Aktualności
Kompozytor miesiąca: urodziny Janiny Garści
2022-03-12
W marcu w ramach akcji Kompozytor miesiąca wspominamy Janinę Garścię – szczególnie dziś, w dniu urodzin artystki. Jakim była pedagogiem i kompozytorką? Czym wyróżnia się pisana przez nią muzyka?
Każdy młody pianista wie, kim jest Janina Garścia, zanim jeszcze porządnie nauczy się nazw nut i klawiszy. To kompozytorka, która poświęciła całe swoje życie pisząc dla dzieci (i doprowadziła tę wymagającą sztukę do mistrzostwa!), laureatka Orderu Uśmiechu, patronka szkół muzycznych oraz konkursu i festiwalu dla instrumentalistów. Jej muzyka ukształtowała wrażliwość całych pokoleń artystów i nie bez powodu Halina Pianowska nazwała ją „twórczynią powojennej polskiej szkoły pianistycznej”.
Garścia komponować zaczęła niejako z konieczności. Tuż po wojnie, gdy rozpoczynała pracę nauczycielki w Krakowie, brakowało materiałów do nauki muzyki. Jednak dla niej – utalentowanej pianistki i improwizatorki, studiującej równocześnie kompozycję i dyrygenturę w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej – nie stanowiło to większego problemu. Najpierw pisała tylko dla własnych podopiecznych, a później, przez blisko 70 lat twórczej i pedagogicznej kariery stworzyła około 900 miniatur, które trafiły do szkół i uczniów nie tylko w Polsce, ale i w wielu innych krajach.
Kompozytorka posiadała zdolność przemawiania muzyką wprost do wyobraźni młodych instrumentalistów. Każdy utwór, nawet najprostszy, opowiada jakąś historię, odmalowuje nastrój miejsca lub charakter bohatera. Wśród Obrazków muzycznych dla najmłodszych znajdziemy skaczące po zaledwie kilku klawiszach Cztery żabki oraz dokazujące Wiewiórki, ale też dostojną, zarysowaną dysonującymi współbrzmieniami Floriańską bramę. Szersze możliwości ilustracyjne i wyrazowe daje muzyka kameralna, z czego Garścia doskonale zdawała sobie sprawę. W utworach na cztery ręce udowodniła, że fortepian z powodzeniem może imitować wojskowy Bęben, a dźwiękami z odległych rejestrów odmalować igraszki Kotka i myszki.
Utwory Garści są tak sugestywne w swym charakterze często za sprawą intrygującej harmonii, drobnych dysonansowych dobarwień lub chromatyki. Orientalny koloryt utworom zawartym w zbiorze Ikebana op. 70: Sakura (kwiat wiśni), Matsuri (festiwal) i Wulkan Fuji nadaje wpleciona w tkankę dźwiękową pentatonika, a tytułowej Ikebanie – również skala całotonowa. Z kolei niektóre utwory z cyklu Graj ze mną na cztery ręce przywołują tony folklorystyczne. W Maćku i Na fujarce ludowym zaśpiewom towarzyszy burdon w basie lub puste kwinty rodem z góralskiej kapeli. Czasem, jak w Tańcu zbójnickim i Uciekła mi przepióreczka w proso, przez obie partie przewijają się taneczne rytmy i znane tradycyjne melodie.
Jednak dla Garści ważna była nie tylko zewnętrzna uroda muzyki. „Zawsze przemycałam jakiś problem techniczny, tak, by dziecko, słuchając melodii, treści, nawet nie wiedziało, że go pokonuje” – mówiła w jednym z wywiadów. Tak więc najładniejsze kolorystyczne fragmenty rozwijają biegłość palców, dowcipne rytmiczne przebiegi pozwalają ćwiczyć wyczucie tempa i dobrą artykulację, a inteligentnie przeprowadzone dialogi uczą słuchania innych w grze zespołowej. Garścia potrafiła zaintrygować dzieci i zaprosić je do zabawy – jak w zbiorze Łamigłówek, gdzie uczeń staje przed matematycznym wręcz problemem polirytmii, ale nie zostaje z nim pozostawiony samemu sobie. Kompozytorka przeprowadza go od prostych melodii, aż po bardziej złożone faktury, stawiając przed wykonawcą coraz bardziej wymagające zadania, które pobudzają nie tylko zmysł muzyczny, ale i intelekt.
Początkujących pianistów i kameralistów zapraszamy do korzystania z aplikacji con.sol.la, w której nagrane są utwory zawarte w dwóch zbiorach Graj ze mną na cztery ręce – to narzędzie z pewnością pozwoli na rozwój kameralistycznych umiejętności!
Natomiast zainteresowanych cyfrowym dostępem do materiałów nutowych zachęcamy do odkrywania muzyki Janiny Garści za pośrednictwem aplikacji nkoda. Dzięki niej najlepszą polską muzykę będziecie mieć zawsze pod ręką!
Nie zapominajcie, że do końca miesiąca publikacje Janiny Garści możecie kupić w naszej księgarni stacjonarnej oraz za pośrednictwem strony internetowej z atrakcyjnym rabatem.
Autorką artykułu o Janinie Garści jest Karolina Dąbek.
