Aktualności
Gdzie są granice niczego? Dźwiękowe uniwersum Krzysztofa Knittla
2024-09-10
Krzysztof Knittel to artysta nieustannie poszukujący – niezależny, eksperymentujący, który podąża własnymi ścieżkami. To człowiek o wielu obliczach, wyraźnych opiniach i bogaty w doświadczenia, którymi dzieli się w rozmowie z Michałem Mendykiem. Jej zapis, pod paradoksalnym tytułem Granice niczego, 19 września br. dołączy do serii Ludzie Świata Muzyki, która ukazuje się nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.
Czy wszystko, co jest dźwiękiem może stać się muzyką?
Dla Krzysztofa Knittla fundamentalne znaczenie zarówno w życiu, jak i w muzyce, ma potrzeba i poczucie wolności. Ujawniają się one w towarzyszącej kompozytorowi odwadze twórczej, śmiałości poszukiwań muzycznych i otwartości na niekonwencjonalne rozwiązania. W swoich dziełach Knittel sięga po najnowsze technologie i swobodnie łączy różne obszary sztuki.
Przedziwne jest odmawianie światowi muzyki prawa do poszukiwań brzmieniowych, do śmiałych eksperymentów z urządzeniami elektronicznymi (…). Przecież nikt z ludzi rozsądnych nie będzie kwestionował poszukiwań naukowych i eksperymentów w dziedzinach technicznych, w biologii, fizyce, astronomii. Skąd więc ta nieufność, niechęć (…) do poszukiwań w dziedzinie muzyki?
Fragment książki
Granice niczego to książka osobista, wielowątkowa, a przy tym niezwykle wciągająca. O swoim życiu, muzyce i otaczającym go świecie Knittel opowiada bezpośrednio i bez zadęcia, a na zadane pytania udziela odpowiedzi z dawką zadziorności. Jako kompozytor koncentruje się na muzyce – mówi o swoich utworach, projektach, ale też upodobaniach i inspiracjach. Nie brakuje wątków muzyki amerykańskiej, jazzowej, rockowej, czy kabaretowej. Nie brakuje również pytań o życie prywatne. Sporo uwagi Knittel poświęca rodzinie, przyjaciołom, wspomina o ukochanych psach. Wplata przy tym różne historie i anegdoty, choćby jak dwa razy udało mu się nie spotkać swojego idola muzycznego – Johna Cage’a. Rozmówcy nie uciekają również od tematów trudnych, ale aktualnych – wojny, pandemii, miejsca kobiet w świecie artystycznym, czy powracającego wątku kryzysu klimatycznego.
Granice niczego to portret bardzo ludzki i szczery. Ciekawym jego uzupełnieniem stały się opinie dwunastu bliskich kompozytorowi osób – z grona rodziny, przyjaciół i świata artystycznego. Dzięki nim czytelnik może spojrzeć na Krzysztofa Knittla z różnych, czasem zaskakujących perspektyw. W końcu, jak Jerzy Kornowicz zauważa:
Zasadniczo rzecz biorąc, ktoś taki jak Krzysztof Knittel istnieć nie może. Po pierwsze, za dużo talentów w jednej osobie, po drugie, za duże cnót i walorów rozwichrzenie. Takich ludzi albo nie ma, albo zdarzają się – jak rachunek prawdopodobieństwa pokazuje – bardzo rzadko.
Premierową książkę będzie można znaleźć w stacjonarnej księgarni PWM, księgarniach internetowych oraz dobrych księgarniach muzycznych w całym kraju już od 19 września. Dwa dni później Krzysztof Knittel i Michał Mendyk powrócą do swojej rozmowy podczas spotkania autorskiego wokół książki, na które Polskie Wydawnictwo Muzyczne zaprasza wraz z Biblioteką Naukową Związku Kompozytorów Polskich. Wydarzenie odbędzie się w ramach cyklu Spotkania u kompozytorów, 21 września o godzinie 17.00 w siedzibie ZKP (Rynek Starego Miasta 27 w Warszawie), jako impreza towarzysząca 67. Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”. Wstęp wolny.
