2021-12-16

Po pełnym nieoczekiwanych wyzwań 2020 roku przez ostatnie 12 miesięcy kultura szukała nie tylko nowych, cyfrowych dróg dotarcia do odbiorców, ale wykorzystywała szanse na spotkanie z melomanami w salach koncertowych. Polskie Wydawnictwo Muzyczne wspierało działania artystów-solistów, zespołów i orkiestr, angażując się w podejmowane inicjatywy, wykonania i premiery utworów polskich kompozytorów. Był to też rok świętowania jubileuszu 75-lecia Oficyny. Zobaczcie, jak działało Polskie Wydawnictwo Muzyczne w 2021 roku.
 

75 lat muzyki zapisanej w nutach, czyli urodziny Polskiego Wydawnictwa Muzycznego

W kończącym się roku nie zabrakło wydarzeń związanych z obchodami 75-lecia działalności Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Do katalogu ANAKLASIS trafiła płyta GREAT ENCOUNTERS w formatach CD i LP o znamiennym numerze ANA 075. Znalazły się na niej reinterpretacje utworów Fryderyka Chopina, Henryka Wieniawskiego, Stanisława Moniuszki, Ignacego Jana Paderewskiego i Karola Szymanowskiego – pięciu kompozytorów, którzy nie tylko odważnie patrzyli w przyszłość, ale też są filarami katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Ze spuścizną Wielkich Mistrzów zmierzyli się znakomici przedstawiciele muzyki klasycznej, jazzowej i rozrywkowej: Adam Bałdych, Krzysztof Herdzin, Adam Pierończyk i Adam Sztaba. Intrygujący materiał zarejestrowany na płycie stał się podstawą koncertu zrealizowanego przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne i Program 2 Polskiego Radia, który odbył się online 6 czerwca, a także współorganizowanego z KBF-em i Centrum Kongresowym ICE Kraków koncertu „Wielkie spotkania” z muzyką na żywo, 13 października.



Z okazji jubileuszu PWM zdradziło także sekrety dotyczące drogi, którą przebyło ponad 14 tysięcy publikacji z katalogu Wydawnictwa. Kolejne kroki, które prowadzą od zapisanych w rękopisach idei kompozytorskich do pulpitów muzyków na całym świecie, mogli prześledzić spacerowicze w Warszawie i Krakowie dzięki jubileuszowej wystawie eksponowanej na Krakowskim Przedmieściu, przed Galerią Kordegarda w Warszawie, oraz na placu przy ul. Powiśle 11 w Krakowie. To była wyjątkowa okazja do nieskrępowanego zajrzenia do muzycznej kuchni, dowiedzenia się więcej o ludziach zaangażowanych w powstanie publikacji nutowych: kompozytorach, autorach tekstu, redaktorach, grafikach, promotorach, marketingowcach, prawnikach. Współorganizatorem wystawy było Narodowe Centrum Kultury, Galeria Kordegarda.


Nagrody i wyróżnienia

Działalność Polskiego Wydawnictwa Muzycznego została także doceniona i nagrodzona. W listopadzie dyrektor – redaktor naczelny PWM dr Daniel Cichy odebrał z rąk marszałka Witolda Kozłowskiego oraz przewodniczącego Sejmiku Województwa Małopolskiego prof.. Jana Tadeusza Dudy Brązowy Medal Honorowy za Zasługi dla Województwa Małopolskiego.

W mijającym roku wyróżniono również związanych z Oficyną kompozytorów i autorów. PWM świętowało podczas gali wręczenia Koryfeuszy Muzyki Polskiej. Statuetkę w kategorii „Osobowość roku” odebrał związany z Wydawnictwem kompozytor Aleksander Nowak „za szereg prawykonań w sezonie artystycznym 2020/2021, ze szczególnym uwzględnieniem prawykonania utworu lo firgai. Maska przez Klangforum Wien i Agatę Zubel w Wiedniu”, a „Wydarzeniem roku” ogłoszono książkę dr Danuty Gwizdalanki Uwodziciel. Rzecz o Karolu Szymanowskim, która została wydana wiosną nakładem PWM i już doczekała się kilku wznowień.


Fot. Filip Błażejowski / Narodowy Instytut Muzyki i Tańca

Ważną nagrodą było także dostrzeżenie Polskiej Biblioteki Muzycznej. Realizowany przez rozbudowany zespół projekt zwyciężył w kategorii „Edukacja” w plebiscycie „Historyczne Wydarzenie Roku 2020”. Zwycięstwo jest tym większym wyróżnieniem, że ostatecznego wyboru dokonują internauci na drodze ogólnodostępnego oceniania. Do tegorocznej edycji zgłoszono niemal 200 projektów polskich i zagranicznych, co zwiększa prestiż nagrodzonych przedsięwzięć.

