Aktualności
Jak zatrzymano dźwięki? O początkach polskiej fonografii
2024-11-28
Dźwięk to zjawisko fascynujące. Kiedy wybrzmi, natychmiast ulatuje. Przez tysiące lat podejmowano próby jego uchwycenia, jednak dopiero wynaleziony przez Edisona w XIX wieku fonograf przyniósł upragniony sukces. Co wydarzyło się dalej? Jak wyglądały narodziny fonografii w Polsce? Co nagrywano i jaką aparaturą? Na te pytania (i wiele innych) odpowiada Katarzyna Janczewska-Sołomko w książce Zatrzymane dźwięki. Fonografia polska do 1918 roku. Publikacja już w sprzedaży.
Opatentowany w 1878 roku fonograf z początku budził podziw i ciekawość, ale też niedowierzanie – niejednokrotnie próbowano odnaleźć ukrytego w maszynie artystę lub brzuchomówcę. Stopniowo stawał się jednak przedmiotem rozrywki zarówno w miejscach publicznych, jak i w domach prywatnych, a wraz z postępem technologicznym, dostrzeżono jego wartość jako nośnik dzieł muzycznych i nowy sposób na obcowanie ze sztuką.
W obecnej rzeczywistości nieustannie otaczają nas dźwięki płynące z radia, telewizji, komputera, aparatury odtwarzającej – w domu, w galeriach handlowych, samolotach, samochodach, kinach, w lokalach rozrywkowych, na dyskotekach i w wielu innych miejscach. Trudno już sobie wyobrazić świat ciszy, wzbogacany jedynie muzyką graną lub śpiewaną na żywo. Świat dźwięków przekazywany nam przez niewidzialnych (najczęściej) wykonawców tworzy dział naszej kultury, czy wręcz naszej egzystencji, zwany fonografią. Słuchając nagranej muzyki czy głosu aktora lub tańcząc w takt emitowanego utworu, często nie uświadamiamy sobie, jak ciekawą drogę przeszła ta dziedzina.
Fragment książki
Książka nie tylko dla audiofilów
Katarzyna Janczewska-Sołomko w swojej publikacji opowiada historię polskiej fonografii nie tylko ze znawstwem, ale i z pasją entuzjasty starych nagrań. Przeprowadza czytelnika przez meandry technologicznej nomenklatury w sposób czytelny i przystępny, dzięki czemu książka z łatwością posłuży za prowadzący do świata „zatrzymanych dźwięków” portal.
Zatrzymane dźwięki to prawdziwa skarbnica wiedzy, bowiem autorka podchodzi do tematu kompleksowo, obrazując tekst licznymi ciekawostkami. Odkrywa przed czytelnikiem karty historii fonografii w Polsce i na świecie, zdradza tajniki pierwszych nagrań oraz przyrządów i mechanizmów, dzięki którym rejestrowano i odtwarzano dźwięk, przedstawia repertuar, który zdobył popularność na terenach polskich oraz artystów z nim związanych. Autorka poszukuje także kolekcjonerskich rarytasów: pierwszych wałków, rolek i płyt, porusza enigmatyczny temat prawa autorskiego i ukazuje źródłowe dokumenty – archiwalne projekty czy reklamy. To wszystko składa się w pełną szczegółów panoramę, w której każdy odnajdzie fragment dla siebie.
Najnowszą książkę Katarzyny Janczewskiej-Sołomko można znaleźć w stacjonarnej księgarni PWM, księgarniach internetowych: pwm.sklep.pl, empik.com, alenuty.pl, liber.pl oraz dobrych księgarniach muzycznych w całym kraju.
O autorce:
Katarzyna Janczewska-Sołomko – muzykolog, doktor nauk humanistycznych, wieloletni pedagog, wizytator i metodyk szkolnictwa muzycznego, pracownik naukowo-badawczy Biblioteki Narodowej w Warszawie. Autorka Leksykonu polskich muzyków pedagogów urodzonych po 31 grudnia 1879 roku (2013), Dyskografii Karola Szymanowskiego (2016) oraz pionierskich monografii: Archiwa dźwiękowe w Polsce – kolekcje, popularyzacja, rekonstrukcja (2019), Dyskopedia poloników do roku 1918 (2002) i licznych artykułów na temat fonografii, także wystaw i referatów wygłaszanych na krajowych i międzynarodowych konferencjach naukowych. Wiceprezes i przewodnicząca Stałej Komisji ds. Pedagogiki Muzycznej Zarządu Głównego Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków, przewodnicząca Sekcji Fonotek Zarządu Głównego Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, członek Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego. Odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej oraz srebrnym medalem Zasłużony Kulturze – Gloria Artis.
