Aktualności
Instrument Miesiąca: klarnetowe rekomendacje Romana Widaszka
2023-06-06
Miękkie, ciepłe brzmienie, które umożliwia stapianie się z barwą innych instrumentów – nic dziwnego, że klarnet jest jednym z najpopularniejszych instrumentów dętych. Szlachetność jego brzmienia oraz możliwości, jakie daje wykonawcom, przenosi się więc na pokaźny zasób literatury na ten instrument. W ramach czerwcowej odsłony akcji Instrument Miesiąca znakomity polski klarnecista Roman Widaszek poleca subiektywny wybór tytułów klarnetowych znajdujących się w katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Zapraszamy do lektury!
„Cudze chwalicie, swego nie znacie”, a przecież najpiękniejsza jest muzyka polska – a jeśli mówimy o polskiej muzyce klarnetowej, to te słowa nabierają dodatkowej siły!
Rekomendując poniższe kompozycje z klarnetem w roli głównej kierowałem się ich walorami artystycznymi i pedagogicznymi. Kilka z nich bowiem bardzo dobrze sprawdza się zarówno jako materiał dydaktyczny, jak i koncertowy. Poniższe dzieła są mi również szczególnie bliskie, gdyż wielokrotnie je wykonywałem, nagrałem, a dwa z nich zostały napisane za moja namową, w następstwie czego miałem wielką przyjemność ich prawykonania.
Marcel Chyrzyński – Trzy preludia na klarnet i fortepian
Jeśli bardzo dobry kompozytor jest zarazem klarnecistą, to ma szansę napisać utwór na ten instrument, który zdobędzie uznanie zarówno wśród wykonawców, jak i słuchaczy. W dorobku Marcela Chyrzyńskiego, bo o nim mowa, znajduje się wiele takich dzieł. Trzy preludia na klarnet i fortepian powstały w 1990 roku i są dedykowane Pawłowi Szczyrbie, pedagogowi klarnetu. To młodzieńcza kompozycja z czasów nauki w Państwowym Liceum Muzycznym im. Karola Szymanowskiego w Katowicach, za którą kompozytor otrzymał I nagrodę na II Ogólnopolskim Konkursie Kompozytorskim w Bielsku Białej (1990). Jako ciekawostkę dodam, że ta edycja została zdominowana przez młodych kompozytorów-klarnecistów. Drugą nagrodę otrzymał bowiem Paweł Mykietyn (za trio Choć doleciał Dedal), a trzecią – piszący te słowa Roman Widaszek (za Miniaturę kapryśną na klarnet solo), który został przy klarnecie, a przygoda z komponowaniem stanowiła jedynie epizod – dający opus pierwsze i ostatnie :)
Trzy preludia na klarnet i fortepian Marcela Chyrzyńskiego to zwarta 4-minutowa kompozycja ukazująca dojrzały i charakterystyczny już jak na 19-letniego kompozytora język muzyczny. Utwór doskonale nadaje się na każdy recital klarnetowy, zarówno dla uczniów ostatnich klas szkoły średniej, jak i studentów oraz koncertujących solistów.
Ignacy Feliks Dobrzyński – Duo na klarnet i fortepian
Początek XIX wieku to czas, kiedy powstały pierwsze polskie kompozycje na klarnet – solowe i kameralne. Pierwszy polski Koncert klarnetowy autorstwa K. Kurpińskiego datuje się na 1823 rok, natomiast prawdopodobnie pierwszym rodzimym utworem z towarzyszeniem fortepianu jest Duo na klarnet i fortepian op. 47 Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego z ok. 1845 roku.
Dobrzyński był niemalże rówieśnikiem Chopina. Podobnie jak on, studiował kompozycję w warszawskiej Szkole Głównej Muzyki u Józefa Elsnera, który uważał go za najzdolniejszego studenta po genialnym Chopinie. Duo na klarnet i fortepian op. 47 powstało, kiedy kompozytor był już uznanym twórcą. W tym trzyczęściowym utworze od pierwszych taktów słychać charakterystyczny styl brillante, zarówno w partii klarnetu, jak i fortepianu – tu zrazu nasuwa się porównanie z powstałym w 1816 roku Grand Duo Concertant Carla Marii von Webera. Zapewne twórcy obu dzieł mieli wiedzę na temat ulepszenia klarnetu dokonanego przez Iwana Müllera w 1812 roku, które umożliwiało wykonanie skomplikowanych figuracji obecnych w kompozycjach.
