Aktualności
Polscy Kompozytorzy Dzieciom: Anna Maria Klechniowska
2025-04-08
Polscy Kompozytorzy Dzieciom to cykl artykułów z okazji 80 lat istnienia Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, w których przedstawiane są sylwetki związanych z Oficyną kompozytorów, tworzących wartościowe i ponadczasowe treści edukacyjne dla najmłodszych.
Od początku istnienia Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, serie pedagogiczne były bardzo poważnie traktowane, a do współpracy przy tworzeniu dziecięcych publikacji zapraszano cenionych twórców.
W kolejnym artykule z serii pragniemy wspomnieć kompozytorkę dobrze znaną większości pianistów w Polsce.
Anna Maria Klechniowska (15.04.1888-6.08.1973) to polska kompozytorka, pianistka i pedagog. Urodziła się w Wołyniu i to tam już w pierwszych latach życia ukazało się jej zamiłowanie do muzyki. Zafascynowana grą Dida, ogrodnika, który pielęgnował ich sad, za przysmaki przyniesione z kuchni, pobierała u niego lekcje gry na skrzypcach. W wieku 9 lat przeprowadziła się do Warszawy i tam po ośmiomiesięcznym, intensywnym przygotowaniu, dostała się do warszawskiego konserwatorium. Studiowała grę na fortepianie u K. Jaczynowskiej oraz teorię u G. Roguskiego. Ponadto kształciła się we Lwowie, w konserwatorium w Lipsku, w Krakowskim Instytucie Muzycznym oraz w Musikakademie w Wiedniu. To w trakcie tych ostatnich studiów, w 1916 roku napisała swoją największą pracę dydaktyczną - Szkołę na fortepian. W 1939 roku wyjechała do Paryża, gdzie kontynuowała studia w zakresie kompozycji pod kierunkiem Nadii Boulanger.
Pianistka
Doskonałe opanowanie sztuki pianistycznej i umiejętności improwizatorskie sprawiły, że jej występy cieszyły się dużym powodzeniem. Jedną z osób zaintrygowanych zdolnościami pianistki był Karol Szymanowski, który namówił ją do kształcenia się w konserwatorium w Lipsku. Od tego momentu łączyła ich przyjaźń, upamiętniona obszerną korespondencją. Szymanowski nie był jedynym, który docenił talent Klechniowskiej. W czasie drugiego roku studiów w Krakowie, podczas końcowego egzaminu, który odbył się publicznie, grała Sonatę c-moll Beethovena z własną kadencją. Wtedy nieznany jej ówczas mecenas sztuki Bazes, przysłał za kulisy wysłannika z propozycją finansowania jej dalszych studiów. Warunkiem wsparcia była natychmiastowa decyzja i wyjazd do Lipska.
Kompozytorka
Zdolności kompozytorskie objawiała od wczesnej młodości. Jako mała dziewczynka komponowała poemaciki i preludia tj. Kurhany czy Pogrzeb drzewka. W okresie walk legionowych napisała poemat symfoniczny na wielką orkiestrę pt. Wawel (Przebudzenie się Polski), będący jej pracą dyplomową w Wiedniu i pierwszym dużym utworem. Dzieło to powstało ze szczerego natchnienia oraz uniesienia patriotycznego. Podobne uczucia miała podczas okupacji niemieckiej. Angażowała się wtedy udzielając potajemnych lekcji muzyki. Ponadto opracowała na chór jedną z najbardziej popularnych piosenek Serce w plecaku, wydaną potajemnie w drukarni Gebethnera i Wolffa w roku 1943. Klechniowska pisała utwory symfoniczne, wokalno-instrumentalne i balety, które były jej bardzo bliskie. Jeden z nich, Bitilis z librettem P. Louisa opracowanym przez samą kompozytorkę, został wystawiony w 1935 roku w Chicago, odnosząc duży sukces. Zafascynowana światem teatru, pisała również balety całościowo – tworząc nie tylko muzykę, ale także libretta do dwóch z nich. Część dorobku kompozytorki w rękopisach znajduje się w Bibliotece Narodowej.
