Aktualności
Juliusz Zarębski w katalogu PWM - w 170. rocznicę urodzin
2024-02-28
Na przełomie lutego i marca 2024 roku przypada 170. rocznica urodzin Juliusza Zarębskiego – jednego z najwybitniejszych kompozytorów polskich drugiej połowy XIX w. Ciekawy wybór twórczości fortepianowej tego twórcy – w tym dwie nowości wydawnicze – można znaleźć w katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.
Nauki Liszta, echo Chopina
Zarębski pozostawił po sobie stosunkowo niewielki dorobek, który jedynie zapowiadał udaremniony przez jego przedwczesną śmierć rozkwit. Pod względem talentu przyrównywany bywał – i bywa – do Fryderyka Chopina. Rzeczywiście, w twórczości Zarębskiego wyraźne są inspiracje Chopinowskie: sięganie po te same gatunki muzyki fortepianowej (etiuda, berceuse, tańce: polonez, mazurek, walc, tarantela, barkarola), czy też umiejętne wykorzystywanie elementów polskiego folkloru, przy zachowaniu indywidualnego sznytu. Zarębski nie cofał się jednak przed cytowaniem konkretnych melodii ludowych – polskich i ukraińskich. Z wielkim poprzednikiem łączą go także podobieństwa biograficzne: od dwóch prawdopodobnych dat urodzin (28 lutego lub 3 marca 1854) przez wyjazd z Polski, obiecującą karierę pianistyczną, po gruźlicę i przedwczesną śmierć.
W twórczości Zarębskiego widoczne są także wyraźne wpływy Ferenca Liszta, u którego odbył studia pianistyczne w Rzymie. Węgier wysoko oceniał umiejętności wykonawcze i kompozytorskie podopiecznego, a relacja mistrza i ucznia przerodziła się w głęboką przyjaźń. Lisztowskie inspiracje u Zarębskiego to zarówno przejęcie przezeń ogólnych założeń estetycznych mistrza, jak i konkretnych środków i rozwiązań składających się na element wirtuozowski. W oparciu o te dwa wzorce – Chopina i Liszta – dążył do wykształcenia własnego stylu.
Sylwetkę i twórczość Juliusza Zarębskiego przybliża opracowane przez Ryszarda Daniela Golianka hasło biograficzne w Encyklopedii Muzycznej PWM; można je znaleźć w zasobach Polskiej Biblioteki Muzycznej.
Nowości wydawnicze
W 170. rocznicę urodzin Juliusza Zarębskiego katalog PWM powiększa się o dwa zeszyty utworów fortepianowych tego kompozytora: Mazurki koncertowe w opracowaniu Piotra Sałajczyka oraz Utwory charakterystyczne opracowane przez Grzegorza Manię. Oba wydania dołączają do fioletowej serii Strumento.
W zeszycie Mazurki koncertowe znajdziemy dwa utwory – op. 8 oraz op. 15. Zawarty w tytułach przymiotnik „koncertowy” (Mazurka de concert) celnie odzwierciedla ich charakter, bowiem na pierwszy plan – oprócz cech gatunkowych – wysuwa się w nich element wirtuozowski. Wyróżniają się rozmiarem, poziomem komplikacji oraz rozbudowaniem fakturalnym. Pierwszy mazurek, w tonacji c-moll, ma wydźwięk patetyczny, a o jego formie decydują dwa skontrastowane tematy. Drugi, w tonacji gis-moll, silnie przesycony chromatyką i niejednoznacznością planu tonalnego, jest jednym z najbardziej skomplikowanych pod względem języka muzycznego utworów Zarębskiego.