Wyróżnienia otrzymały także płyty ANAKLASIS. Zdecydowanie największym z nich była nagroda muzyczna Fryderyk w kategorii „Album Roku Muzyka Oratoryjna i Operowa” dla albumu ahat-īli – siostra bogów Aleksandra Nowaka z librettem Olgi Tokarczuk.

Warto także wspomnieć Nagrodę Wielkiego Redaktora przyznaną red. Teresie Chylińskiej, wieloletniej współpracowniczce i autorce Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. To wyróżnienie, ustanowione w 2018 roku, to pierwsza nagroda w Polsce dla niedocenianego, a tak ważnego i wyjątkowo trudnego zawodu, jakim jest redaktor wydawniczy.


Dziedzictwo Muzyki Polskiej

W ramach wieloletniego programu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej” prowadzonego wspólnie z Narodowym Instytutem Fryderyka Chopina katalog PWM zasiliły 54 nowe publikacje: wydania źródłowo-krytyczne i wykonawcze dzieł kompozytorów polskich XVIII i XIX wieku oraz poświęcone im książki. Wśród PWM-owych nowości znalazły się materiały nutowe i orkiestrowe utworów znanych twórców, takich jaki Władysław Żeleński, Karol Kurpiński czy Ignacy Feliks Dobrzyński, ale też mniej rozpoznawanych kompozytorów wartych odkrycia, do których należy choćby Franciszek Mirecki.

Świętowanie przyszłorocznej 140. rocznicy urodzin Karola Szymanowskiego zaczęło się dla nas już w tym roku. Ważnym wydarzeniem dla miłośników jego muzyki była nowa wersja w pełni zorkiestrowanych przez Brunona Dozzę Sześciu pieśni księżniczki z baśni op. 31 Karola Szymanowskiego, które trafiły do katalogu PWM. Pieśni jako cały cykl znane były do tej pory w wersji fortepianowej, wersja orkiestrowa powstała w 1933 roku i dotyczy tylko trzech utworów (z sześciu). Po raz pierwszy od czasów Szymanowskiego zabrzmiała także jego II Symfonia w swojej pierwotnej wersji, z usuniętymi w późniejszych latach przez kompozytora dwiema wariacjami z drugiej części. Wykonali ją muzycy – a jakże! – Filharmonii Krakowskiej im. Karola Szymanowskiego podczas koncertów w swojej siedzibie oraz w Studiu Koncertowym Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego. To dopiero przedbiegi w wydarzeniach planowanych na rocznicę urodzin Szymanowskiego!

W ramach DMP nie zabrakło także przedsięwzięć edukacyjnych. Po raz kolejny zainteresowani tajnikami przygotowywania materiałów nutowych oraz pracą z muzycznymi źródłami uczestniczyli w Seminarium Edytorstwa Muzycznego. Kurs wykształcił kolejnych korektorów i redaktorów, którzy podjęli współpracę z Polskim Wydawnictwem Muzycznym.


Prawykonania i życie koncertowe

2019 rok był pełen utrudnień, które dotknęły życie koncertowe. Choć wciąż wiele wydarzeń odbywa się tylko w sieci, w kończącym się roku mogliśmy być świadkami blisko 50 prawykonań utworów z katalogu PWM i obcować z muzyką na żywo. Jednymi z najważniejszych wydarzeń były premiery utworów inspirowanych twórczością Stanisława Lema, którego 100-lecie urodzin obchodziliśmy w tym roku. Za nawiązującą do jego twórczości lo firgai. Maskę i premierę utworu w Wiedniu Alek Nowak otrzymał Koryfeusza Muzyki Polskiej w kategorii „Osobowość roku”.


Fot. Marek Korneluk / fotografia dzięki uprzejmości Opery Krakowskiej 

Wyjątkowym wydarzeniem była także premiera opery Wanda Joanny Wnuk-Nazarowej na Wawelu, uświetniająca 200. rocznicę urodzin Cypriana Kamila Norwida. Utwór, oparty na dramacie wieszcza, jest drugą po Vandzie Antonina Dvořáka ukończoną i wystawioną operą poświęconą tematyce legendarnej polskiej władczyni. To też pierwsza opera w katalogu Joanny Wnuk-Nazarowej – unikatowe na skalę światową dzieło muzyczne adaptujące tekst Norwida do warunków scenicznego wykonania operowego. Premiera Wandy była jednym z najważniejszych wydarzeń Roku Norwida wspartych finansowo przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W jej wystawienie zaangażował się szereg instytucji: organizatorami, oprócz Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, była Opera Krakowska, Zamek Królewski na Wawelu i Program 2 Polskiego Radia, partnerami – Narodowy Instytut Muzyki i Tańca oraz Krakowskie Biuro Festiwalowe.


