Aktualności
Kompozytor miesiąca: urodziny Janiny Garści
2022-03-12
W marcu w ramach akcji Kompozytor miesiąca wspominamy Janinę Garścię – szczególnie dziś, w dniu urodzin artystki. Jakim była pedagogiem i kompozytorką? Czym wyróżnia się pisana przez nią muzyka?
Każdy młody pianista wie, kim jest Janina Garścia, zanim jeszcze porządnie nauczy się nazw nut i klawiszy. To kompozytorka, która poświęciła całe swoje życie pisząc dla dzieci (i doprowadziła tę wymagającą sztukę do mistrzostwa!), laureatka Orderu Uśmiechu, patronka szkół muzycznych oraz konkursu i festiwalu dla instrumentalistów. Jej muzyka ukształtowała wrażliwość całych pokoleń artystów i nie bez powodu Halina Pianowska nazwała ją „twórczynią powojennej polskiej szkoły pianistycznej”.
Garścia komponować zaczęła niejako z konieczności. Tuż po wojnie, gdy rozpoczynała pracę nauczycielki w Krakowie, brakowało materiałów do nauki muzyki. Jednak dla niej – utalentowanej pianistki i improwizatorki, studiującej równocześnie kompozycję i dyrygenturę w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej – nie stanowiło to większego problemu. Najpierw pisała tylko dla własnych podopiecznych, a później, przez blisko 70 lat twórczej i pedagogicznej kariery stworzyła około 900 miniatur, które trafiły do szkół i uczniów nie tylko w Polsce, ale i w wielu innych krajach.
Kompozytorka posiadała zdolność przemawiania muzyką wprost do wyobraźni młodych instrumentalistów. Każdy utwór, nawet najprostszy, opowiada jakąś historię, odmalowuje nastrój miejsca lub charakter bohatera. Wśród Obrazków muzycznych dla najmłodszych znajdziemy skaczące po zaledwie kilku klawiszach Cztery żabki oraz dokazujące Wiewiórki, ale też dostojną, zarysowaną dysonującymi współbrzmieniami Floriańską bramę. Szersze możliwości ilustracyjne i wyrazowe daje muzyka kameralna, z czego Garścia doskonale zdawała sobie sprawę. W utworach na cztery ręce udowodniła, że fortepian z powodzeniem może imitować wojskowy Bęben, a dźwiękami z odległych rejestrów odmalować igraszki Kotka i myszki.
Utwory Garści są tak sugestywne w swym charakterze często za sprawą intrygującej harmonii, drobnych dysonansowych dobarwień lub chromatyki. Orientalny koloryt utworom zawartym w zbiorze Ikebana op. 70: Sakura (kwiat wiśni), Matsuri (festiwal) i Wulkan Fuji nadaje wpleciona w tkankę dźwiękową pentatonika, a tytułowej Ikebanie – również skala całotonowa. Z kolei niektóre utwory z cyklu Graj ze mną na cztery ręce przywołują tony folklorystyczne. W Maćku i Na fujarce ludowym zaśpiewom towarzyszy burdon w basie lub puste kwinty rodem z góralskiej kapeli. Czasem, jak w Tańcu zbójnickim i Uciekła mi przepióreczka w proso, przez obie partie przewijają się taneczne rytmy i znane tradycyjne melodie.
Jednak dla Garści ważna była nie tylko zewnętrzna uroda muzyki. „Zawsze przemycałam jakiś problem techniczny, tak, by dziecko, słuchając melodii, treści, nawet nie wiedziało, że go pokonuje” – mówiła w jednym z wywiadów. Tak więc najładniejsze kolorystyczne fragmenty rozwijają biegłość palców, dowcipne rytmiczne przebiegi pozwalają ćwiczyć wyczucie tempa i dobrą artykulację, a inteligentnie przeprowadzone dialogi uczą słuchania innych w grze zespołowej. Garścia potrafiła zaintrygować dzieci i zaprosić je do zabawy – jak w zbiorze Łamigłówek, gdzie uczeń staje przed matematycznym wręcz problemem polirytmii, ale nie zostaje z nim pozostawiony samemu sobie. Kompozytorka przeprowadza go od prostych melodii, aż po bardziej złożone faktury, stawiając przed wykonawcą coraz bardziej wymagające zadania, które pobudzają nie tylko zmysł muzyczny, ale i intelekt.
Początkujących pianistów i kameralistów zapraszamy do korzystania z aplikacji con.sol.la, w której nagrane są utwory zawarte w dwóch zbiorach Graj ze mną na cztery ręce – to narzędzie z pewnością pozwoli na rozwój kameralistycznych umiejętności!
Natomiast zainteresowanych cyfrowym dostępem do materiałów nutowych zachęcamy do odkrywania muzyki Janiny Garści za pośrednictwem aplikacji nkoda. Dzięki niej najlepszą polską muzykę będziecie mieć zawsze pod ręką!
