Aktualności
Instrument Miesiąca: klarnetowe rekomendacje Romana Widaszka
2023-06-06
Miękkie, ciepłe brzmienie, które umożliwia stapianie się z barwą innych instrumentów – nic dziwnego, że klarnet jest jednym z najpopularniejszych instrumentów dętych. Szlachetność jego brzmienia oraz możliwości, jakie daje wykonawcom, przenosi się więc na pokaźny zasób literatury na ten instrument. W ramach czerwcowej odsłony akcji Instrument Miesiąca znakomity polski klarnecista Roman Widaszek poleca subiektywny wybór tytułów klarnetowych znajdujących się w katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Zapraszamy do lektury!
„Cudze chwalicie, swego nie znacie”, a przecież najpiękniejsza jest muzyka polska – a jeśli mówimy o polskiej muzyce klarnetowej, to te słowa nabierają dodatkowej siły!
Rekomendując poniższe kompozycje z klarnetem w roli głównej kierowałem się ich walorami artystycznymi i pedagogicznymi. Kilka z nich bowiem bardzo dobrze sprawdza się zarówno jako materiał dydaktyczny, jak i koncertowy. Poniższe dzieła są mi również szczególnie bliskie, gdyż wielokrotnie je wykonywałem, nagrałem, a dwa z nich zostały napisane za moja namową, w następstwie czego miałem wielką przyjemność ich prawykonania.
Marcel Chyrzyński – Trzy preludia na klarnet i fortepian
Jeśli bardzo dobry kompozytor jest zarazem klarnecistą, to ma szansę napisać utwór na ten instrument, który zdobędzie uznanie zarówno wśród wykonawców, jak i słuchaczy. W dorobku Marcela Chyrzyńskiego, bo o nim mowa, znajduje się wiele takich dzieł. Trzy preludia na klarnet i fortepian powstały w 1990 roku i są dedykowane Pawłowi Szczyrbie, pedagogowi klarnetu. To młodzieńcza kompozycja z czasów nauki w Państwowym Liceum Muzycznym im. Karola Szymanowskiego w Katowicach, za którą kompozytor otrzymał I nagrodę na II Ogólnopolskim Konkursie Kompozytorskim w Bielsku Białej (1990). Jako ciekawostkę dodam, że ta edycja została zdominowana przez młodych kompozytorów-klarnecistów. Drugą nagrodę otrzymał bowiem Paweł Mykietyn (za trio Choć doleciał Dedal), a trzecią – piszący te słowa Roman Widaszek (za Miniaturę kapryśną na klarnet solo), który został przy klarnecie, a przygoda z komponowaniem stanowiła jedynie epizod – dający opus pierwsze i ostatnie :)
Trzy preludia na klarnet i fortepian Marcela Chyrzyńskiego to zwarta 4-minutowa kompozycja ukazująca dojrzały i charakterystyczny już jak na 19-letniego kompozytora język muzyczny. Utwór doskonale nadaje się na każdy recital klarnetowy, zarówno dla uczniów ostatnich klas szkoły średniej, jak i studentów oraz koncertujących solistów.
Ignacy Feliks Dobrzyński – Duo na klarnet i fortepian
Początek XIX wieku to czas, kiedy powstały pierwsze polskie kompozycje na klarnet – solowe i kameralne. Pierwszy polski Koncert klarnetowy autorstwa K. Kurpińskiego datuje się na 1823 rok, natomiast prawdopodobnie pierwszym rodzimym utworem z towarzyszeniem fortepianu jest Duo na klarnet i fortepian op. 47 Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego z ok. 1845 roku.
Dobrzyński był niemalże rówieśnikiem Chopina. Podobnie jak on, studiował kompozycję w warszawskiej Szkole Głównej Muzyki u Józefa Elsnera, który uważał go za najzdolniejszego studenta po genialnym Chopinie. Duo na klarnet i fortepian op. 47 powstało, kiedy kompozytor był już uznanym twórcą. W tym trzyczęściowym utworze od pierwszych taktów słychać charakterystyczny styl brillante, zarówno w partii klarnetu, jak i fortepianu – tu zrazu nasuwa się porównanie z powstałym w 1816 roku Grand Duo Concertant Carla Marii von Webera. Zapewne twórcy obu dzieł mieli wiedzę na temat ulepszenia klarnetu dokonanego przez Iwana Müllera w 1812 roku, które umożliwiało wykonanie skomplikowanych figuracji obecnych w kompozycjach.
