PWM

Szukaj
Zaawansowane
Rzeczpospolita Polska
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
biuletyn informacji publicznej

Aktualności

Muzyka, której słuchał Jagiełło. Nowe życie słynnego rękopisu

2025-03-13

Muzykolodzy nazywają go potocznie „Kras 52” – od sygnatury, jaką nadano mu w Bibliotece Krasińskich. To najcenniejsze polskie źródło średniowiecznej muzyki polifonicznej, która kształtowała dźwiękowy krajobraz ówczesnego Krakowa oraz dworu pierwszych Jagiellonów. Teraz manuskrypt zyskuje nowe życie dzięki wydaniu wykonawczemu w opracowaniu Agnieszki Budzińskiej-Bennett i Marca Lewona. „Kodeks Krasińskich” ukaże się już 20 marca nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.

 

Rękopis Kras 52 powstał w drugiej ćwierci XV w., pod koniec życia Władysława Jagiełły. Niepozornie wyglądający manuskrypt w rzeczywistości jest świadectwem obecności wówczas aktualnych (czy wręcz nowatorskich) prądów stylistycznych w życiu muzycznym Krakowa. Tym samym plasuje siedzibę nowej dynastii na międzynarodowej scenie kulturalnej. Obok utworów słynnych twórców europejskich, takich jak Antonio Zachara da Teramo, Johannes Ciconia i Estienne Grossin, znajdziemy w nim również kompozycje rodzimych mistrzów: Mikołaja z Radomia czy Mikołaja z Ostroroga. Manuskrypt zawiera muzykę sakralną, przeznaczoną do wykonywania w trakcie liturgii, oraz kompozycje świeckie – w tym utwory związane z dworem królewskim lub miastem Krakowem.

 


Fascynujące są również dzieje samego rękopisu. Dawniej należał on do zbiorów Biblioteki Ordynacji Krasińskich; w czasie II wojny światowej uznano go za zniszczony w wyniku pożaru wznieconego przez specjalne oddziały Brandkommando. W rzeczywistości jednak manuskrypt został zrabowany przez hitlerowskiego okupanta i wywieziony do Niemiec. Po wojnie historyk sztuki Karol Estreicher przypadkowo odnalazł go w monachijskiej Bayerische Staatsbibliothek. Zidentyfikowany rękopis powrócił do Polski; dziś, jako jeden z najcenniejszych skarbów naszej kultury, spoczywa w ognioodpornym sejfie w Bibliotece Narodowej w Warszawie.


Pierwsza monumentalna edycja repertuaru Kras 52, w opracowaniu Mirosława Perza, ukazała się w latach 70. XX w. Miała ona charakter dokumentacyjny i powstała przede wszystkim z myślą o muzykologach. Ogromny postęp badań nad muzyką XV wieku, jaki nastąpił w ciągu ostatnich 50 lat, przyniósł potrzebę przygotowania nowego wydania. Wyzwania podjęło się dwoje badaczy związanych ze słynnym ośrodkiem muzyki dawnej Schola Cantorum Basiliensis: Agnieszka Budzińska-Bennett – wokalistka, harfistka, muzykolożka i założycielka zespołu Ensemble Peregrina – oraz niemiecki lutnista i muzykolog Marc Lewon.

 

fot. Angelika Barnowska-Nawara (c) PWM

 

Nowa edycja łączy zalety wydania krytycznego i wykonawczego. Muzykolog znajdzie w niej informacje na temat najnowszego stanu wiedzy o repertuarze rękopisu, w tym kilka dotąd niepublikowanych odkryć. Muzyk-wykonawca doceni rekonstrukcje utworów niekompletnych oraz przygotowany z myślą o jego wygodzie tekst muzyczny. Autorzy opracowania uwzględnili wśród transkrypcji także dwa dotychczas pomijane utwory, zanotowane na marginesach manuskryptu. Każdej transkrypcji towarzyszy tłumaczenie tekstu słownego oraz krótki esej, który wyjaśnia najważniejsze aspekty danej kompozycji. Wydanie jest w całości polsko-angielskie, dzięki czemu bezcenny zabytek polskiej kultury muzycznej ma szansę zaistnieć także w świadomości zagranicznych badaczy i wykonawców muzyki dawnej.


„Kodeks Krasińskich” to jeden z owoców interdyscyplinarnego projektu poświęconego rękopisowi Kras 52, realizowanego przez Instytut Adama Mickiewicza we współpracy z Polskim Wydawnictwem Muzycznym. W ramach przedsięwzięcia zrealizowano także kompletne nagranie repertuaru zanotowanego w rękopisie, w wykonaniu Ensemble Dragma i Ensemble Peregrina pod kierownictwem Agnieszki Budzińskiej-Bennett (‘The Krasiński Codex’, Raumklang 2024), cykl koncertów – m.in. w Szwajcarii i na Litwie – a także wykłady i warsztaty. W grudniu 2024 r. nakładem wytwórni ANAKLASIS – marki Polskiego Wydawnictwa Muzycznego – ukazała się płyta LAETA MUNDUS, na której XV-wieczna polifonia i współczesny jazz splatają się w zupełnie nową harmonię sfer. Utwory zawarte w rękopisie Kras 52 stały się inspiracją dla kompozytora i skrzypka Adama Bałdycha, któremu w muzycznym mariażu dwóch światów partnerowali Ensemble Peregrina pod kierownictwem Agnieszki Budzińskiej-Bennett oraz klarnecista kontrabasowy Michał Górczyński.


Już od 20 marca 2025 r. „Kodeks Krasińskich” będzie można zakupić w stacjonarnej księgarni PWM, księgarniach internetowych: pwm.sklep.pl, alenuty.pl oraz dobrych księgarniach muzycznych w całym kraju.