Z kolei Utwory charakterystyczne pokazują Juliusza Zarębskiego jako twórcę poszukującego indywidualnego języka muzycznego, ale też zaznajomionego ze współczesnymi mu salonowymi trendami i oczekiwaniami słuchaczy. W zbiorze znajduje się 5 miniatur fortepianowych, m.in. mieniący się kalejdoskopem muzycznych pomysłów Novelette-Caprice op. 19 czy dowcipna Sérénade burlesque op. 20, która łączy zróżnicowanie artykulacyjne, dialogowanie rąk i wieloplanowość narracji, swobodę agogiczną, modulacje, a nawet drobne aberracje chromatyczne. Przeciwwagę stanowi intymna Berceuse op. 22 o ciekawej stronie harmonicznej wzbogaconej interesującą pedalizacją, zwieńczona onirycznym finałem.
Zarębski w katalogu PWM
W fioletowej serii Strumento ukazały się także 4 etiudy koncertowe, które obok walorów pedagogicznych odznaczają się dramaturgią oraz wirtuozerią wyróżniającą ten gatunek muzyczny w okresie romantyzmu. W zbiorze znajdują się Etiuda op. 3 oraz trzy Etiudy op. 7, o których Liszt pisał w liście do protegowanego: „Twoje trzy etiudy są niezwykłe, interesujące i udane. Druga – f-moll – równie dobrze mogłaby być dziełem Chopina. Ta wysoka ocena nie oznacza wcale, że popełniłeś plagiat, ponieważ Twoje dzieła cechuje swoista oryginalność”. Ponieważ rękopisy etiud nie zachowały się, zeszyt opracowany przez Piotra Sałajczyka opiera się na dostępnych dziewiętnastowiecznych pierwodrukach oraz późniejszych edycjach.
W przygotowaniu jest także zeszyt Polonezów op. 6, 10, 28, również w opracowaniu Piotra Sałajczyka.
Bodaj najwybitniejszym dziełem Zarębskiego jest Kwintet fortepianowy g-moll op. 34, napisany na krótko przed śmiercią kompozytora i dedykowany Lisztowi. Pomimo zewnętrznego podobieństwa do klasycznych form i pewnych elementów stylu szkoły nowoniemieckiej, jest on utworem wysoce oryginalnym, łączącym instrumentalną wirtuozerię (zwłaszcza w partii fortepianowej) z wielką inwencją melodyczną, harmoniczną, rytmiczną i kolorystyczną. Wydanie wykonawcze kompozycji, zawierające partyturę i głosy, ukazało się nakładem PWM w serii Camera.
To właśnie dzięki twórczości Zarębskiego można mówić o pewnej ciągłości pomiędzy dziełem Chopina a przypadającymi na początek XX w. osiągnięciami artystycznymi Karłowicza i Szymanowskiego. Uznanie, jakim cieszył się już za życia, oraz ciekawy dorobek sytuują go wśród najważniejszych kompozytorów polskich drugiej połowy XIX wieku, których spuścizna odkrywana jest dziś na nowo.
Powyższe wydania utworów fortepianowych Juliusza Zarębskiego zostały zrealizowane ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.
Najczęściej czytane:
15 października podczas gali w De Vere Grand Connaught Rooms w Londynie odbyło się wręczenie prestiżowych nagród Gramophone Classical Music Awards. W kategorii Early Music statuetkę otrzymała płyta ‘The Krasiński Codex’ („Kodeks Krasińskich”) zespołów Ensemble Dragma i Ensemble Peregrina pod kierownictwem Agnieszki Budzińskiej-Bennett. Trzypłytowy album jest jednym z owoców projektu „Kras 52”, zrealizowanego przez Instytut Adama Mickiewicza we współpracy z Polskim Wydawnictwem Muzycznym.
Polskie Wydawnictwo Muzyczne oraz Instytut Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego zapraszają na spotkanie autorskie z Magdaleną Dziadek. Gościem specjalnym wieczoru będzie Krzysztof Meyer – kompozytor i bohater książki Krzysztof Meyer. Nowoczesny i romantyczny. Publikacja ta stanie się punktem wyjścia do rozmowy, którą poprowadzi Agnieszka Malatyńska-Stankiewicz. To wszystko już 21 października o godz. 18:30 w Sali Kameralnej Instytutu Muzykologii UJ.