Jako wielokrotny wykonawca Duo Dobrzyńskiego, utworu raczej zapomnianego przez polskich solistów i pedagogów, mogę z całą odpowiedzialnością stwierdzić, iż dzieło to, o ogromnych wartościach artystycznych i dydaktycznych, warte jest zainteresowania i szerszej prezentacji.
Kompozycję nagrałem wraz z pianistką Joanną Domańską.
Józef Świder – Improwizacja na klarnet i fortepian
Józef Świder, związany ze Śląskiem kompozytor i pedagog, kojarzony jest głównie ze swoją twórczością chóralną. W jego dorobku nie brakuje jednak utworów na instrumenty dęte. Choć w kontekście tej grupy instrumentów kompozytor jest kojarzony głównie ze swoimi Miniaturami lirycznymi na kwintet dęty (1975), jest on również twórcą m.in. Kaprysu na klarnet i fortepian (1964) i rekomendowanej przeze mnie Improwizacji na klarnet i fortepian (1993). Kompozycja ta powstała na zamówienie prof. Henryka Kierskiego, wieloletniego pedagoga klasy klarnetu Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach. Zwarta forma, swobodnie ukształtowana (jak na improwizację przystało), zróżnicowana narracja połączona z przejrzystą fakturą – to cechy charakterystyczne tego rzadko wykonywanego utworu. Mnie pozostaje jedynie zachęcić pedagogów, uczniów, studentów, a także koncertujących klarnecistów do zapoznania się z kompozycją, której walory artystyczne i pedagogiczne są znaczące.
Improwizację na klarnet i fortepian Józefa Świdra miałem przyjemność nagrać wraz z Eugeniuszem Knapikiem na płytę monograficzną kompozytora.
Roman Widaszek, fot. archiwum kompozytora
Kolejne dwie rekomendowane kompozycje z klarnetem w roli głównej są mi szczególnie bliskie. Wieloletnia znajomość z wybitnymi dzisiaj kompozytorami, a niegdyś kolegami szkolnymi – Marcelem Chyrzyńskim i Mikołajem Piotrem Góreckim – zaowocowała powstaniem kilku znakomitych kompozycji. Kiedy po okresie edukacji w Państwowym Liceum Muzycznym im. Karola Szymanowskiego w Katowicach nasze drogi się rozeszły, nikt nie przypuszczał, że będziemy spotykać się na koncertach z prawykonaniami ich utworów. Jak się okazuje, los potrafi zgotować artystom wiele niespodzianek! Po latach obaj wybitni kompozytorzy znacząco wzbogacili literaturę klarnetową (zachęcam gorąco do zgłębienia tematu), jednak w tym miejscu pozwolę sobie zarekomendować ich dwa dzieła.
Chyrzyński Marcel – Ukiyo-e No. 4 na klarnet, waltornię, fortepian i orkiestrę smyczkową
Jest to kompozycja napisana dla Tria Śląskiego w składzie Roman Widaszek (klarnet), Tadeusz Tomaszewski (róg) oraz Joanna Domańska (fortepian), której prawykonanie odbyło się z towarzyszeniem Śląskiej Orkiestry Kameralnej pod batutą Roberta Kabary w ramach „Dni Muzyki Karola Szymanowskiego” w Zakopanem, 29 lipca 2018 roku.
Górecki Mikołaj Piotr – Koncert na klarnet i orkiestrę op. 49
Podobnie jak wspomniana kompozycja Chyrzyńskiego, Koncert na klarnet i orkiestrę op.49 Mikołaja Piotra Góreckiego również powstał w ramach programu „Zamówienia Kompozytorskie”. Prawykonanie odbyło się podczas „Dni Muzyki Henryka Mikołaja Góreckiego”, 16 listopada 2018 roku, w Filharmonii Śląskiej w Katowicach. Towarzyszyła mi tamtejsza orkiestra symfoniczna pod batutą Jacka Rogali.
Rekomendowane w tym miejscu kompozycje klarnetowe to jedynie mój subiektywny wybór artysty-pedagoga. Zachęcam jednak wszystkich zainteresowanych do zgłębienia oferty Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, gdzie można znaleźć wiele ciekawych pozycji pedagogicznych, ale i nietuzinkowych kompozycji mogących znacząco wzbogacić repertuar każdego klarnecisty.
