2024-10-18

XIX Międzynarodowy Festiwal Śląska Jesień Gitarowa, który rozpocznie się w Tychach 20 października, będzie wielkim świętem muzyki na najwyższym poziomie artystycznym i o wyjątkowym rozmachu. To wyjątkowa okazja, by odkryć nieznane oblicza gitary, ukazane w nowych utworach współczesnych kompozytorów, a także w nietypowych konfiguracjach instrumentalnych.
 

Zestawienie utworów przeznaczonych na ten instrument, które łączą naszą Oficynę ze Śląską Jesienią Gitarową przygotował dla nas Marek Nosal – gitarzysta i pedagog, od 2015 roku dyrektor artystyczny tego Festiwalu oraz Konkursu im. Jana Edmunda Jurkowskiego w Tychach. Wśród rekomendacji znajdziecie zarówno utwory, które już w przyszłym tygodniu zabrzmią na Śląsku, jak i propozycje pedagogiczne, po które warto sięgnąć.

Aleksander Nowak, Koncert na gitarę w stroju osobliwym i orkiestrę kameralną

W związku z premierą Koncertu epizodycznego na gitarę, perkusję i orkiestrę smyczkową Aleksandra Nowaka, która będzie miała miejsce podczas tegorocznego festiwalu Śląska Jesień Gitarowa z udziałem Łukasza Kuropaczewskiego i AUKSO Orkiestry Kameralnej Miasta Tychy pod dyrekcją Marka Mosia, warto przypomnieć pierwszą tego typu kompozycję autorstwa tegoż kompozytora, mianowicie Koncert na gitarę w stroju osobliwym i orkiestrę kameralną z roku 2012. Utwór powstał również na zamówienie tyskiego festiwalu i został tam prawykonany przez orkiestrę AUKSO pod batutą swego szefa, natomiast w partii solowej miałem zaszczyt i przyjemność wystąpić osobiście. Utwór spotkał się z bardzo dobrym przyjęciem, nagranie live pierwszego wykonania opublikowane zostało na festiwalowym albumie CD „Śląska Jesień Gitarowa 2012”.

Tytułowa osobliwość to użycie w stroju gitary ćwierćtonów, co wiąże się z zamysłem kompozytora, aby myśli tematyczne zbudować z przeciwstawnych sobie, harmonicznie odległych materii dźwiękowych – jednej bardziej tradycyjnej, konsonansowej, drugiej dysonującej, wykorzystującej właśnie ćwierćtony. W kompozycji nie brak też odniesień do różnych muzycznych gatunków, w tym jazzu. Wszystko to czyni Koncert utworem kolorowym, intrygującym, zdecydowanie wartym poznania.
 

Joanna Wnuk-Nazarowa, Morze Śródziemne, żegnaj. Próba rekonstrukcji na 2 gitary i orkiestrę kameralną

Poznanie tej kompozycji było dla mnie niespodziewanym odkryciem w polskim repertuarze gitarowym czegoś nieznanego, a bardzo interesującego. Gdy dwa lata temu zostaliśmy z gitarzystą Jakubem Morozińskim zaproszeni do wykonania tego utworu w Filharmonii Śląskiej, czuliśmy ekscytację charakterystyczną dla spotkania z utworem nowym (utwór powstał w 1986 roku, ale nie był dotąd nagrany) i wymagającym szczególnej kreatywności, musieliśmy np. ustalić techniczne sposoby wykonania pewnych efektów brzmieniowych, a także specyficzne metody ich ćwiczenia w duecie. Praca nad utworem przyniosła nam wiele satysfakcji, został on również bardzo dobrze odebrany podczas koncertu. Kompozycja jest efektowna i atrakcyjna dla słuchaczy, m.in. dzięki elementom wirtuozowskim oraz odniesieniom do muzyki włoskiej, hiszpańskiej i greckiej. Można się o tym przekonać dzięki płycie CD JOANNA WNUK-NAZAROWA - IL TEMPO PASSA, na której znajduje się nagranie dokonane w grudniu zeszłego roku przeze mnie wspólnie z Jakubem Morozińskim, Śląską Orkiestrą Kameralną pod dyrekcją Yaroslava Shemeta.