Nuty

Trzonem działalności PWM-u jest publikacja nut i produkcja materiałów wykonawczych. W 2021 roku katalog Oficyny uzupełniło blisko 100 pozycji nutowych, pojawiły się także nowe pozycje podręcznikowe. Na szczególną uwagę zasługuje trzytomowa Muzyka Skalnego Podhala Krzysztofa Trebuni-Tutki – jeden z bestsellerów Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. W tej przepięknie ilustrowanej i kipiącej merytoryczną wiedzą 3-tomowej publikacji autor zebrał pieśni, które od pokoleń przekazywane były drogą ustną, śpiewane i grane w góralskich domach, jednak nigdy wcześniej nie zostały zapisane w takim kształcie. Zebrane są tutaj zagadnienia teoretyczne, przedstawiony jest przekrój repertuaru (część I), omówione zapisy palcowe, dzięki którym naukę gry może rozpocząć każdy entuzjasta muzyki podhalańskiej (część II), oraz zapis nutowy, przeznaczony dla osób zaawansowanych w grze (część III). Dodatkową pomoc w nauce stanowią również przygotowane na potrzeby tej publikacji nagrania – do bezpłatnego pobrania dla wszystkich użytkowników podręcznika.


Fot. Martyna Szulakiewicz / PWM

Na polski rynek edukacji muzycznej zawitał także podręcznik dla najmłodszych. Szkoła gry na fortepianie Lang Langa jest nieocenionym wsparciem dla adeptów gry na klawiszach. Metoda, którą proponuje Lang Lang, polega na uczeniu poprzez zabawę. Język książeczek jest dopasowany do percepcji dzieci, a bezpośredni styl odbiega od tradycyjnej narracji typowego podręcznika. Główny bohater staje się wesołym przewodnikiem i kolegą uczącego się grać dziecka.

Ważnym wydarzeniem były także pierwsze wydania utworów Grażyny Bacewicz i Witolda Szalonka. Do sprzedaży nakładem PWM-u w tym roku trafiły Legenda, Scherzo, Partita [młodzieńcza] i I Sonata Grażyny Bacewicz w opracowaniu znakomitej skrzypaczki i doświadczonej pedagog Agaty Szymczewskiej oraz Kwartet smyczkowy [młodzieńczy] i Quatuor (a cordes) wybitnej polskiej kompozytorki przygotowane do wydania przez muzyków Royal String Quartet. Po raz pierwszy wydana została także Symfonia rytuałów Szalonka – utwór pisany przez kompozytora w latach 1991–96.


Słowem o muzyce, czyli nowe pozycje książkowe

Katalog książkowy PWM-u zasiliło w tym roku ponad 20 książek w formie papierowej i cyfrowej. Nie zabrakło pozycji zaskakujących, zyskujących rozgłos i miano bestsellerów. Do sprzedaży trafiła długo wyczekiwana Muzyka w zamku niebios Johna Eliota Gardinera w tłumaczeniu Katarzyny Matwiejczuk. Książka ta we wciągający sposób ukazuje Jana Sebastiana Bacha – jednego z twórców najważniejszych, ale też o najbardziej enigmatycznym życiu prywatnym – jako kompozytora i człowieka. PWM otworzyło także serię Małe Monografie, skierowaną do wszystkich miłośników kultury, którzy o kompozytorach chcieliby dowiedzieć się czegoś więcej, a jednak nie czują się na siłach, by przebrnąć przez wypełnione naukową terminologią opasłe publikacje. Dotychczas w serii ukazały się słowne portrety Witolda Lutosławskiego, Pawła Szymańskiego, Grażyny Bacewicz, Romana Palestra, a także Hectora Berlioza. Oficyna ogłosiła konkurs na napisanie monografii Ignacego Jana Paderewskiego, który rozstrzygnie się w przyszłym roku.



