Aktualności
Instrument miesiąca: gitarowe rekomendacje Wojciecha Gurgula
2024-10-14
Gitara klasyczna to jeden z najpopularniejszych (o ile nie najpopularniejszy) instrument wybierany na pierwszym poziomie kształcenia w polskich szkołach muzycznych. Po jej odmiany – gitarę akustyczną i elektryczną – chętnie i często sięgają także muzycy-amatorzy.
Wojciech Gurgul, gitarzysta, badacz, pedagog, a w latach 2014–2017 redaktor naczelny kwartalnika miłośników gitary klasycznej „Sześć Strun Świata” przygotował wybór utworów z katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, po które – jego zdaniem – warto sięgnąć, grając na gitarze.
Józef Świder, Scherzo na flet i gitarę
W ostatnich latach gitarowy katalog Polskiego Wydawnictwa Muzycznego stopniowo poszerza się o interesujące pozycje solowe i kameralne. Wśród nich znaleźć można prawdziwą kameralną perełkę – uroczą miniaturę fletowo-gitarową Józefa Świdra, skomponowane w 2007 roku Scherzo. Jest to ostatni gitarowy utwór tego śląskiego twórcy, będącego także autorem pierwszej powojennej polskiej kompozycji – Tańca fantastycznego na gitarę solo z 1967 roku. Zgodnie z tytułem znaleźć można w Scherzo i trochę żartu, i trochę groteski, lecz nie zabrakło w nim także nuty o lirycznym odcieniu. Choć pierwszoplanową rolę odgrywa w utworze flet, gitarzysta nie będzie miał okazji się nudzić – pochody równoległych akordów czy bogactwo możliwości artykulacyjnych dostarczą instrumentaliście interesujących wyzwań wykonawczych. Darzę ten utwór szczególnym sentymentem, ponieważ jeszcze jako przewodniczący studenckiego Koła Naukowego Gitarzystów w Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego miałem okazję doprowadzić do jego prawykonania, które miało miejsce 29 stycznia 2014 roku w wykonaniu duetu Katarzyna Sadok (flet) i Rafał Baranowicz (gitara).
Janina Garścia, Obrazki muzyczne dla najmłodszych
Rok szkolny już w pełni, a właśnie wydawnictwem dydaktycznym jest najnowsza publikacja gitarowa Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Połączenie klasyki polskiej literatury pedagogicznej na fortepian – w postaci miniatur Janiny Garści – oraz wieloletniego doświadczenia pedagogicznego Justyny Dawidowicz – małopolskiej gitarzystki, związanej ze szkołą muzyczną w podkrakowskich Świątnikach Górnych – zaowocowały gitarowym opracowaniem Obrazków muzycznych dla najmłodszych op. 21. Jako że gitara to jeden z najpopularniejszych (o ile nie najpopularniejszy) instrument wybierany na pierwszym poziomie kształcenia w polskich szkołach muzycznych, jestem przekonany, że zbiór ten zainteresuje zarówno pedagogów, jak i rodziców, których pociechy rozpoczynają przygodę z instrumentem.
Roman Ryterband, Sonatina na gitarę
Gdy uczeń szkoły muzycznej I stopnia zamieni się już w młodego muzyka, może sięgnąć po przywróconą niedawno gitarowej literaturze solową Sonatinę Romana Ryterbanda. Trzyczęściowe dzieło tego działającego większość artystycznego życia w Ameryce Północnej twórcy powstało jeszcze w 1978 roku, jednak do 2019 roku pozostawało niewydane i praktycznie niewykonywane. Odkrył je na nowo Tomasz Fechner, polski gitarzysta, działający od dekady w Kalifornii. Kolorowe Allegro deciso, Larghetto przywołujące klimat „dawno zapomnianych sag” oraz radosne, energiczne Vivo składają się na tę piękną, neoklasyczną kompozycję w rzadkiej w polskiej literaturze na gitarę formie i stylistyce. Niech doświadczeni muzycy nie poczują się początkiem tego opisu wykluczeni – ta piękna muzyka znaleźć się może w repertuarze każdego koncertującego gitarzysty.