Nie zapominajcie, że do końca miesiąca publikacje Janiny Garści możecie kupić w naszej księgarni stacjonarnej oraz za pośrednictwem strony internetowej z atrakcyjnym rabatem.
Autorką artykułu o Janinie Garści jest Karolina Dąbek.
Najczęściej czytane:
Ideofonie na fortepian Marty Mołodyńskiej-Wheeler to zbiór utworów klasycznych, lecz wzbogaconych o fragmenty improwizowane – wykonawca może stworzyć własną linię melodyczną do gotowego akompaniamentu lewej ręki.
Już po raz 22. zapraszamy nauczycieli szkół muzycznych na Dzień Edukacji Muzycznej – wydarzenie, które na stałe wpisało się w kalendarz szkolny i akademicki polskiego środowiska muzycznego.
Świetne wieści dla melomanów w Krakowie: jeszcze tej jesieni na kulturalnej mapie miasta pojawi się nowa, wyjątkowa przestrzeń. To UNA – kluboksięgarnia Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.
Jeden z najciekawszych polskich kompozytorów – nietuzinkowy i wymykający się schematom. Czerpiąc z tradycji, od ponad 60 lat konsekwentnie wyznacza swoją własną ścieżkę twórczą. Krzysztof Meyer stworzył 130 opusowanych dzieł i wciąż komponuje. Jego życie i twórczość opisane zostały w najnowszej publikacji Polskiego Wydawnictwa Muzycznego – Krzysztof Meyer. Nowoczesny i romantyczny autorstwa Magdaleny Dziadek. Premierą książki PWM świętuje 82. urodziny kompozytora.
W ramach trwającego w Edynburgu pasma Focus on Poland poświęconego polskiej muzyce podczas Edinburgh International Festival, odbędzie się przedpremierowy pokaz krótkometrażowego filmu dokumentalnego „Bacewicz x Bomsori”, który przybliża dwie wybitne artystki: południowokoreańską skrzypaczkę Bomsori Kim oraz Grażynę Bacewicz, jedną z najważniejszych postaci polskiej muzyki XX wieku. Co łączy obie te postaci? Wyjątkowy obraz stworzony przez reżysera Jakuba Piątka.
Krzysztof Knittel jest autorem utworów orkiestrowych, chóralnych, kameralnych, muzyki dla baletu, teatru, filmu, wykonawcą muzyki komputerowej i elektroakustycznej na żywo, twórcą instalacji dźwiękowych. To artysta nieustannie poszukujący – niezależny, eksperymentujący, który podąża własnymi ścieżkami. Człowiek o wielu obliczach, wyraźnych opiniach i bogaty w doświadczenia. W sierpniu jest naszym Kompozytorem miesiąca i zaprasza nas do swojej pracowni, w której opowiada o procesie twórczym i swoich dziełach.
Już 1 sierpnia 2025 roku w Edynburgu rozpoczęła się 78. edycja Edinburgh International Festival – jednego z najbardziej renomowanych i najstarszych festiwali w Wielkiej Brytanii. Tegoroczny program, realizowany pod hasłem „The Truth We Seek”, po raz pierwszy w historii festiwalu wzbogaci się o Focus on Poland – wyjątkową sekcję poświęconą polskiej muzyce.
Festiwal Stolica Języka Polskiego w Szczebrzeszynie to już stały punkt letnich aktywności Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Zrodzony jako owoc pasji do słowa, festiwal rokrocznie gromadzi miłośników języka polskiego i polskiej sztuki. W tym roku Polskie Wydawnictwo Muzycznego, które po raz czwarty stało się partnerem festiwalu, planuje aż trzy wydarzenia. Z myślą o najmłodszych uczestnikach proponuje warsztaty muzyczne; starsza publiczność natomiast ujrzy w nowym świetle postać najsłynniejszego polskiego kompozytora – Fryderyka Chopina.
Ponadczasowe spotkanie z muzyką ostatniego polskiego romantyka, Tadeusza Bairda i dźwiękową historią Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia na dwupłytowym wydaniu ANAKLASIS. Trzy symfonie, czterech wybitnych dyrygentów w nagraniach najnowszych i archiwalnych, ponownie odkrytych.
To bez wątpienia jedna z najbardziej znanych i najczęściej wykonywanych kompozycji Henryka Wieniawskiego. Niezmiennie pobudza wyobraźnię melomanów – nie tylko siłą muzycznego wyrazu, lecz także okolicznościami powstania, które obrosły własną – nomen omen – legendą. W kolejnej odsłonie cyklu „Historia pewnego utworu”, z okazji 190. rocznicy urodzin Wieniawskiego, pod lupę weźmiemy Legendę op. 17, badając granice między historią a… fan fiction?