 

fot. Aleksandra Lenard

Mikołaj Piotr Górecki, Arioso e furioso op. 39. Koncert na gitarę, orkiestrę smyczkową i perkusję

To także kompozycja, której powstanie i prawykonanie miałem okazję obserwować, gdyż została ona napisana na zamówienie festiwalu Śląska Jesień Gitarowa w roku 2014 i tam zaprezentowana po raz pierwszy z udziałem gitarzysty Łukasza Kuropaczewskiego i AUKSO Orkiestry Kameralnej Miasta Tychy pod niezrównaną dyrekcją maestro Marka Mosia. Utwór miał później wiele wykonań i nagrań, co samo w sobie może świadczyć o jego atrakcyjności dla wykonawców i publiczności. Osobiście również uważam, że jest to bardzo udana pozycja w repertuarze na gitarę i smyczki, i mam też nadzieję, że Mikołaj Górecki obdaruje nasze gitarowe środowisko jeszcze niejedną kompozycją.


Isaac Albéniz, Asturias op. 47

Jeden z największych przebojów gitarowych i jeden z tych utworów, dla których wielu młodym gitarzystom – i ja kiedyś należałem do tej grupy – po prostu chce się ćwiczyć na instrumencie. Wydanie Polskiego Wydawnictwa Muzycznego to opracowanie prof. Aliny Gruszki, osoby o nieocenionych zasługach dla polskiego środowiska gitarowego, a dla mnie osobiście wyjątkowej postaci – mojej Pani Profesor, pod której okiem kształciłem się przez osiem lat. Także z tych względów to dla mnie edycja szczególna godna wyróżnienia i polecenia.


Francisco Tárrega, Preludia i mazurki, zeszyt 1 i 2

Nie ma bardziej wdzięcznego repertuaru dla poznania bogactwa gitarowych niuansów barwowych i artykulacyjnych niż muzyka Francisco Tárregi, chyba że Fernando Sora. Tárrega doskonale znał możliwości gitary i z wielkim smakiem potrafił je wykorzystać w kompozycjach o szlachetnej prostocie i urokliwym blasku. To repertuar, który wykonywać można przez całe życie - od lat szkolnych po najbardziej dojrzałe - zawsze odkrywając coś nowego.


Stanisław Mroński, Łatwe utwory, zeszyt 1 i 2

W ostatnich dekadach polskie środowisko gitarowe zyskało wielu nowych twórców piszących na gitarę utwory przeznaczone dla uczniów szkół muzycznych obu stopni. To zjawisko wszystkim nam przynosi wiele radości i satysfakcji. Myślę jednak, że ciesząc się nowym, co rok znacznie wzbogacanym gitarowym repertuarem dydaktycznym, nie powinniśmy zapominać o wartościowych pozycjach tego typu, które pozostawiły nam poprzednie pokolenia kompozytorów. Takim twórcą, którego z pewnością należy ocalić od zapomnienia, jest Stanisław Mroński.

Dwa zeszyty Łatwych utworów przynoszą 33 miniatury, charakteryzujące się prostotą, wdziękiem i komunikatywnością, a także bardzo dobrym warsztatem kompozytorskim. Jednocześnie pozwalają one w przystępnej formie poznać tak istotne muzyczne zjawiska jak np. polifonia czy imitacja, a także stawiają przed młodym wykonawcą różnorodne, ale zawsze klarowne i konkretne, zadania wykonawcze. Jednym słowem Łatwe utwory Mrońskiego łączą przyjemne z pożytecznym.

***

Od 20-27 października gitara zabrzmi w różnorodnych zestawieniach: solo, w duecie, kwartecie, w połączeniu ze śpiewem i innymi instrumentami, a także jako instrument solowy z orkiestrą.Artyści światowej klasy, wirtuozi gitary klasycznej, brazylijskiej, jazzowej i flamenco, ukażą gitarę jako instrument uniwersalny, wykorzystywany w różnych stylach, w muzyce historycznej i współczesnej, poważnej i rozrywkowej. Natomiast dla wszystkich chcących wniknąć w tajniki gry na gitarze,Organizatorzy Śląskiej Jesieni Gitarowej przygotowali rozległą ofertę edukacyjna w postaci lekcji mistrzowskich, wykładów i wystaw. Z programem festiwalu można zapoznać się na stronie www.guitara.tychy.pl. Polskie Wydawnictwo Muzyczne jest partnerem wydarzenia.

***

Rekomendowane publikacje pochodzą z katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Możecie je znaleźć w naszym e-sklepie, w księgarni stacjonarnej w Krakowie i dobrych księgarniach muzycznych. W formie elektronicznej szukajcie na www.nkoda.com.

Marka Nosala usłyszycie na albumie IL TEMPO PASSA – JOANNA WNUK-NAZAROWA, wydanym przez ANAKLASIS w serii PORTRAITS.