Aktualności
Instrument miesiąca: gitarowe rekomendacje Wojciecha Gurgula
2024-10-14
Gitara klasyczna to jeden z najpopularniejszych (o ile nie najpopularniejszy) instrument wybierany na pierwszym poziomie kształcenia w polskich szkołach muzycznych. Po jej odmiany – gitarę akustyczną i elektryczną – chętnie i często sięgają także muzycy-amatorzy.
Wojciech Gurgul, gitarzysta, badacz, pedagog, a w latach 2014–2017 redaktor naczelny kwartalnika miłośników gitary klasycznej „Sześć Strun Świata” przygotował wybór utworów z katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, po które – jego zdaniem – warto sięgnąć, grając na gitarze.
Józef Świder, Scherzo na flet i gitarę
W ostatnich latach gitarowy katalog Polskiego Wydawnictwa Muzycznego stopniowo poszerza się o interesujące pozycje solowe i kameralne. Wśród nich znaleźć można prawdziwą kameralną perełkę – uroczą miniaturę fletowo-gitarową Józefa Świdra, skomponowane w 2007 roku Scherzo. Jest to ostatni gitarowy utwór tego śląskiego twórcy, będącego także autorem pierwszej powojennej polskiej kompozycji – Tańca fantastycznego na gitarę solo z 1967 roku. Zgodnie z tytułem znaleźć można w Scherzo i trochę żartu, i trochę groteski, lecz nie zabrakło w nim także nuty o lirycznym odcieniu. Choć pierwszoplanową rolę odgrywa w utworze flet, gitarzysta nie będzie miał okazji się nudzić – pochody równoległych akordów czy bogactwo możliwości artykulacyjnych dostarczą instrumentaliście interesujących wyzwań wykonawczych. Darzę ten utwór szczególnym sentymentem, ponieważ jeszcze jako przewodniczący studenckiego Koła Naukowego Gitarzystów w Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego miałem okazję doprowadzić do jego prawykonania, które miało miejsce 29 stycznia 2014 roku w wykonaniu duetu Katarzyna Sadok (flet) i Rafał Baranowicz (gitara).
Janina Garścia, Obrazki muzyczne dla najmłodszych
Rok szkolny już w pełni, a właśnie wydawnictwem dydaktycznym jest najnowsza publikacja gitarowa Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Połączenie klasyki polskiej literatury pedagogicznej na fortepian – w postaci miniatur Janiny Garści – oraz wieloletniego doświadczenia pedagogicznego Justyny Dawidowicz – małopolskiej gitarzystki, związanej ze szkołą muzyczną w podkrakowskich Świątnikach Górnych – zaowocowały gitarowym opracowaniem Obrazków muzycznych dla najmłodszych op. 21. Jako że gitara to jeden z najpopularniejszych (o ile nie najpopularniejszy) instrument wybierany na pierwszym poziomie kształcenia w polskich szkołach muzycznych, jestem przekonany, że zbiór ten zainteresuje zarówno pedagogów, jak i rodziców, których pociechy rozpoczynają przygodę z instrumentem.
Roman Ryterband, Sonatina na gitarę
Gdy uczeń szkoły muzycznej I stopnia zamieni się już w młodego muzyka, może sięgnąć po przywróconą niedawno gitarowej literaturze solową Sonatinę Romana Ryterbanda. Trzyczęściowe dzieło tego działającego większość artystycznego życia w Ameryce Północnej twórcy powstało jeszcze w 1978 roku, jednak do 2019 roku pozostawało niewydane i praktycznie niewykonywane. Odkrył je na nowo Tomasz Fechner, polski gitarzysta, działający od dekady w Kalifornii. Kolorowe Allegro deciso, Larghetto przywołujące klimat „dawno zapomnianych sag” oraz radosne, energiczne Vivo składają się na tę piękną, neoklasyczną kompozycję w rzadkiej w polskiej literaturze na gitarę formie i stylistyce. Niech doświadczeni muzycy nie poczują się początkiem tego opisu wykluczeni – ta piękna muzyka znaleźć się może w repertuarze każdego koncertującego gitarzysty.