Jedna z książek wydanych w kończącym się roku była też prezentem jubileuszowym dla Zygmunta Krauze, który obchodzi 60-lecie pracy twórczej. Wywiad o niczym, czyli rozmowa Michała Mendyka z Zygmuntem Krauzem, to wspomnienia jednego z najważniejszych polskich twórców na niespełna 150 stronach.


ANAKLASIS: 8 nowych płyt z nową muzyką

Młoda, bo zaledwie dwuletnia wytwórnia płytowa może już teraz pochwalić się imponująco obszernym katalogiem złożonym z aż dwudziestu czterech płyt. Entuzjastycznie przyjęta przez branżę i melomanów marka fonograficzna Polskiego Wydawnictwa Muzycznego przez ostatni rok wzbogaciła się o 8 albumów, w tym aż dwa czarne krążki. ANAKLASIS na swoim koncie ma także najważniejszą polską nagrodę fonograficzną, Fryderyka 2021, za ahat-īli – siostrę bogów Alka Nowaka wydaną w serii IMAGES, a więc w formacie audio-wideo. Warto wspomnieć niektóre tegoroczne publikacje wytwórni PWM-u.


Fot. Paweł Stelmach / PWM

Zieloną barwę SOUNDS w drugim roku istnienia marki przyjęły kobiety: na płycie POLISH HEROINES OF MUSIC (ANA 014) znalazły się kompozycje Elżbiety Sikory, Hanny Kulenty, Grażyny Bacewicz i Agaty Zubel w wykonaniu Orchestre Pasdeloup pod przewodnictwem nagradzanej Marzeny Diakun. Silną kobiecą grupę serii SOUNDS przejrzystym brzmieniem dzwonów doskonale uzupełnia Monika Kaźmierczak, wykonująca na albumie CONTEMPORARY CARILLON (ANA 016) utwory skomponowane przez Zygmunta Krauze, Pawła Mykietyna, Aleksandra Nowaka, Agatę Zubel i Elżbietę Sikorę. W niebieskiej serii PORTRAITS tym razem główną rolę zagrał Marcin Stańczyk, oczarowując słuchaczy swoją filozofią muzyki zamkniętą w dwupłytowym, świetnie przyjętym przez krytyków zestawie ACOUSMATIC MUSIC (ANA 015). Do DRACHA – olśniewającego debiutu Alka Nowaka i Szczepana Twardocha, dołączyła SYRENA. MELODRAMA AETERNA (ANA 017), a za rok trylogię zamknie prawykonana podczas tegorocznego festiwalu AUKSODRONE Pokora. Dramma giocoso.


Muzyka na pulpitach, czyli materiały orkiestrowe

Nieważne, czy wydarzenia odbywały się w sieci czy na żywo z udziałem publiczności, czy też orkiestry nagrywały płyty – we wszystkich tych przypadkach niezbędne było zaopatrzenie muzyków w materiały nutowe. Najczęściej wypożyczanymi utworami – zarówno w Polsce, jak i za granicą – była Orawa Wojciecha Kilara i Koncert na orkiestrę smyczkową Grażyny Bacewicz. Orkiestry chętnie sięgały także po utwory Witolda Lutosławskiego, Henryka Mikołaja oraz Mikołaja Piotra Góreckiego, a także Stanisława Moniuszki, Karola Szymanowskiego czy Władysława Żeleńskiego. Łącznie wypożyczono niemal 3300 materiałów wykonawczych na potrzeby koncertów w Polsce.

PWM aktywnie wspierał także wykonawstwo muzyki polskiej. W kończącym się roku z dofinansowania w ramach programu TUTTI.pl skorzystało blisko 20 orkiestr profesjonalnych i akademickich, fundacji i stowarzyszeń.


Edukacja muzyczna nie tylko dla dzieci

Po sukcesie 17. Dni Edukacji Muzycznej tegoroczne wydarzenie po raz kolejny przyjęło kilkudniową formułę spotkań w sieci. W programie 5-dniowego kongresu dla nauczycieli szkolnictwa muzycznego znalazły się webinary, master classes i koncerty, a do występów, poprowadzenia wykładów i lekcji zaproszeni zostali wybitni pedagodzy i znakomici artyści. Warto zaznaczyć, że master classes nigdy wcześniej nie były częścią DEM-u. Podczas specjalnych lekcji z mistrzem uczniowie pracowali nad wybranymi utworami, omawiali trudności i rozwiązywali bieżące problemy z wybitnymi skrzypkami: Danielem Stabrawą i Agatą Szymczewską. W roku Konkursu Chopinowskiego nie mogło też zabraknąć spotkania z muzyką kompozytora. Znakomici pianiści młodego pokolenia: Paweł Wakarecy, Julia Kociuban, Krzysztof Książek i Michał Szymanowski, oparli swoje lekcje mistrzowskie na Wydaniu Narodowym Dzieł Fryderyka Chopina. Zainteresowanie ubiegłorocznym webinarem dotyczącym czytania a vista nie pozostawiło wątpliwości, że podczas 18. DEM-u konieczny jest powrót do tego tematu, tym razem jednak z nastawieniem na zaawansowanych „czytelników”. Wraz z jednymi z najaktywniejszych polskich flecistów: Agatą Kielar-Długosz i Łukaszem Długoszem uczestnicy DEM-u mogli natomiast odkrywać polską muzykę fletową.