O autorach:
Krzysztof Knittel (ur. 1947) – autor utworów orkiestrowych, chóralnych, kameralnych, muzyki dla baletu, teatru, filmu, wykonawca muzyki komputerowej i elektroakustycznej na żywo, twórca instalacji dźwiękowych. Studiował w PWSM im. F. Chopina w Warszawie na wydziałach reżyserii dźwięku oraz kompozycji, dyrygentury i teorii muzyki. Od 1973 roku współpracował ze Studiem Eksperymentalnym Polskiego Radia. W 1978 pracował w The Center of the Creative and Performing Arts w Buffalo. Jest współtwórcą grup muzyki improwizowanej: Grupy Kompozytorskiej KEW (1974–1976), Niezależnego Studia Muzyki Elektroakustycznej (1982–1984), Pociągu Towarowego (od 1986), European Improvisation Orchestra (1996–1998), tria CH & K & K (od 1999), Kawalerów Błotnych (od 2003). Jako kompozytor i wykonawca swoich utworów koncertował w większości krajów europejskich, w Azji, Ameryce Północnej i Południowej. Po 1989 roku współtworzył festiwal Audio Art, był dyrektorem Warszawskiej Jesieni, i Festiwalu Muzyki Improwizowanej „Ad Libitum”. W latach 1999–2003 był prezesem Związku Kompozytorów Polskich, od 2005 do 2017 przewodniczył Polskiej Radzie Muzycznej, był też członkiem zarządu Europejskiej Rady Muzycznej. Emerytowany profesor Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, wykładał też w akademiach muzycznych w Krakowie i Łodzi. Zdobywca nagród: NSZZ „Solidarność” (1985), nowojorskiej Foundation for Contemporary Performance Arts (1998), im. Cypriana Kamila Norwida (2003), Związku Kompozytorów Polskich (2003), Srebrnego Medalu „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2005), Gustav Mahler Kompositionspreis (2017).
Michał Mendyk (ur. 1981) – kurator, producent, publicysta i dziennikarz muzyczny. Redaktor „Ruchu Muzycznego” oraz niezależny ekspert współpracujący między innymi z Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie i zespołem Klangforum Wien. Okazjonalnie współtworzy eksperymentalne spektakle muzyczno-teatralne (Opera dla Głuchych, Teatr Studio w Warszawie, 2018) oraz wystawy o tematyce muzycznej (między innymi w ZKM | Center for Art and Media Karlsruhe). Wraz z Michałem Liberą napisał książkę dla dzieci M.U.Z.Y.K.A., która została przetłumaczona na języki czeski, niemiecki i koreański. Współautor wywiadu rzeki z Zygmuntem Krauzem (Wywiad o niczym, 2021), która ukazała się w serii „Ludzie Świata Muzyki” PWM-u. Redaktor serii książkowej „Biblioteka SEPR” (Muzeum Sztuki w Łodzi, 2009–2021).
Najczęściej czytane:
Blisko 400 muzyków i chórzystów, boska interwencja i absolutny triumf kompozytora – prawykonanie oratorium pasyjnego Męka Pana naszego Jezusa Chrystusa w 1838 r. wprost zelektryzowało muzyczną Warszawę. Dzieło to uznaje się za najwybitniejsze osiągnięcie polskiej muzyki religijnej XIX wieku. Dlaczego jednak do premierowego wykonania doszło dopiero w czerwcu, nie zaś – jak zamierzał twórca – w czasie Wielkiego Tygodnia? W kolejnej odsłonie cyklu Historia pewnego utworu przyjrzymy się niedotrzymanym obietnicom i przetrzymanym nutom.