Już od osiemdziesięciu lat Polskie Wydawnictwo Muzyczne wspiera rozwój polskiej kultury muzycznej w kraju i na świecie. Oficyna świętuje swój jubileusz przez cały 2025 rok, organizując serię koncertów pod hasłem „Muzyczne spotkania”. Najbliższa odsłona już 14 i 15 listopada w Filharmonii Narodowej. Będzie to podwójny jubileusz – 80-lecie PWM oraz 100-lecie Związku Kompozytorów Polskich. Zapraszamy do wspólnego świętowania!
Związek Kompozytorów Polskich został partnerem trzeciego etapu prowadzonego od 2017 roku programu kompleksowej digitalizacji unikatowych zasobów Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. W ramach projektu „Digitalizacja i udostępnianie cyfrowych zasobów Polskiego Wydawnictwa Muzycznego oraz Związku Kompozytorów Polskich”, dofinansowanego w obrębie Działania FERC.02.03, zbiory Polskiej Biblioteki Muzycznej wzbogaci m.in. kolekcja materiałów ZKP związana z festiwalem „Warszawska Jesień”. Dzięki współpracy wyjątkowe dziedzictwo polskiej muzyki współczesnej zyska na trwałości i dostępności.
Uroczystości pogrzebowe odbędą się w poniedziałek 13 października 2025 roku o godz. 13:00 na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie. Ceremonia będzie miała charakter państwowy.
9 października br. w Bielsku-Białej rozpocznie się 28. Festiwal Kompozytorów Polskich im. H.M. Góreckiego. Bohaterem tegorocznej jest Fryderyk Chopin. Polskie Wydawnictwo Muzyczne i „Ruch Muzyczny” są Partnerami wydarzenia.
Rada Programowa Narodowego Instytutu Muzyki i Tańca wytypowała nominowanych do nagrody polskiego środowiska muzycznego – Koryfeusz Muzyki Polskiej. Nagroda przyznawana jest co roku w czterech kategoriach: Osobowość roku, Wydarzenie roku, Nagroda honorowa oraz Odkrycie roku. W kategorii Wydarzenie Roku nominację otrzymały Muzyczne spotkania, organizowane przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne z okazji tegorocznego jubileuszu 80-lecia w Narodowym Forum Muzyki.
Ceniony kompozytor muzyki instrumentalnej i wokalno-instrumentalnej, oper i dramatów. W jego twórczości istotne miejsce zajmują utwory pisane do tekstów m.in. takich pisarzy, jak Olga Tokarczuk, Radek Rak, Stanisław Lem, czy Szczepan Twardoch. W tym miesiącu po raz pierwszy zabrzmiała opera Nowaka: Kontakt. Sonoromanza, a na muzyczne półki trafił najnowszy album ANAKLASIS z rejestracją „Febry arktycznej”, skomponowanej do słów Marcina Wichy. To więc dobry moment, by zajrzeć do pracowni kompozytora i by przyjrzeć się jego pracy.
Muzyczna opowieść o dwóch polarnikach czekających na ratunek. O próbie przetrwania na grenlandzkim pustkowiu i o melancholii polarnej nocy. FEBRA ARKTYCZNA. COMEDIA HARMONICA – opera Alka Nowaka do oryginalnego libretta Marcina Wichy jest już dostępna na najnowszym albumie ANAKLASIS. W rolach głównych: AUKSO Orkiestra Kameralna Miasta Tychy i śpiewacy Capelli Cracoviensis.
Chociaż pod względem prawykonań październik wydaje się spokojniejszy niż ubiegły miesiąc trzeba jednak podkreślić, że zakres gatunkowy i obsadowy nowych utworów zapowiada się bogato. Najnowsze dzieła z katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w tym miesiącu usłyszymy po raz pierwszy w Warszawie, Kolonii, Tychach, Gdańsku, Zielonej Górze, Poznaniu, Elblągu oraz Pszczynie.