Marek Pasieczny, Barbara Kaszuba, Homenaje a Manuel de Falla. Fantazja na gitarę solo
Dzięki przeprowadzonej przez PWM w 2004 roku drugiej edycji Konkursu Kompozytorskiego im. Tadeusza Ochlewskiego literatura na gitarę wzbogaciła się o dwa wirtuozowskie utwory solowe. Pierwsze miejsce otrzymało wówczas Homenaje a Manuel de Falla Marka Pasiecznego – najpopularniejszego obecnie w świecie polskiego kompozytora-gitarzysty. Dzieło pełne emocji, chwytające za serce, a przy tym doskonale wyzyskujące możliwości tego pięknego instrumentu – nic, tylko grać! Wyróżnienie otrzymała wówczas Fantazja Barbary Kaszuby, koncertowy utwór o bogatej fakturze i artykulacji. Obie kompozycje znaleźć można w publikacji pokonkursowej, po którą sięgnęli już gitarzyści z całego świata, o czym świadczyć może międzynarodowe grono wykonawców Homenaje a Manuel de Falla, którą odnaleźć można, chociażby na YouTubie.
Mikołaj Piotr Górecki, Arioso e furioso op. 39. Koncert na gitarę, orkiestrę smyczkową i perkusję
Połączenie gitary z barwnym zestawem instrumentów perkusyjnych i orkiestry smyczkowej odnaleźć można w koncertowym dyptyku Arioso e furioso op. 39 Mikołaja Piotra Góreckiego. Powstała w latach 2013–2014 kompozycja zamówiona została przez najważniejszy polski festiwal gitarowy – tyską Śląską Jesień Gitarową, jako kolejne już dzieło z serii koncertów gitarowych powstałych dla festiwalu. Tęskna, przejmująca melodia Arioso, z zapadającym na długie miesiące w pamięć motywem granym przez dzwony rurowe i dzwonki orkiestrowe, ustępuje w Furioso miejsca czystej, toccatowej energii. Utwór o niemal filmowym charakterze ma szansę stać się godnym zamiennikiem nieśmiertelnego w polskich filharmoniach Concierto de Aranjuez Joaquína Rodriga.
Aleksander Nowak, Sonata w trzech nastrojach na skrzypce i gitarę
Na koniec niniejszego przeglądu ponownie muzyka kameralna, tym razem autorstwa kompozytora, który w swoim muzycznym życiorysie pochwalić się może wykształceniem w zakresie gry na gitarze. Aleksander Nowak ma w swoim dorobku wiele utworów gitarowych, w tym wyjątkowo barwną, jednoczęściową Sonatę w trzech nastrojach na skrzypce i gitarę. Powstały dla Agaty Szymczewskiej i Łukasza Kuropaczewskiego utwór to blisko 20 minut wirtuozerii ujętej w prawdziwe bogactwo kolorystyczne. Gitara realizuje tu tzw. rozszerzone techniki wykonawcze, jak zaczerpnięte z gitary elektrycznej tapping czy hammering – nie są one jednak celem samym w sobie, a oddają pełen wachlarz emocji i tytułowych nastrojów – od delikatności i skupienia, przez irytację, po niemal ekstatyczność gitarowych riffów w finale utworu. Kompozytor opatrzył utwór krótkim zdaniem: „Nastrój choć ulotny, to przemożny” idealnie podsumowującym także brzmienie gitary – mimo że jej dźwięk jest nietrwały, szybko zanika, to jak żaden instrument potrafi kreować intensywne w swym odbiorze, bogate kolorystycznie emocje.
Wojciech Gurgul, fot. Ilona Liberadzka-Ratusińska
***
Arioso e furioso op. 39. Koncert na gitarę, orkiestrę smyczkową i perkusję Mikołaja Piotra Góreckiego, w wykonaniu Łukasza Kuropaczewskiego i AUKSO Orkiestry Kameralnej Miasta Tychy pod batutą Marka Mosia, będzie można usłyszeć na żywo już 23 października podczas XIX Śląskiej Jesieni Gitarowej.