Marek Pasieczny, Barbara Kaszuba, Homenaje a Manuel de Falla. Fantazja na gitarę solo
Dzięki przeprowadzonej przez PWM w 2004 roku drugiej edycji Konkursu Kompozytorskiego im. Tadeusza Ochlewskiego literatura na gitarę wzbogaciła się o dwa wirtuozowskie utwory solowe. Pierwsze miejsce otrzymało wówczas Homenaje a Manuel de Falla Marka Pasiecznego – najpopularniejszego obecnie w świecie polskiego kompozytora-gitarzysty. Dzieło pełne emocji, chwytające za serce, a przy tym doskonale wyzyskujące możliwości tego pięknego instrumentu – nic, tylko grać! Wyróżnienie otrzymała wówczas Fantazja Barbary Kaszuby, koncertowy utwór o bogatej fakturze i artykulacji. Obie kompozycje znaleźć można w publikacji pokonkursowej, po którą sięgnęli już gitarzyści z całego świata, o czym świadczyć może międzynarodowe grono wykonawców Homenaje a Manuel de Falla, którą odnaleźć można, chociażby na YouTubie.
Mikołaj Piotr Górecki, Arioso e furioso op. 39. Koncert na gitarę, orkiestrę smyczkową i perkusję
Połączenie gitary z barwnym zestawem instrumentów perkusyjnych i orkiestry smyczkowej odnaleźć można w koncertowym dyptyku Arioso e furioso op. 39 Mikołaja Piotra Góreckiego. Powstała w latach 2013–2014 kompozycja zamówiona została przez najważniejszy polski festiwal gitarowy – tyską Śląską Jesień Gitarową, jako kolejne już dzieło z serii koncertów gitarowych powstałych dla festiwalu. Tęskna, przejmująca melodia Arioso, z zapadającym na długie miesiące w pamięć motywem granym przez dzwony rurowe i dzwonki orkiestrowe, ustępuje w Furioso miejsca czystej, toccatowej energii. Utwór o niemal filmowym charakterze ma szansę stać się godnym zamiennikiem nieśmiertelnego w polskich filharmoniach Concierto de Aranjuez Joaquína Rodriga.
Aleksander Nowak, Sonata w trzech nastrojach na skrzypce i gitarę
Na koniec niniejszego przeglądu ponownie muzyka kameralna, tym razem autorstwa kompozytora, który w swoim muzycznym życiorysie pochwalić się może wykształceniem w zakresie gry na gitarze. Aleksander Nowak ma w swoim dorobku wiele utworów gitarowych, w tym wyjątkowo barwną, jednoczęściową Sonatę w trzech nastrojach na skrzypce i gitarę. Powstały dla Agaty Szymczewskiej i Łukasza Kuropaczewskiego utwór to blisko 20 minut wirtuozerii ujętej w prawdziwe bogactwo kolorystyczne. Gitara realizuje tu tzw. rozszerzone techniki wykonawcze, jak zaczerpnięte z gitary elektrycznej tapping czy hammering – nie są one jednak celem samym w sobie, a oddają pełen wachlarz emocji i tytułowych nastrojów – od delikatności i skupienia, przez irytację, po niemal ekstatyczność gitarowych riffów w finale utworu. Kompozytor opatrzył utwór krótkim zdaniem: „Nastrój choć ulotny, to przemożny” idealnie podsumowującym także brzmienie gitary – mimo że jej dźwięk jest nietrwały, szybko zanika, to jak żaden instrument potrafi kreować intensywne w swym odbiorze, bogate kolorystycznie emocje.
Wojciech Gurgul, fot. Ilona Liberadzka-Ratusińska
***
Arioso e furioso op. 39. Koncert na gitarę, orkiestrę smyczkową i perkusję Mikołaja Piotra Góreckiego, w wykonaniu Łukasza Kuropaczewskiego i AUKSO Orkiestry Kameralnej Miasta Tychy pod batutą Marka Mosia, będzie można usłyszeć na żywo już 23 października podczas XIX Śląskiej Jesieni Gitarowej.
***
Rekomendowane publikacje pochodzą z katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Możecie je znaleźć w naszym e-sklepie, w księgarni stacjonarnej w Krakowie i dobrych księgarniach muzycznych. W formie elektronicznej szukajcie na www.nkoda.com.
Najczęściej czytane:
Celne i bezkompromisowe komentarze w błyskotliwym stylu, czyli Roman Palester o muzyce, sztuce oraz literaturze. Ostatni tom trylogii „Pisma” trafił na półki księgarń. Zbiór myśli kompozytora i wieloletniego redaktora audycji kulturalnych Radia Wolna Europa to doskonała propozycja dla miłośników sztuki, będąc przyjemną, a równocześnie skłaniającą do refleksji lekturą.