Jako wielokrotny wykonawca Duo Dobrzyńskiego, utworu raczej zapomnianego przez polskich solistów i pedagogów, mogę z całą odpowiedzialnością stwierdzić, iż dzieło to, o ogromnych wartościach artystycznych i dydaktycznych, warte jest zainteresowania i szerszej prezentacji.
Kompozycję nagrałem wraz z pianistką Joanną Domańską.
Józef Świder – Improwizacja na klarnet i fortepian
Józef Świder, związany ze Śląskiem kompozytor i pedagog, kojarzony jest głównie ze swoją twórczością chóralną. W jego dorobku nie brakuje jednak utworów na instrumenty dęte. Choć w kontekście tej grupy instrumentów kompozytor jest kojarzony głównie ze swoimi Miniaturami lirycznymi na kwintet dęty (1975), jest on również twórcą m.in. Kaprysu na klarnet i fortepian (1964) i rekomendowanej przeze mnie Improwizacji na klarnet i fortepian (1993). Kompozycja ta powstała na zamówienie prof. Henryka Kierskiego, wieloletniego pedagoga klasy klarnetu Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach. Zwarta forma, swobodnie ukształtowana (jak na improwizację przystało), zróżnicowana narracja połączona z przejrzystą fakturą – to cechy charakterystyczne tego rzadko wykonywanego utworu. Mnie pozostaje jedynie zachęcić pedagogów, uczniów, studentów, a także koncertujących klarnecistów do zapoznania się z kompozycją, której walory artystyczne i pedagogiczne są znaczące.
Improwizację na klarnet i fortepian Józefa Świdra miałem przyjemność nagrać wraz z Eugeniuszem Knapikiem na płytę monograficzną kompozytora.
Roman Widaszek, fot. archiwum kompozytora
Kolejne dwie rekomendowane kompozycje z klarnetem w roli głównej są mi szczególnie bliskie. Wieloletnia znajomość z wybitnymi dzisiaj kompozytorami, a niegdyś kolegami szkolnymi – Marcelem Chyrzyńskim i Mikołajem Piotrem Góreckim – zaowocowała powstaniem kilku znakomitych kompozycji. Kiedy po okresie edukacji w Państwowym Liceum Muzycznym im. Karola Szymanowskiego w Katowicach nasze drogi się rozeszły, nikt nie przypuszczał, że będziemy spotykać się na koncertach z prawykonaniami ich utworów. Jak się okazuje, los potrafi zgotować artystom wiele niespodzianek! Po latach obaj wybitni kompozytorzy znacząco wzbogacili literaturę klarnetową (zachęcam gorąco do zgłębienia tematu), jednak w tym miejscu pozwolę sobie zarekomendować ich dwa dzieła.
Chyrzyński Marcel – Ukiyo-e No. 4 na klarnet, waltornię, fortepian i orkiestrę smyczkową
Jest to kompozycja napisana dla Tria Śląskiego w składzie Roman Widaszek (klarnet), Tadeusz Tomaszewski (róg) oraz Joanna Domańska (fortepian), której prawykonanie odbyło się z towarzyszeniem Śląskiej Orkiestry Kameralnej pod batutą Roberta Kabary w ramach „Dni Muzyki Karola Szymanowskiego” w Zakopanem, 29 lipca 2018 roku.
Górecki Mikołaj Piotr – Koncert na klarnet i orkiestrę op. 49
Podobnie jak wspomniana kompozycja Chyrzyńskiego, Koncert na klarnet i orkiestrę op.49 Mikołaja Piotra Góreckiego również powstał w ramach programu „Zamówienia Kompozytorskie”. Prawykonanie odbyło się podczas „Dni Muzyki Henryka Mikołaja Góreckiego”, 16 listopada 2018 roku, w Filharmonii Śląskiej w Katowicach. Towarzyszyła mi tamtejsza orkiestra symfoniczna pod batutą Jacka Rogali.