Działalność pedagogiczna
Z działalnością pedagogiczną Klechniowskiej wiąże się jej twórczość dydaktyczna, w której szczególnie ważną pozycję stanowi wielokrotnie wznawiana Szkoła na fortepian. Autorka próbowała w niej rozwiązać problem równoczesnego czytania nut na obu pięcioliniach w początkowym etapie nauki gry na fortepianie. W tym celu stosowała system bez kluczy oraz stopniowo wprowadzała wiadomości z zakresu zasad muzyki. W utworach dydaktycznych sięgała po motywy ludowe, np. w 20 łatwych utworach na fortepian.
W latach 1918–39 prowadziła w Warszawie własne kursy muzyczne dla początkujących. Od roku 1945 przez dwa lata przebywała w Łodzi, gdzie była kierownikiem działu muzycznego w Wydziale Kultury i Sztuki oraz profesorem klasy fortepianu w Ludowym Instytucie Muzycznym. W roku 1947 przeniosła się do Warszawy, gdzie podjęła działalność twórczą, pedagogiczną i społeczną. Była wizytatorem szkół muzycznych przy MKiS i kierowała sekcją muzyki dla dzieci przy Zarządzie Głównym ZKP.
Nagrody
W 1950 została uhonorowana Nagrodą Muzyczną Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci, a w 1955 Medalem X-lecia PRL i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Kompozycje i prace
Kompozycje instrumentalne:
4 preludia na fortepian, 1907
Wawel, poemat symfoniczny, 1917
Elegia na wiolonczelę i fortepian, 1924
Legenda na skrzypce i fortepian, 1925
Wizje żeglarza, tryptyk na fortepian, 1925
Marsz krakowski na orkiestrę dętą, 1937
Uwertura weselna na tematy krakowskie, 1942
utwory dydaktyczne, m.in. 20 łatwych utworów na fortepian, wyd. Warszawa 1949
Pory roku, suita symfoniczna, 1953
Suita symfoniczna, 1955
Uwertura, 1955
Igraszki na fortepian, wyd. Kraków 1965, 3. wyd. 1993
Suita dziecięca na orkiestrę
Wokalno-instrumentalne:
Zaolziańska fantazja na chór chłopięcy i małą orkiestrę, 1938
4 kolędy na głos i małą orkiestrę, 1946
Lunatyczka na głos i fortepian, 1948
Mała kantata dziecięca, 1950
Uwielbienie matki, kantata dziecięca na sopran, chór chłopięcy i małą orkiestrę, sł. H. Januszewska, 1952
Piosenki dla dzieci na głos i fortepian, wyd. Warszawa 1952
Morze na głos i fortepian, sł. L. Nitschowa, 1953
Kantata symfoniczna, sł. Ody do młodości A. Mickiewicza, 1954
opracowania pieśni ludowych
Sceniczne:
Bilitis, balet na głos, chór i orkiestrę, libretto P. Louis w oprac. kompozytorki, 1930, wyst. Warszawa 1933, wyd. Chicago 1935
Juria, balet na głos, chór i orkiestrę, libretto E. Szelburg-Zarembina, 1939, wyst. Warszawa 1939
Intrada do baletu Bazyliszek na orkiestrę symfoniczną
muzyka baletowa Fantasma na orkiestrę symfoniczną, 1964
muzyka teatralna
Prace:
Szkoła na fortepian, 1916, 19. wyd. Kraków 1994
Pierwsze kroki, podręcznik do nauki gry na fortepianie dla nauczycieli, Warszawa 1935
Najczęściej czytane:
Polska muzyka współczesna to żywe świadectwo budowania kulturalnego dziedzictwa, twórczość różnorodna, ciekawa, innowacyjna, niezwykle potrzebna w rozwoju estetycznym najmłodszych i wartościowa w poszerzaniu muzycznych horyzontów. Dlatego Polskie Wydawnictwo Muzyczne w roku 80-lecia istnienia postanowiło zainicjować nową serię nutową – „Kompozytorzy Młodym”.