Czy współczesny jazz i XV-wieczna polifonia mogą wypracować wspólny język muzyczny? LAETA MUNDUS to najnowszy album wytwórni ANAKLASIS, który splata ze sobą dwa – z pozoru niemożliwe do pogodzenia – światy, tworząc swoistą harmonię sfer. Premiera płyty połączona z koncertem z cyklu „ANAKLASIS na fali” już 12 grudnia.
Teatr Wielki w Poznaniu zaprasza 22 listopada na prapremierę opery Ślub z muzyką skomponowaną przez Zygmunta Krauze. Spektakl uświetniający 120-lecie urodzin oraz 55. rocznicę śmierci Witolda Gombrowicza, tuż po premierze zostanie zaprezentowany także w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej.
Elīna Garanča 15 listopada podczas otwarcia festiwalu Eufonie wystąpi w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej. Wydarzenie wpisuje się w festiwalowy nurt Wielkich Dzieł, który obejmuje wykonanie ważnych dla polskiej muzyki współczesnej kompozycji Krzysztofa Pendereckiego, Karola Szymanowskiego, Pawła Mykietyna oraz Pawła Szymańskiego i Joanny Wnuk-Nazarowej. Dwa ostatnie koncerty mają szczególnych charakter – jubileuszowy.
Listopadowa INTERAKCJA, piąta w tegorocznym cyklu Spółdzielni Muzycznej Contemporary Ensemble, zabrzmi dziełami twórców uznanych, mających bezsprzecznie swoje miejsce w historii muzyki. Zaproponujemy doświadczenie kameralistycznej claritas Pendereckiego, refleksyjnej brzmieniowej kruchości muzyki Andre oraz polskiej awangardy lat 50., reprezentowanej przez dzieło Góreckiego.
Czteropłytowe wydanie albumu z pieśniami i kompozycjami instrumentalnymi śląskiego mistrza w sprzedaży już od 8 listopada. Wydawcą płyty jest wytwórnia płytowa ANAKLASIS. Premiera albumu odbędzie się 3 grudnia podczas Koncertu specjalnego Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w ramach XII Międzynarodowych Dni Henryka Mikołaja Góreckiego w Filharmonii Śląskiej w Katowicach.
Konkurs pianistyczny „Muzyka z kraju Chopina (ChopinLand)” w Tokio dobiegł końca, a my poznaliśmy grono utalentowanych laureatów. Z japońskimi pianistami spotkaliśmy się przy polskiej muzyce już po raz trzeci. Z dużą satysfakcją obserwujemy nie tylko wzrost zainteresowania konkursem (z roku na rok wzrasta liczba uczestników), ale i repertuarem polskich kompozytorów innych niż Fryderyk Chopin.
Szósta edycja Eufonii otwiera nowy rozdział w historii tego festiwalu. Tegoroczna odsłona to wielkie dzieła, muzyka dawna i współczesna, eksperymenty, transformacje i nowoczesne interpretacje. Po raz pierwszy festiwal wykracza poza Warszawę – koncerty odbędą się w Krakowie, Lusławicach, Lublinie, Katowicach i Dębicy. Polskie Wydawnictwo Muzyczne jest partnerem wydarzenia i współorganizatorem jednego z koncertów.
W tym miesiącu aż 7 różnorodnych utworów zabrzmi po raz pierwszy w Katowicach, Krakowie, Poznaniu i Warszawie. Jest w czym wybierać, gdyż przekrój gatunkowy jest wyjątkowo szeroki – od pełnych rozmachu oper, przez koncertujące dzieła orkiestrowe, po kameralistykę o różnorodnym obliczu i obsadzie.
Ceniony amerykańsko-kanadyjski jazzman Michael Bates ze swoim zespołem Acrobat i z udziałem Lutosławski Quartet wystąpią w Polsce podczas trzech listopadowych koncertów. W programie zabrzmi materiał nagrany przez muzyków na płycie METAMORPHOSES: VARIATIONS ON LUTOSŁAWSKI wydanej nakładem ANAKLASIS w serii REVISIONS.
Artyści z sukcesem prezentowali go już w Lincoln Center oraz Barbès Jazz Club w Nowym Jorku. Jesienią 2024 roku po raz pierwszy będziemy mieli okazję posłuchać ich na żywo w Polsce: 14.11 – Kraków, 15.11 – Lublin, 17.11 – Wrocław.
