzyki Klasycznej, która odbyła się w 30 marca w siedzibie Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, poznaliśmy laureatów Fryderyków – najważniejszych polskich nagród fonograficznych, przyznanych w dwunastu kategoriach. ANAKLASIS, marka prężnie działającą pod auspicjami Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, została uhonorowana aż trzema statuetkami.
Józef Koffler uznawany dziś za „pierwszego polskiego dodekafonistę” będzie bohaterem spotkania organizowanego przez Związek Kompozytorów Polskich, które zwieńczy prawykonanie odnalezionego po dziewięćdziesięciu latach od powstania Kwartetu smyczkowego op. 20.