Liryka wokalna Zygmunta Mycielskiego - kompozytora, pisarza i intelektualisty, napisana do wierszy między innymi Cypriana Kamila Norwida, Jarosława Iwaszkiewicza, Czesława Miłosza i Zbigniewa Herberta po raz pierwszy w komplecie, na dwóch płytach. Pieśni wykonują: Joanna Freszel, Bartłomiej Kominek, Tomasz Konieczny i Lech Napierała. Od dziś album dostępny jest w serwisach streamingowych i w najlepszych sklepach muzycznych.
Cykl, w którym zaglądamy do pracowni kompozytorów związanych z naszym Wydawcnictwem i sprawdzamy, co trzymają na swoich biurkach, zamyka jedna z najważniejszych postaci polskiej muzyki — Elżbieta Sikora. Kompozytorka tworzy muzykę elektroakustyczną, symfoniczną, kameralną, instrumentalną, wokalno-instrumentalną, filmową, teatralną, baletową, a także operową. Jej utwory były wykonywane na wielu prestiżowych festiwalach w Polsce i za granicą.
Polskie Wydawnictwo Muzyczne przedstawiło swoją działalność podczas konferencji Instytutu Polskiego w Rzymie pt. „Musica e Memoria: 1945-2025. Tra reminiscenze e nuove prospettive/Muzyka i pamięć 1945-2025. Reminiscencje i nowe perspektywy”.
Dziś, 2 grudnia, rozpoczyna się osiemnasta odsłona jednego z najbardziej prestiżowych europejskich konkursów dyrygenckich: Donatella Flick – London Symphony Orchestra Conducting Competition. W bogatym przekroju repertuarowym jako utwór obowiązkowy znalazł się także Koncert na orkiestrę smyczkową Grażyny Bacewicz.
3 miasta, blisko 40 wydarzeń, koncertów, spotkań i warsztatów edukacyjnych, ponad 800 wykonawców, dzieła 38 kompozytorów związanych z PWM, 1 statuetka „Koryfeusz Muzyki Polskiej” oraz tysiące melomanów w salach koncertowych, miejskiej sonosferze i na radiowej antenie. Polskie Wydawnictwo Muzyczne uczciło 80-lecie swojej działalności wyjątkowym cyklem „Muzyczne spotkania”. Całoroczne obchody jubileuszu Oficyny zwieńczył uroczysty koncert w Filharmonii Krakowskiej z udziałem Laureatki IV Nagrody XIX Konkursu Chopinowskiego Tianyao Lyu.
Refleksje i mistyka nad różnymi obszarami życia to wątki towarzyszące utworom, których prawykonania odbędą się w grudniu. Nowych dzieł kompozytorów współpracujących z Polskim Wydawnictwem Muzycznym będzie można posłuchać w Katowicach oraz Bydgoszczy.
Już 7 grudnia w Studiu S1 w Warszawie specjalnym koncertem swoje osiemdziesiąte urodziny będzie obchodził „Ruch Muzyczny” – najstarsze czasopismo o muzyce klasycznej w Polsce. W programie znajdą się m.in. kompozycje dawnych, legendarnych redaktorów naczelnych – Stefana Kisielewskiego i Zygmunta Mycielskiego
Dziedzictwo muzyczne w nowym formacie — prezentacja portalu Polska Biblioteka Muzyczna podczas XVI Ogólnopolskiej Konferencji Bibliotekarzy Muzycznych pod hasłem "Muzykalia w zmieniającym się otoczeniu bibliotecznym – integracja, współpraca, harmonia".
Z okazji jubileuszu 80-lecia Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, zasłużeni pracownicy Oficyny oraz związani z nią autorzy i przedstawiciele polskiego środowiska muzycznego zostali uhonorowani odznaczeniami państwowymi. Samo wydawnictwo otrzymało też Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