Najczęściej czytane:
Polska muzyka współczesna to żywe świadectwo budowania kulturalnego dziedzictwa, twórczość różnorodna, ciekawa, innowacyjna, niezwykle potrzebna w rozwoju estetycznym najmłodszych i wartościowa w poszerzaniu muzycznych horyzontów. Dlatego Polskie Wydawnictwo Muzyczne w roku 80-lecia istnienia postanowiło zainicjować nową serię nutową – „Kompozytorzy Młodym”.
Liryka wokalna Zygmunta Mycielskiego - kompozytora, pisarza i intelektualisty, napisana do wierszy między innymi Cypriana Kamila Norwida, Jarosława Iwaszkiewicza, Czesława Miłosza i Zbigniewa Herberta po raz pierwszy w komplecie, na dwóch płytach. Pieśni wykonują: Joanna Freszel, Bartłomiej Kominek, Tomasz Konieczny i Lech Napierała. Od dziś album dostępny jest w serwisach streamingowych i w najlepszych sklepach muzycznych.
Cykl, w którym zaglądamy do pracowni kompozytorów związanych z naszym Wydawcnictwem i sprawdzamy, co trzymają na swoich biurkach, zamyka jedna z najważniejszych postaci polskiej muzyki — Elżbieta Sikora. Kompozytorka tworzy muzykę elektroakustyczną, symfoniczną, kameralną, instrumentalną, wokalno-instrumentalną, filmową, teatralną, baletową, a także operową. Jej utwory były wykonywane na wielu prestiżowych festiwalach w Polsce i za granicą.
Polskie Wydawnictwo Muzyczne przedstawiło swoją działalność podczas konferencji Instytutu Polskiego w Rzymie pt. „Musica e Memoria: 1945-2025. Tra reminiscenze e nuove prospettive/Muzyka i pamięć 1945-2025. Reminiscencje i nowe perspektywy”.
Dziś, 2 grudnia, rozpoczyna się osiemnasta odsłona jednego z najbardziej prestiżowych europejskich konkursów dyrygenckich: Donatella Flick – London Symphony Orchestra Conducting Competition. W bogatym przekroju repertuarowym jako utwór obowiązkowy znalazł się także Koncert na orkiestrę smyczkową Grażyny Bacewicz.
3 miasta, blisko 40 wydarzeń, koncertów, spotkań i warsztatów edukacyjnych, ponad 800 wykonawców, dzieła 38 kompozytorów związanych z PWM, 1 statuetka „Koryfeusz Muzyki Polskiej” oraz tysiące melomanów w salach koncertowych, miejskiej sonosferze i na radiowej antenie. Polskie Wydawnictwo Muzyczne uczciło 80-lecie swojej działalności wyjątkowym cyklem „Muzyczne spotkania”. Całoroczne obchody jubileuszu Oficyny zwieńczył uroczysty koncert w Filharmonii Krakowskiej z udziałem Laureatki IV Nagrody XIX Konkursu Chopinowskiego Tianyao Lyu.
Refleksje i mistyka nad różnymi obszarami życia to wątki towarzyszące utworom, których prawykonania odbędą się w grudniu. Nowych dzieł kompozytorów współpracujących z Polskim Wydawnictwem Muzycznym będzie można posłuchać w Katowicach oraz Bydgoszczy.
Już 7 grudnia w Studiu S1 w Warszawie specjalnym koncertem swoje osiemdziesiąte urodziny będzie obchodził „Ruch Muzyczny” – najstarsze czasopismo o muzyce klasycznej w Polsce. W programie znajdą się m.in. kompozycje dawnych, legendarnych redaktorów naczelnych – Stefana Kisielewskiego i Zygmunta Mycielskiego
Dziedzictwo muzyczne w nowym formacie — prezentacja portalu Polska Biblioteka Muzyczna podczas XVI Ogólnopolskiej Konferencji Bibliotekarzy Muzycznych pod hasłem "Muzykalia w zmieniającym się otoczeniu bibliotecznym – integracja, współpraca, harmonia".
Z okazji jubileuszu 80-lecia Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, zasłużeni pracownicy Oficyny oraz związani z nią autorzy i przedstawiciele polskiego środowiska muzycznego zostali uhonorowani odznaczeniami państwowymi. Samo wydawnictwo otrzymało też Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
