PWM

Szukaj
Zaawansowane
Rzeczpospolita Polska
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
biuletyn informacji publicznej

Aktualności

Instrument miesiąca: gitarowe rekomendacje Wojciecha Gurgula

2024-10-14

Gitara klasyczna to jeden z najpopularniejszych (o ile nie najpopularniejszy) instrument wybierany na pierwszym poziomie kształcenia w polskich szkołach muzycznych. Po jej odmiany – gitarę akustyczną i elektryczną – chętnie i często sięgają także muzycy-amatorzy.

 

Wojciech Gurgul, gitarzysta, badacz, pedagog, a w latach 2014–2017 redaktor naczelny kwartalnika miłośników gitary klasycznej „Sześć Strun Świata” przygotował wybór utworów z katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, po które jego zdaniem warto sięgnąć, grając na gitarze.

 

 

Józef Świder, Scherzo na flet i gitarę


W ostatnich latach gitarowy katalog Polskiego Wydawnictwa Muzycznego stopniowo poszerza się o interesujące pozycje solowe i kameralne. Wśród nich znaleźć można prawdziwą kameralną perełkę – uroczą miniaturę fletowo-gitarową Józefa Świdra, skomponowane w 2007 roku Scherzo. Jest to ostatni gitarowy utwór tego śląskiego twórcy, będącego także autorem pierwszej powojennej polskiej kompozycji – Tańca fantastycznego na gitarę solo z 1967 roku. Zgodnie z tytułem znaleźć można w Scherzo i trochę żartu, i trochę groteski, lecz nie zabrakło w nim także nuty o lirycznym odcieniu. Choć pierwszoplanową rolę odgrywa w utworze flet, gitarzysta nie będzie miał okazji się nudzić – pochody równoległych akordów czy bogactwo możliwości artykulacyjnych dostarczą instrumentaliście interesujących wyzwań wykonawczych. Darzę ten utwór szczególnym sentymentem, ponieważ jeszcze jako przewodniczący studenckiego Koła Naukowego Gitarzystów w Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego miałem okazję doprowadzić do jego prawykonania, które miało miejsce 29 stycznia 2014 roku w wykonaniu duetu Katarzyna Sadok (flet) i Rafał Baranowicz (gitara).


Janina Garścia, Obrazki muzyczne dla najmłodszych

Rok szkolny już w pełni, a właśnie wydawnictwem dydaktycznym jest najnowsza publikacja gitarowa Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Połączenie klasyki polskiej literatury pedagogicznej na fortepian – w postaci miniatur Janiny Garści – oraz wieloletniego doświadczenia pedagogicznego Justyny Dawidowicz – małopolskiej gitarzystki, związanej ze szkołą muzyczną w podkrakowskich Świątnikach Górnych – zaowocowały gitarowym opracowaniem Obrazków muzycznych dla najmłodszych op. 21. Jako że gitara to jeden z najpopularniejszych (o ile nie najpopularniejszy) instrument wybierany na pierwszym poziomie kształcenia w polskich szkołach muzycznych, jestem przekonany, że zbiór ten zainteresuje zarówno pedagogów, jak i rodziców, których pociechy rozpoczynają przygodę z instrumentem.



Roman Ryterband, Sonatina na gitarę

Gdy uczeń szkoły muzycznej I stopnia zamieni się już w młodego muzyka, może sięgnąć po przywróconą niedawno gitarowej literaturze solową Sonatinę Romana Ryterbanda. Trzyczęściowe dzieło tego działającego większość artystycznego życia w Ameryce Północnej twórcy powstało jeszcze w 1978 roku, jednak do 2019 roku pozostawało niewydane i praktycznie niewykonywane. Odkrył je na nowo Tomasz Fechner, polski gitarzysta, działający od dekady w Kalifornii. Kolorowe Allegro deciso, Larghetto przywołujące klimat „dawno zapomnianych sag” oraz radosne, energiczne Vivo składają się na tę piękną, neoklasyczną kompozycję w rzadkiej w polskiej literaturze na gitarę formie i stylistyce. Niech doświadczeni muzycy nie poczują się początkiem tego opisu wykluczeni – ta piękna muzyka znaleźć się może w repertuarze każdego koncertującego gitarzysty.