Jednak wydarzeniem, które wzbudziło największe zainteresowanie, był koncert Royal String Quartet. Artyści wykonali znane wcześniej wyłącznie muzykologom i znawcom Kwartet smyczkowy [młodzieńczy] i Quatuor (a cordes) Grażyny Bacewicz opracowane przez nich dla Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Dzięki włączeniu do katalogu Oficyny utwory są od teraz dostępne dla szerokiego grona odbiorców.


Materiały audiowizualne

Inicjując szereg wydarzeń z udziałem odbiorców, jak również angażując się w liczne projekty, PWM nie zrezygnowało z realizacji materiałów dostępnych cyfrowo. Do dzieci skierowane są powstałe w tym roku animowane opowieści w odcinkach o Ignacym Janie Paderewskim oraz Fryderyku Chopinie. Historie zainspirowane zostały książeczkami dla najmłodszych autorstwa Katarzyny Huzar-Czub: Ignacy Jan i jego plan oraz Impro-Frycek, czyli Chopin jakiego nie znacie. Natomiast starszych odbiorców zapraszamy w podhalańską podróż z Krzysztofem Trebunią-Tutką. W oparciu o jego przełomowy podręcznik powstał cykl 10-ciu miniatur filmowych prezentujący piękno górskich widoków, przybliżający atmosferę spod samych Tatr, ale przede wszystkim będący kopalnią wiedzy na temat muzyki góralskiej. Seria jest koprodukcją PWM i programu TVP Kultura.


Ruch Muzyczny w ciągłym ruchu

W 2021 roku ukazały się 23 papierowe wydania „Ruchu Muzycznego”, w tym trzy numery podwójne oraz dodatek specjalny dystrybuowany w Filharmonii Narodowej podczas XVIII Konkursu Chopinowskiego. „Ruch” dostępny jest także w wersjach elektronicznych – zarówno w formacie PDF, jak i w formatach na czytniki (EPUB oraz MOBI). W 2021 roku zanotowaliśmy znaczący, blisko 50% wzrost sprzedaży właśnie wydań elektronicznych. W tym roku pisaliśmy m.in. o wspólnototwórczej sile muzyki, opłacie reprograficznej, ustawie o uprawnieniach artysty zawodowego, sytuacji teatrów operowych w trakcie i po pandemii, dziedzictwie awangardy, blogosferze muzycznej, muzyce w teatrze dramatycznym, classical crossoverze i sposobach dotarcia do nowych słuchaczy, elitaryzmie muzyki, pokoleniach kompozytorskich i obyczajach koncertowych publiczności.


Fot. Paweł Stelmach / auksodrone

Na okładkach kolejnych wydań pojawili się reżyser Krystian Lada, dyrygent Kazimierz Kord, dyrygentka Marta Gardolińska, kompozytor La Monte Young, kompozytorka Kasia Głowicka, śpiewaczka Aleksandra Olczyk, pianistka Aleksandra Świgut, carillonistka Monika Kaźmierczak, pianista Szábolcs Esztényi oraz Bruce Liu, triumfator XVIII Konkursu Chopinowskiego. Temu ostatniemu wydarzeniu poświęciliśmy wiele miejsca w wydaniach papierowych, a jeszcze więcej w sieci, gdzie grupa wybranych autorów codziennie komentowała zmagania uczestników, podsumowywała etapy i z dystansu oceniała konkursowe fenomeny. Felietony pisali dla nas Aleksander Dębicz i Piotr Orzechowski „Pianohooligan”. Marek Knap oraz Natalia Cyrankiewicz otrzymali prestiżową Polish Graphic Design Award za design dwutygodnika. Rok 2021 to także Strefa Ruchu, czyli seria spotkań z kompozytorami prowadzonych przez dziennikarzy redakcji w największych instytucjach muzycznych w Polsce.