***
Rekomendowane publikacje pochodzą z katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Możecie je znaleźć w naszym e-sklepie, w księgarni stacjonarnej w Krakowie i dobrych księgarniach muzycznych. W formie elektronicznej szukajcie na www.nkoda.com.
Najczęściej czytane:
Gitara klasyczna to jeden z najpopularniejszych (o ile nie najpopularniejszy) instrument wybierany na pierwszym poziomie kształcenia w polskich szkołach muzycznych. Po jej odmiany – gitarę akustyczną i elektryczną – chętnie i często sięgają także muzycy-amatorzy.
Wojciech Gurgul, gitarzysta, badacz, pedagog, a w latach 2014–2017 redaktor naczelny kwartalnika miłośników gitary klasycznej „Sześć Strun Świata” przygotował wybór utworów z katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, po które – jego zdaniem – warto sięgnąć, grając na gitarze.
„Wszystko, co brzmi, co jest dźwiękiem, może stać się muzyką” – mówi w wywiadzie z Michałem Mendykiem Krzysztof Knittel.
Czy zgadzasz się z tym zdaniem? Uzasadnij swoją wypowiedź w minimum czterech zdaniach. Najbardziej kreatywne odpowiedzi nagrodzimy książką z autografami Krzysztofa Knittla i Michała Mendyka.
Choć Ludomir Różycki – jeden z najważniejszych przedstawicieli Młodej Polski – za życia odnosił spektakularne sukcesy kompozytorskie, to współcześnie jego twórczość rzadko pojawia się w programach koncertowych. O wyjątkowej sztuce warto zatem przypomnieć.
Aleksander Nowak kontynuuje oryginalny cyklu kompozycji dialogujących z nową literaturą polską. Premiera albumu z operą napisaną na podstawie nagrodzonej Nike książki Marcina Wichy „Rzeczy, których nie wyrzuciłem” odbędzie się podczas festiwalu AUKSODRONE w Tychach.
Od czasów Karola Szymanowskiego, jednogłośnie uznawanego za najważniejszego twórcę początku XX wieku, muzyka polska rozwijała się gwałtownie, doświadczając licznych transformacji. W rocznicę urodzin kompozytora na półki księgarń trafia publikacja Muzyka polska po Szymanowskim, stanowiąca ukłon brytyjskiego muzykologa w stronę kultury muzycznej Polski minionego stulecia.
Tej jesieni nowa muzyka polska wybuchnie feerią barw. W październiku czekają nas prawykonania w Białymstoku, Katowicach, Tychach, Krakowie, Radomiu, Częstochowie oraz w Amsterdamie. Oto 9 utworów polskiej muzyki najnowszej, które warto w tym miesiącu usłyszeć.
Przed nami kolejna edycja festiwalu AUKSODRONE. Od 4 do 6 października tyska Mediateka będzie przepełniona muzyką w wykonaniu AUKSO Orkiestry Kameralnej Miasta Tychy pod batutą Marka Mosia oraz znakomitych muzyków znanych ze sceny klasycznej i jazzowej. Nie zabraknie premier, improwizacji i świętowania jubileuszy. Polskie Wydawnictwo Muzyczne jest współorganizatorem festiwalu.
20 września rusza 67. odsłona Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”. Tematem tegorocznej edycji jest przenikanie do muzyki współczesnej muzycznych języków historycznych i zjawisk dźwiękowych przynależących do różnych aktualnych gatunków.
Polskie Wydawnictwo Muzyczne serdecznie zaprasza na kolejną edycję seminarium „Kurs Edytorstwa Muzycznego”. Wyróżniający się podczas spotkań uczestnicy mają szansę na podjęcie współpracy z oficyną. Zajęcia odbywają się online, planowane są też zjazdy stacjonarne. Nabór trwa do 29 września.
Krzysztof Knittel to artysta nieustannie poszukujący – niezależny, eksperymentujący, który podąża własnymi ścieżkami. To człowiek o wielu obliczach, wyraźnych opiniach i bogaty w doświadczenia, którymi dzieli się w rozmowie z Michałem Mendykiem. Jej zapis, pod paradoksalnym tytułem Granice niczego, 19 września br. dołączy do serii Ludzie Świata Muzyki, która ukazuje się nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.