Marek Pasieczny, Barbara Kaszuba, Homenaje a Manuel de Falla. Fantazja na gitarę solo

Dzięki przeprowadzonej przez PWM w 2004 roku drugiej edycji Konkursu Kompozytorskiego im. Tadeusza Ochlewskiego literatura na gitarę wzbogaciła się o dwa wirtuozowskie utwory solowe. Pierwsze miejsce otrzymało wówczas Homenaje a Manuel de Falla Marka Pasiecznego – najpopularniejszego obecnie w świecie polskiego kompozytora-gitarzysty. Dzieło pełne emocji, chwytające za serce, a przy tym doskonale wyzyskujące możliwości tego pięknego instrumentu – nic, tylko grać! Wyróżnienie otrzymała wówczas Fantazja Barbary Kaszuby, koncertowy utwór o bogatej fakturze i artykulacji. Obie kompozycje znaleźć można w publikacji pokonkursowej, po którą sięgnęli już gitarzyści z całego świata, o czym świadczyć może międzynarodowe grono wykonawców Homenaje a Manuel de Falla, którą odnaleźć można, chociażby na YouTubie.

Mikołaj Piotr Górecki, Arioso e furioso op. 39. Koncert na gitarę, orkiestrę smyczkową i perkusję


Połączenie gitary z barwnym zestawem instrumentów perkusyjnych i orkiestry smyczkowej odnaleźć można w koncertowym dyptyku Arioso e furioso op. 39 Mikołaja Piotra Góreckiego. Powstała w latach 2013–2014 kompozycja zamówiona została przez najważniejszy polski festiwal gitarowy – tyską Śląską Jesień Gitarową, jako kolejne już dzieło z serii koncertów gitarowych powstałych dla festiwalu. Tęskna, przejmująca melodia Arioso, z zapadającym na długie miesiące w pamięć motywem granym przez dzwony rurowe i dzwonki orkiestrowe, ustępuje w Furioso miejsca czystej, toccatowej energii. Utwór o niemal filmowym charakterze ma szansę stać się godnym zamiennikiem nieśmiertelnego w polskich filharmoniach Concierto de Aranjuez Joaquína Rodriga.


Aleksander Nowak, Sonata w trzech nastrojach na skrzypce i gitarę

Na koniec niniejszego przeglądu ponownie muzyka kameralna, tym razem autorstwa kompozytora, który w swoim muzycznym życiorysie pochwalić się może wykształceniem w zakresie gry na gitarze. Aleksander Nowak ma w swoim dorobku wiele utworów gitarowych, w tym wyjątkowo barwną, jednoczęściową Sonatę w trzech nastrojach na skrzypce i gitarę. Powstały dla Agaty Szymczewskiej i Łukasza Kuropaczewskiego utwór to blisko 20 minut wirtuozerii ujętej w prawdziwe bogactwo kolorystyczne. Gitara realizuje tu tzw. rozszerzone techniki wykonawcze, jak zaczerpnięte z gitary elektrycznej tapping czy hammering – nie są one jednak celem samym w sobie, a oddają pełen wachlarz emocji i tytułowych nastrojów – od delikatności i skupienia, przez irytację, po niemal ekstatyczność gitarowych riffów w finale utworu. Kompozytor opatrzył utwór krótkim zdaniem: „Nastrój choć ulotny, to przemożny” idealnie podsumowującym także brzmienie gitary – mimo że jej dźwięk jest nietrwały, szybko zanika, to jak żaden instrument potrafi kreować intensywne w swym odbiorze, bogate kolorystycznie emocje.

 

Wojciech Gurgul, fot. Ilona Liberadzka-Ratusińska



***


Arioso e furioso op. 39. Koncert na gitarę, orkiestrę smyczkową i perkusję Mikołaja Piotra Góreckiego, w wykonaniu Łukasza Kuropaczewskiego i AUKSO Orkiestry Kameralnej Miasta Tychy pod batutą Marka Mosia, będzie można usłyszeć na żywo już 23 października podczas XIX Śląskiej Jesieni Gitarowej.

***

Rekomendowane publikacje pochodzą z katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Możecie je znaleźć w naszym e-sklepie, w księgarni stacjonarnej w Krakowie i dobrych księgarniach muzycznych. W formie elektronicznej szukajcie na www.nkoda.com.


 

Najczęściej czytane:

Spóźnione arcydzieło Józefa Elsnera – Historia pewnego utworu

Blisko 400 muzyków i chórzystów, boska interwencja i absolutny triumf kompozytora – prawykonanie oratorium pasyjnego Męka Pana naszego Jezusa Chrystusa w 1838 r. wprost zelektryzowało muzyczną Warszawę. Dzieło to uznaje się za najwybitniejsze osiągnięcie polskiej muzyki religijnej XIX wieku. Dlaczego jednak do premierowego wykonania doszło dopiero w czerwcu, nie zaś – jak zamierzał twórca – w czasie Wielkiego Tygodnia? W kolejnej odsłonie cyklu Historia pewnego utworu przyjrzymy się niedotrzymanym obietnicom i przetrzymanym nutom.