Rekomendowane w tym miejscu kompozycje klarnetowe to jedynie mój subiektywny wybór artysty-pedagoga. Zachęcam jednak wszystkich zainteresowanych do zgłębienia oferty Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, gdzie można znaleźć wiele ciekawych pozycji pedagogicznych, ale i nietuzinkowych kompozycji mogących znacząco wzbogacić repertuar każdego klarnecisty.
Pozostałe rekomendowane pozycje:
Fryderyk Chopin – Słynne transkrypcje na klarnet i fortepian
Najczęściej czytane:
Mateusz Konopka, pedagog i puzonista, na stałe związany z Filharmonią Śląska im. H. M. Góreckiego, Orkiestrą Muzyki Nowej oraz Zespołem Państwowych Szkół Muzycznych im. W. Kilara, współpracujący m.in. z takimi renomowanymi orkiestrami jak: Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach, Sinfonietta Cracovia czy AUKSO Orkiestra Kameralna Miasta Tychy, przygotował dla nas rekomendacje pięciu publikacji Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, po które warto sięgnąć, grając na puzonie.
Wśród nich nie tylko atrakcyjny materiał dydaktyczny, lecz również m.in. kompozycje Kazimierza Serockiego, które każdy puzonista powinien mieć w swoim repertuarze oraz utwory, które weszły do kanonu światowego repertuaru puzonowego.
Zapraszamy Was do zabawy! Napisz, która piosenka Zbigniewa Wodeckiego gości w Twoim sercu i dlaczego tak się stało. Śledź naszą stronę na Facebooku i wygraj premierową publikację "Piosenki" Zbigniewa Wodeckiego.
Utwory Zbigniewa Wodeckiego stały się standardami polskiej muzyki rozrywkowej. Wielka w tym zasługa jego talentu kompozytorskiego – był bowiem nie tylko ich wykonawcą, ale i kompozytorem. Od 24 czerwca śpiewanie i granie jego piosenek w domu, dla przyjemności staje się możliwe dzięki najnowszej publikacji Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.
Prawykonanie Es lärmt das Licht, najnowszego utworu Agaty Zubel na sopran i orkiestrę smyczkową do tekstu Reinera Marii Rilkego, zwieńczy 30 czerwca rezydencję kompozytorki w HEMU - Haute École de Musique w Lozannie.
Serdecznie zapraszamy wszystkich miłośników muzyki na 46. Małopolski Festiwal Orkiestr Dętych ECHO TROMBITY, który odbędzie się w dniach 21 i 23 czerwca 2024 roku w Miasteczku Galicyjskim w Nowym Sączu. Polskie Wydawnictwo Muzyczne jest partnerem wydarzenia.
Agata Zubel i Michał Moc po raz kolejny zapraszają młodych kompozytorów do czerpania inspiracji z piękna Islandii podczas tegorocznej, październikowej edycji programu rezydencji artystycznych. Zgłoszenia można przesyłać do 30 czerwca. Polskie Wydawnictwo Muzyczne jest partnerem przedsięwzięcia.
Wspólna gra w pamięć, dzięki której na bardzo zwyczajną rodzinę można spojrzeć z niezwyczajnej perspektywy. ALBUM RODZINNY – dzieło Jerzego Kornowicza do libretta Michała Rusinka to kolejna w tym roku premiera wydawnictwa ANAKLASIS. Tym razem marka fonograficzna poszerza grono swoich odbiorców o najmłodszych słuchaczy. Premiera płyty 21 czerwca.
Już po raz 21. Polskie Wydawnictwo Muzyczne zaprasza nauczycieli szkół muzycznych na Dzień Edukacji Muzycznej – wydarzenie, które na stałe wpisało się w kalendarz szkolny i akademicki polskiego środowiska muzycznego.
Kompozytor, pisarz, publicysta, krytyk muzyczny, pedagog, poseł na Sejm. Człowiek renesansu. Na pytanie jak łączy tyle różnych aktywności, Stefan Kisielewski odpowiadał, że stosuje „umysłowy płodozmian” – raz muzyka, raz polityka. W najnowszej Małej Monografii Polskiego Wydawnictwa Muzycznego Małgorzata Gąsiorowska przygląda się życiu i twórczości Kisielewskiego, rysując intrygujący portret jednej z najbarwniejszych i najważniejszych postaci świata kultury PRL.