Pozostałe rekomendowane pozycje:
Fryderyk Chopin – Słynne transkrypcje na klarnet i fortepian
Najczęściej czytane:
Polskie Wydawnictwo Muzyczne z dumą i radością prezentuje osiągnięcia mijających miesięcy. Rok 2024 to w Oficynie nie tylko nowe utwory, publikacje nutowe, książki i albumy muzyczne, ale także zasoby cyfrowe, wydarzenia koncertowe i edukacyjne oraz międzynarodowe projekty upowszechniające muzykę polską. Miniony rok to również czas intensywnych współprac w ramach licznych wydarzeń w świecie muzyki. Wydawnictwo rozwija się dynamicznie, będąc w centrum najważniejszych wydarzeń świata kultury i podejmując współpracę z partnerami najwyższej klasy.
Wspólne kolędowanie to jedna z piękniejszych tradycji towarzysząca świętom Bożego Narodzenia. Znane wszystkim melodie stają się pretekstem do wielu spotkań muzycznych dzieci i dorosłych, wypełniając muzyką zimowe dni.
Intonacja i artykulacja w prostych fanfarach, prowadzenie frazy w kantylenach, śpiewność linii melodycznej. To tylko niektóre elementy gry, które ćwiczy każdy trębacz. Najlepiej, gdy ćwiczenia łączą się z satysfakcją z grania interesujących utworów.
O rekomendacje publikacji przeznaczonych na trąbkę z katalogu naszego Wydawnictwa poprosiliśmy Sławomira Cichora – muzyka orkiestrowego, który współpracował m.in. z Polish Festival Orchestra, Orkiestrą Filharmonii Wrocławskiej i Sinfonią Varsovią. W latach 2003–2010 pracował na stanowisku I trębacza w orkiestrze Filharmonii Narodowej w Warszawie. Obecnie gra jako I trębacz w Filharmonii Łódzkiej, współpracuje również z orkiestrą Królewskiej Opery Belgijskiej w Brukseli.
Polskie Wydawnictwo Muzyczne – instytucja kultury powierzy wykonanie zlecenia w zakresie spraw związanych z obronnością, zarządzaniem kryzysowym, ochroną ludności i obroną cywilną oraz informacjami niejawnymi. Preferowane miejsce wykonywania zlecenia: Kraków.
Od symfonii, przez kameralistykę, po spektakl muzyczny – grudzień będzie miesiącem różnorodnych premier, za sprawą których polska muzyka współczesna wzbogaci się o cztery nowe kompozycje. Koncerty z najnowszymi dziełami Marcela Chyrzyńskiego, Joanny Wnuk-Nazarowej, Zygmunta Krauze i Katarzyny Głowickiej odbędą się w Katowicach, Bydgoszczy i Warszawie.
Dźwięk to zjawisko fascynujące. Kiedy wybrzmi, natychmiast ulatuje. Przez tysiące lat podejmowano próby jego uchwycenia, jednak dopiero wynaleziony przez Edisona w XIX wieku fonograf przyniósł upragniony sukces. Co wydarzyło się dalej? Jak wyglądały narodziny fonografii w Polsce? Co nagrywano i jaką aparaturą? Na te pytania (i wiele innych) odpowiada Katarzyna Janczewska-Sołomko w książce Zatrzymane dźwięki. Fonografia polska do 1918 roku. Publikacja już w sprzedaży.
22 listopada spotkaliśmy się w Zespole Państwowych Szkół Muzycznych im. Mieczysława Karłowicza w Krakowie. Gościnne progi szkoły przyjęły ponad 220 uczestników!
Polskie Wydawnictwo Muzyczne, wytwórnia płytowa ANAKLASIS i Filharmonia Śląska zapraszają na koncert poświęcony twórczości Witolda Szalonka, który odbędzie się 3 grudnia o godz. 19:00 w Filharmonii Śląskiej. Okazja jest szczególna, bowiem tego wieczoru odbędzie się premiera najnowszych publikacji nutowych oraz dwóch albumów płytowych z pieśniami i kompozycjami instrumentalnymi śląskiego mistrza.
Celne i bezkompromisowe komentarze w błyskotliwym stylu, czyli Roman Palester o muzyce, sztuce oraz literaturze. Ostatni tom trylogii „Pisma” trafił na półki księgarń. Zbiór myśli kompozytora i wieloletniego redaktora audycji kulturalnych Radia Wolna Europa to doskonała propozycja dla miłośników sztuki, będąc przyjemną, a równocześnie skłaniającą do refleksji lekturą.
Czy współczesny jazz i XV-wieczna polifonia mogą wypracować wspólny język muzyczny? LAETA MUNDUS to najnowszy album wytwórni ANAKLASIS, który splata ze sobą dwa – z pozoru niemożliwe do pogodzenia – światy, tworząc swoistą harmonię sfer. Premiera płyty połączona z koncertem z cyklu „ANAKLASIS na fali” już 12 grudnia.