Najczęściej czytane:
To już osiemdziesiąt lat od kiedy Polskie Wydawnictwo Muzyczne wspiera rozwój polskiej kultury muzycznej na świecie. Przypadający w 2025 roku jubileusz Oficyna uświetni serią koncertów z udziałem artystów najwyższej próby w renomowanych salach koncertowych w Polsce. Podczas licznych aktywności muzycznych i edukacyjnych towarzyszyć nam będzie najlepsza polska twórczość. Do wspólnego świętowania zapraszamy już 7 i 8 marca do Wrocławia!
W lutym po raz pierwszy wykonane zostaną najnowsze utwory Agaty Zubel i Zygmunta Krauze. Chociaż oba dzieła różnią się od siebie pod względem obsady czy sposobu konstrukcji, to w przypadku źródła inspiracji łączy je eksploracja zagadnień związanych z malarstwem.
Współczesny jazz i XV-wieczna polifonia – czy te światy da się pogodzić? Ależ tak! Dowodem na to jest płyta LAETA MUNDUS od wytwórni ANAKLASIS, która splata głosy dwóch epok w swoistą harmonię sfer. Od 29 stycznia album dostępny jest także na winylu.
Przeglądając spisy dzieł Franciszka Lessla, wśród kompozycji na fortepian i orkiestrę znajdziemy Kaprys i wariacje op. 10 oraz Potpourri op. 12. Nie wszyscy wiedzą jednak, że pod tymi tytułami tak naprawdę kryje się... jeden i ten sam utwór! Jak do tego doszło i co wspólnego mają z tym lipska prasa muzyczna, Tadeusz Kościuszko i polskie damy? W nowym cyklu „Historia pewnego utworu” co miesiąc weźmiemy pod lupę wybraną kompozycję – przypomnimy najciekawsze wątki związane z genezą jej powstania, procesem twórczym, recepcją i dalszymi dziejami.
Czy Wesoły Franiu istnieje naprawdę i czemu Kotek Tęsknotek jest smutny? O procesie nadawania tytułów utworom i współpracy przy tworzeniu publikacji nutowej dla dzieci opowiadają Patrycja Budziacka i Natalia Drozen-Czaplińska – autorki zbioru Wiolinkowe opowieści na skrzypce i fortepian wydanego w Serii Pedagogicznej PWM.
Dyrektor Artystyczny Międzynarodowego Festiwalu Muzycznego NDI Sopot Classic Szymon Morus oraz Polska Filharmonia Kameralna Sopot zapraszają młodych kompozytorów do wzięcia udziału w 8. Konkursie Kompozytorskim im. Krzysztofa Pendereckiego, który odbędzie się w ramach 15. edycji Międzynarodowego Festiwalu Muzycznego NDI Sopot Classic. Konkurs, organizowany co dwa lata, wspiera twórczość młodych artystów, stwarzając im przestrzeń do zaprezentowania swoich utworów przed profesjonalnym jury.
Podobno sam Józef Haydn kupował mu papier nutowy. Na temat jego pochodzenia wysnuto kontrowersyjne teorie, łącząc go z rodziną Czartoryskich. Był twórcą pierwszego polskiego koncertu fortepianowego. Mowa o Franciszku Lesslu, kompozytorze przełomu XVIII i XIX wieku, którego można uznać za najwybitniejszego przed Chopinem. Marcin Tadeusz Łukaszewski kreśli jego sylwetkę w najnowszej Małej Monografii Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, poszukując prawdy i dementując narosłe wokół kompozytora mity.
225 polskich kompozytorów, 1500 utworów, kilkaset godzin muzyki! Rozpoczynamy kolejny rok z programem TUTTI.pl, dzięki któremu Polskie Wydawnictwo Muzyczne wspiera wykonania muzyki polskiej. Beneficjenci otrzymują rabat na wypożyczenie materiałów orkiestrowych w wysokości 70% opłaty.
W ramach nowej odsłony akcji „Kompozytor/Kompozytorka Miesiąca” zajrzymy do pracowni twórców, związanych z naszym Wydawnictwem. Przyjrzymy się ich pracy — czy siadają przy fortepianie, rozkładają papier nutowy na pulpicie i zapisują ołówkiem kolejne dźwięki, czy może jednak instrument i przyrządy piśmiennicze zastąpili myszką i klawiaturą komputera? Naszą szczególną uwagę zwrócimy na ich biurka, przy których pomysły muzyczne materializują się na pięcioliniach kolejnych partytur. Akcji towarzyszą fotografie Bartka Barczyka.
Polskie Wydawnictwo Muzyczne z dumą i radością prezentuje osiągnięcia mijających miesięcy. Rok 2024 to w Oficynie nie tylko nowe utwory, publikacje nutowe, książki i albumy muzyczne, ale także zasoby cyfrowe, wydarzenia koncertowe i edukacyjne oraz międzynarodowe projekty upowszechniające muzykę polską. Miniony rok to również czas intensywnych współprac w ramach licznych wydarzeń w świecie muzyki. Wydawnictwo rozwija się dynamicznie, będąc w centrum najważniejszych wydarzeń świata kultury i podejmując współpracę z partnerami najwyższej klasy.