Fundacja Pamięci Johna Simona Guggenheima (The John Simon Guggenheim Memorial Foundation) ogłosiła tegorocznych stypendystów Guggenheima – 198 wybitnych osób ze świata nauki i sztuki współczesnej, reprezentujących 53 dyscypliny, wybranych w rygorystycznym procesie aplikacji spośród prawie 3500 kandydatów. Wśród stypendystów, którzy otrzymali grant na realizację swojej działalności, jest Krzysztof Wołek – kompozytor związany z Polskim Wydawnictwem Muzycznym.
Écoute na sopran i kwartet smyczkowy jest nową wersją kompozycji Słuchaj na sopran, klarnet, skrzypce, perkusję i fortepian, której prawykonanie odbyło się w grudniu ubiegłego roku w podczas bydgoskiego Festiwalu Art Mintaka. 22 kwietnia dzieło zostanie wykonane po raz pierwszy podczas paryskiego festiwalu, prezentującego najnowszą muzykę europejską.
Jagoda Szmytka jest kompozytorką, artystką i badaczką artystyczną. Muzykę łączy ze sztukami pięknymi i głęboką refleksją z zakresu takich dziedzin humanistyki, jak filozofia, estetyka czy historia sztuki. W katalogu jej twórczości znajdziemy m.in. dzieła solowe, utwory pisane na amplifikowane zespoły kameralne, instalacje performatywne, a także kompozycje wpisujące się w konwencję teatru muzycznego. W kwietniu, jako nasza Kompozytorka Miesiąca, odkrywa przed nami tajemnice procesu twórczego i zaprasza w gościnne progi swojej pracowni kompozytorskiej.
Aż trzy publikacje książkowe wydane przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne w minionym roku zostały nominowane w konkursie PTWK Najpiękniejsze Książki Roku 2024. Jury doceniło pozycje: Muzyka Polska po Szymanowskim Adriana Thomasa, Estetyka muzyki Rogera Scrutona oraz Karnawał zwierząt Piotra Kamińskiego.
Jean-Philippe Rameau (1683-1764) wzbudzał wiele emocji. Wywarł nieoceniony wpływ na bieg historii i teorii muzyki, a jego spojrzenie na zasady rządzące kompozycją było – jak na XVIII wiek – innowacyjne. Postać francuskiego muzyka o wszechstronnych zainteresowaniach i oświeceniowym umyśle przybliża Christophe Rousset w najnowszej Małej Monografii wydanej przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne. Premiera książki już dziś.
Natura, budząca się znów do życia feerią barw i zapachów, przynosi nam także nowe, wiosenne bogactwo dźwięków i muzycznych inspiracji. Kwiecień witamy prawykonaniami dwóch dzieł z katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego: Karatachi no Hana Marcela Chyrzyńskiego we Wrocławiu i SurVanTutti Hanny Kulenty w Krakowie.
Filharmonia Świętokrzyska im. Oskara Kolberga w Kielcach ogłasza konkurs kompozytorski na utwór symfoniczny inspirowany nowelą Stefana Żeromskiego „Puszcza jodłowa”, a w szczególności jednym z zawartych w niej wątków: historycznym, przyrodniczym lub magicznym. Konkurs wpisuje się w Rok Stefana Żeromskiego – 20 listopada 2025 minie bowiem setna rocznica śmierci pisarza.
Podczas Gali Muzyki Klasycznej, która odbyła się w 30 marca w siedzibie Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, poznaliśmy laureatów Fryderyków – najważniejszych polskich nagród fonograficznych, przyznanych w dwunastu kategoriach. ANAKLASIS, marka prężnie działającą pod auspicjami Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, została uhonorowana aż trzema statuetkami.
Józef Koffler uznawany dziś za „pierwszego polskiego dodekafonistę” będzie bohaterem spotkania organizowanego przez Związek Kompozytorów Polskich, które zwieńczy prawykonanie odnalezionego po dziewięćdziesięciu latach od powstania Kwartetu smyczkowego op. 20.