 

Współorganizator Instytut Adama Mickiewicza. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

www.iam.pl

www.culture.pl

Najczęściej czytane:

KOMPOZYTORKA MIESIĄCA: JAGODA SZMYTKA i jej #BiurkoKompozytorki

Jagoda Szmytka jest kompozytorką, artystką i badaczką artystyczną. Muzykę łączy ze sztukami pięknymi i głęboką refleksją z zakresu takich dziedzin humanistyki, jak filozofia, estetyka czy historia sztuki. W katalogu jej twórczości znajdziemy m.in. dzieła solowe, utwory pisane na amplifikowane zespoły kameralne, instalacje performatywne, a także kompozycje wpisujące się w konwencję teatru muzycznego. W kwietniu, jako nasza Kompozytorka Miesiąca, odkrywa przed nami tajemnice procesu twórczego i zaprasza w gościnne progi swojej pracowni kompozytorskiej.

Najpiękniejsze Książki 2024 – trzy nominacje dla PWM

Aż trzy publikacje książkowe wydane przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne w minionym roku zostały nominowane w konkursie PTWK Najpiękniejsze Książki Roku 2024. Jury doceniło pozycje: Muzyka Polska po Szymanowskim Adriana Thomasa, Estetyka muzyki Rogera Scrutona oraz Karnawał zwierząt Piotra Kamińskiego.

Kompozytor oświecony. Poznaj Jeana-Philippe’a Rameau

Jean-Philippe Rameau (1683-1764) wzbudzał wiele emocji. Wywarł nieoceniony wpływ na bieg historii i teorii muzyki, a jego spojrzenie na zasady rządzące kompozycją było – jak na XVIII wiek – innowacyjne. Postać francuskiego muzyka o wszechstronnych zainteresowaniach i oświeceniowym umyśle przybliża Christophe Rousset w najnowszej Małej Monografii wydanej przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne. Premiera książki już dziś. 

Taniec motyla, kwiaty pomarańczy i festiwal pianistycznych duetów. Kwietniowe prawykonania dzieł z katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego

Natura, budząca się znów do życia feerią barw i zapachów, przynosi nam także nowe, wiosenne bogactwo dźwięków i muzycznych inspiracji. Kwiecień witamy prawykonaniami dwóch dzieł z katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego: Karatachi no Hana Marcela Chyrzyńskiego we Wrocławiu i SurVanTutti Hanny Kulenty w Krakowie.

Międzynarodowy Konkurs Kompozytorski „ŻEROMSKI 2025”. Termin nadsyłania partytur: 20 listopada 2025 roku

Filharmonia Świętokrzyska im. Oskara Kolberga w Kielcach ogłasza konkurs kompozytorski na utwór symfoniczny inspirowany nowelą Stefana Żeromskiego „Puszcza jodłowa”, a w szczególności jednym z zawartych w niej wątków: historycznym, przyrodniczym lub magicznym. Konkurs wpisuje się w Rok Stefana Żeromskiego – 20 listopada 2025 minie bowiem setna rocznica śmierci pisarza.

Fryderyki 2025 rozdane. Trzy statuetki dla ANAKLASIS

Podczas Gali Muzyki Klasycznej, która odbyła się w 30 marca w siedzibie Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, poznaliśmy laureatów Fryderyków – najważniejszych polskich nagród fonograficznych, przyznanych w dwunastu kategoriach. ANAKLASIS, marka prężnie działającą pod auspicjami Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, została uhonorowana aż trzema statuetkami.

Kwartet smyczkowy op. 20 Józefa Kofflera odnaleziony w Royal College of Music w Londynie

Józef Koffler uznawany dziś za „pierwszego polskiego dodekafonistę” będzie bohaterem spotkania organizowanego przez Związek Kompozytorów Polskich, które zwieńczy prawykonanie odnalezionego po dziewięćdziesięciu latach od powstania Kwartetu smyczkowego op. 20.

Premiera suity jazzowej „Sidła” według kryminału Grażyny Bacewicz

Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi rozpoczyna obchody 80-lecia Uczelni. Długą listę jubileuszowych uroczystości otworzą w poniedziałek 24 marca 2025 roku dwa wydarzenia: w południe – uroczyste posiedzenie Senatu Akademii oraz wieczorem – koncert z premierowym wykonaniem suity jazzowej „Sidła” według powieści kryminalnej Grażyny Bacewicz, wydanej przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne.

KOMPOZYTOR MIESIĄCA: MACIEJ ZIELIŃSKI i jego #BiurkoKompozytora

Kompozytor, aranżer i producent muzyczny. Eksploruje szeroki wachlarz stylów, nurtów i gatunków – od muzyki współczesnej, przez filmową, aż do rozrywkowej. Jego kompozycje współczesne zwracają uwagę inwencją formalną, przemyślaną dramaturgią, ekspresją oraz indywidualnym podejściem do postmodernizmu.

CANTICUM PROFUGORUM – oratorium Krzysztofa Knittla o uchodźstwie i wojnie na najnowszej płycie ANAKLASIS

Motywem dzieła Krzysztofa Knittla jest uchodźstwo i związana z nim niepewność oraz niepokój przed nieznanym, a także druga strona tego tematu, czyli konieczność udzielenia pomocy i schronienia. Tekst oratorium opiera się na wierszach Tadeusza Sławka. W utworze znajdziemy śpiew, recytacje, partie chóralne oraz improwizacje oparte na tradycjach Bliskiego Wschodu. Premiera albumu już 15 marca podczas 11. Festiwalu Prawykonań.