Krzysztof Wołek stypendystą Guggenheim Fellowship

 

Fundacja Pamięci Johna Simona Guggenheima (The John Simon Guggenheim Memorial Foundation) ogłosiła tegorocznych stypendystów Guggenheima – 198 wybitnych osób ze świata nauki i sztuki współczesnej, reprezentujących 53 dyscypliny, wybranych w rygorystycznym procesie aplikacji spośród prawie 3500 kandydatów. Wśród stypendystów, którzy otrzymali grant na realizację swojej działalności, jest Krzysztof Wołek – kompozytor związany z Polskim Wydawnictwem Muzycznym.

Prawykonanie „Écoute” Zygmunta Krauzego na Festiwalu NEO’S w Théâtre de l’Ile Saint-Louis Paul Rey w Paryżu

Écoute na sopran i kwartet smyczkowy jest nową wersją kompozycji Słuchaj na sopran, klarnet, skrzypce, perkusję i fortepian, której prawykonanie odbyło się w grudniu ubiegłego roku w podczas bydgoskiego Festiwalu Art Mintaka. 22 kwietnia dzieło zostanie wykonane po raz pierwszy podczas paryskiego festiwalu, prezentującego najnowszą muzykę europejską.

KOMPOZYTORKA MIESIĄCA: JAGODA SZMYTKA i jej #BiurkoKompozytorki

Jagoda Szmytka jest kompozytorką, artystką i badaczką artystyczną. Muzykę łączy ze sztukami pięknymi i głęboką refleksją z zakresu takich dziedzin humanistyki, jak filozofia, estetyka czy historia sztuki. W katalogu jej twórczości znajdziemy m.in. dzieła solowe, utwory pisane na amplifikowane zespoły kameralne, instalacje performatywne, a także kompozycje wpisujące się w konwencję teatru muzycznego. W kwietniu, jako nasza Kompozytorka Miesiąca, odkrywa przed nami tajemnice procesu twórczego i zaprasza w gościnne progi swojej pracowni kompozytorskiej.

Najpiękniejsze Książki 2024 – trzy nominacje dla PWM

Aż trzy publikacje książkowe wydane przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne w minionym roku zostały nominowane w konkursie PTWK Najpiękniejsze Książki Roku 2024. Jury doceniło pozycje: Muzyka Polska po Szymanowskim Adriana Thomasa, Estetyka muzyki Rogera Scrutona oraz Karnawał zwierząt Piotra Kamińskiego.

Kompozytor oświecony. Poznaj Jeana-Philippe’a Rameau

Jean-Philippe Rameau (1683-1764) wzbudzał wiele emocji. Wywarł nieoceniony wpływ na bieg historii i teorii muzyki, a jego spojrzenie na zasady rządzące kompozycją było – jak na XVIII wiek – innowacyjne. Postać francuskiego muzyka o wszechstronnych zainteresowaniach i oświeceniowym umyśle przybliża Christophe Rousset w najnowszej Małej Monografii wydanej przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne. Premiera książki już dziś. 

Taniec motyla, kwiaty pomarańczy i festiwal pianistycznych duetów. Kwietniowe prawykonania dzieł z katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego

Natura, budząca się znów do życia feerią barw i zapachów, przynosi nam także nowe, wiosenne bogactwo dźwięków i muzycznych inspiracji. Kwiecień witamy prawykonaniami dwóch dzieł z katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego: Karatachi no Hana Marcela Chyrzyńskiego we Wrocławiu i SurVanTutti Hanny Kulenty w Krakowie.

Międzynarodowy Konkurs Kompozytorski „ŻEROMSKI 2025”. Termin nadsyłania partytur: 20 listopada 2025 roku

Filharmonia Świętokrzyska im. Oskara Kolberga w Kielcach ogłasza konkurs kompozytorski na utwór symfoniczny inspirowany nowelą Stefana Żeromskiego „Puszcza jodłowa”, a w szczególności jednym z zawartych w niej wątków: historycznym, przyrodniczym lub magicznym. Konkurs wpisuje się w Rok Stefana Żeromskiego – 20 listopada 2025 minie bowiem setna rocznica śmierci pisarza.

Fryderyki 2025 rozdane. Trzy statuetki dla ANAKLASIS

Podczas Gali Muzyki Klasycznej, która odbyła się w 30 marca w siedzibie Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, poznaliśmy laureatów Fryderyków – najważniejszych polskich nagród fonograficznych, przyznanych w dwunastu kategoriach. ANAKLASIS, marka prężnie działającą pod auspicjami Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, została uhonorowana aż trzema statuetkami.

Kwartet smyczkowy op. 20 Józefa Kofflera odnaleziony w Royal College of Music w Londynie

Józef Koffler uznawany dziś za „pierwszego polskiego dodekafonistę” będzie bohaterem spotkania organizowanego przez Związek Kompozytorów Polskich, które zwieńczy prawykonanie odnalezionego po dziewięćdziesięciu latach od powstania Kwartetu smyczkowego op. 20.